Yêu giữa Chnang, buồn rời Kratie

[tom_the_star]

YÊU GIỮA CHNANG, BUỒN RỜI KRATIE


Campuchia - đất nước của những diệu kỳ, nơi những thân phận nghèo khó đã cho tôi rất nhiều yêu thương mà cả cuộc đời này tôi sẽ mang theo như một mối nợ tình không bao giờ trả hết.

Chuyến xe rời Kampong Chnang về Việt Nam mang theo biết bao dự định của một kẻ lang bạc về một ngày trở về. Tôi gọi đó là ngày trở về mà không phải là một sự quay lại bởi cái khoảnh khắc hoàng hôn mưa giăng khắp lối trên dòng Tonle Sap, ngồi bên những người bạn ướt đẫm trong mưa trên boong thuyền, lòng tôi đã rơi rớt lại tự bao giờ!

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/TRONGMUA1.jpg

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/TRONGMUA2.jpg

[tom_the_star]

Tình người ở Kampong Lang

Chuyến đi ngoài dự kiến

Cũng như một số ít du khách, tôi đến Chnang không ngoài mục đích là tận mắt xem cách người dân làm ra những sản phẩm gốm vốn nỗi tiếng khắp Campuchia. Nhưng...

Những người dân đất nước chùa tháp cứ đặt câu hỏi vì sao tôi không đến Battambang? Tôi có mặt ở đây chỉ để xem gốm?

Nhưng và biết bao chữ nhưng nữa...

Một chiều muộn bên bến tàu Chong Kos, tỉnh lị Kampong Chnang, tôi bước lên một chiếc tàu mà chẳng biết nó sẽ đưa mình đi đầu về đâu? Thông tin lúc này từ một vị sư trẻ nói được tiếng Anh ở mức giao tiếp là chúng tôi sẽ tiến về Kampong Lang, một quận nghèo của tỉnh lị Kampong Chnang, rồi từ đó tiếp tục lên xe để về một vùng quê hẻo lánh mà dù có cố gắng lắm tôi cũng không nhớ nỗi cái tên Khmer ngoằn nghoèo của nó.

Lý do duy nhất cho một kẻ lang bạc chỉ có độc nhất một chiếc quần soọc, một cái áo thun và chút ít tiền, ngồi trên boong tàu với một nhóm khoảng 80 người Khmer và 4 vị sư xa lạ là ở cái làng hẻo lánh ấy sẽ có lễ hội tối nay.

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/CASABENTRENBOONG.jpg

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/THUYENROILANG.jpg

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/HOANGHONCHON-1.jpg

[tom_the_star]

Tôi sợ? Chắc chắn đã từng có những giây phút như thế khi những cơn gió chiều từ giữa mênh mông sông nước của dòng Tonle Sap chợt thổi qua và bóng đêm đã dần xuất hiện, phủ một màu đen lên hàng trăm mái nhà nổi của những người Việt dọc một bên bờ. Dẫu ít nhiều đã quen với xứ sở Campuchia nhưng liệu lấy gì đảm bảo ở cái nơi xa xôi mà Lonely Planet và nhiều người Campuchia chưa bao giờ đặt chân đến tôi sẽ được an toàn?

Tôi đi vì tôi tin vào Phật, vào chùa và vào những vị sư đã mời tôi lên chuyến tàu chiều ấy.

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/LANGNOI1.jpg

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/MANDEM1.jpg

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/MANDEMCHONVOISU.jpg

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/MANDEMCHON.jpg

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/HOANGHONDEP3.jpg

[tom_the_star]

Đêm hội với hai bóng đèn 6 tấc

Tàu cập bến khi màn đêm và nước dòng Tonle Sap chỉ là một màu đen mực. 4 vị sư đã có vài người dân chờ sẵn và họ sẽ lên xe máy. Tôi và khoảng 50 bạn trẻ khác thì sẽ ngồi xe tải để tiến về làng quê của họ.

Những bạn trẻ này làm công ở thị trấn Chnang. Chiều này là thứ Bảy. Họ tranh thủ về nhà sau giờ tan ca để tham dự lễ hội và ngày mai lại phải quay về thị trấn. Đồng lương thì thật sự rất thấp. Biết làm sao khi ở đất nước này, dù bạn có nói tiếng Anh khá và làm trong nhà hàng khách sạn thì thu nhập cũng chỉ ở mức dao động 70USD/ tháng. Đó là còn chưa kề nhiều người trong số họ không có ngày nghỉ kể cả Lễ Tết. Có được công ăn việc làm là may mắn lắm rồi! Trong những cuộc nói chuyện về công việc nhiều lúc tôi lấy làm xót dạ và buồn thương cho nhiều bạn trẻ nơi đây...

Chiếc xe lao đi trong màn đêm, chỉ thi thoảng phải giảm tốc vì gặp một đàn bò ngang nhiên chắn giữa con đường đất đỏ. Và sau hơn 40 phút chịu đựng cái nóng do máy xe bốc lên và do hơi người toát ra, tôi đã ở ngay trung tâm cái làng nhỏ được bao bọc bởi những ngôi nhà sàn bằng gỗ cao ngất và tối tù mù.

[tom_the_star]

Dân làng nghèo lắm! Họ phải sử dụng nước sông cho sinh hoạt hằng ngày. Chỉ một số nhà có máy phát điện loại nhỏ chỉ đủ để chạy vài bóng đèn và sang hơn nữa là một chiếc tivi hàng đóng người bu vào xem.

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/XUONGTAU.jpg
Tàu cập bến. Đêm đen mịt mù

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/MANDEM2.jpg

Tôi vẫn thường nói với nhà mình rằng gạo Campuchia nấu cơm rất ngon và tôi cũng đã từng vác chục kg mang về. Nhưng bạn ạ tôi đã từng ăn một gói cơm chỉ 500 Riel, rất khó nuốt. Và tối hôm ấy tôi càng thấm thía thế nào là cái nghèo của nhiều người dân Campuchia.

Bữa tối của chúng tôi - một nhóm thanh niên đang sức ăn, gồm khoảng 8 người một bàn, cho cái gọi là lễ hội, chỉ có vài chén cơm ngã màu nâu nâu và một tô canh toàn là rau củ. Cố vớt lắm thì mới được vài miếng thịt cá nhỏ. Đó là tất cả những gì người dân làng có thể mang đến cho nhau!

Tôi được uống nước đóng chai! Một thứ quà thật xa xỉ cho những người chỉ dùng nước sông. Và rồi khi dòng nước ngọt ấy tràn dần xuống cổ họng, tôi chợt ra rằng mắt mình đã nhòa cay...

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/COMTOI2.jpg

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/COMTOI1.jpg
Chỉ cần nhìn lướt qua, bạn cũng đã thấy những thanh niên ở tuổi 20 ấy, còm nhom và gầy xương

[tom_the_star]

Sau bửa cơm, tôi theo các sư đến sân chùa. Lúc này hàng trăm người dân mà phần lớn là thanh niên nam nữ và con nít đã tập trung ở đây, bên hai bóng đèn neon 6 tấc. Họ nhảy múa cuồng nhiệt bằng tất cả trái tim của mình, theo tiếng nhạc được phát ra từ một giàn loa phóng thanh vang dội và tôi cảm nhận rõ sự lạc quan yêu đời trong họ dẫu cuộc sống còn quá nhiều nghèo khó nơi đây.

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/NHAYCHON.jpg

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/NHAY4.jpg

Cocktail ư? Ở đây chỉ có sirô đá. BBQ ư? Ở đây chỉ có vài trái cốc ỏi và trứng luộc. Người bán ngồi bẹt xuống đất, mặt mày nhìn lem luốt trong màn đêm. Nhưng như thế là đã đủ để tạo nên niềm vui bất tận cho mấy đứa con nít có vài trăm Riel...

Tiếng nhạc cứ thế bập bùng hòa cùng tiếng cười nói của người tham dự đêm hội và đêm đó tôi lần đầu tiên nghỉ đêm trong chùa trên đất nước Campuchia với biết bao suy nghĩ trằn trọc...

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/NGUCHUA1.jpg
Chỗ ngủ của thiện nam tín nữ

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/NGUCHUA2.jpg
Chỗ ngủ của tôi

[tom_the_star]

Linh thiêng lễ phong sư

Đã từ lâu rồi tôi biết rằng trên đất nước Phật giáo này, việc đi tu có thời hạn đối với trẻ em trai đã tồn tại từ rất xa xưa như một quy ước về đạo đức.

Đi tu là cơ hội để báo hiếu cha mẹ, để rèn luyện nhân cách và được người người kính trọng khi vào đời.

Nhưng tôi chưa từng nghĩ một buổi lễ phong sư lại trang trọng và linh thiêng quá đỗi...

5 giờ sáng, cả làng đã nhộn nhịp, buộc tôi phải rời khỏi chiếc giường mà cả đêm qua tôi đã chẳng tài nào ngủ cho ngon giấc.

Tôi bước vài bước đến làng. Người dân đang nấu nướng buổi sáng và chuẩn bị buổi trưa cho các sư. Các loại rau củ quả được cắt nhỏ rồi thả vào một cái nồi to tướng nấu bằng củi để trở thành món canh - món chính và là món duy nhất cho buổi lễ.

Buổi sáng của chúng tôi cùng nhóm thanh niên là món cháo rau củ có chút thịt. Thế thôi. Mọi người đều ăn như thế cả. Mà ở cái làng này dẫu tôi có tiền cũng chẳng mua được gì cho buổi sáng. Chỉ có độc nhất một chị bán bánh chiên cho con nít và một bà dì bán bún nước càri mà toàn nước với nước.

Tôi vừa ăn vừa nhìn vài người dân đang gọt giũa lá dừa để tạo thành một cái vòng cung dùng trang trí cho chiếc xe honda cũ mèm như cái kiểu đám cưới nhà quê. Xung quanh đấy người dân cắm hoa giấy đủ màu sặc sỡ và cờ Phật giáo.

Các bé trai và thiếu niên chuẩn bị thành sư được ăn bận như một hoàng tử. Có khác chăng là tóc trên đầu đã được cạo sạch từ đêm qua. Họ ngồi trên chiếc xe Honda và hai bên có người thân đẩy xe.

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/LEPHONGSUDOAN2.jpg

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/LEPHONGSUDOAN3.jpg

Hôm ấy có tất cả 5 em được phong sư. Đoàn người nôm cả vài trăm người xuất phát từ sân chùa đi vòng hết cái làng.Đi đầu là những vị cao tuổi hay trưởng làng cầm micro nói và hô vang gì đấy rồi trở lại sân chùa.

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/LEPHONGSUDOANCHON.jpg

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/LEPHONGSUDOAN4.jpg

Có thể nói tất cả những gì là quý báu nhất mà người dân có được đều được mang đến để tổ chức cho lễ phong sư.Tôi mường tượng như thể đó là cảnh đức Phật rời bỏ ngai vị để bắt đầu cuộc đời của một vị sư.

Đoàn đến sân chùa, nghiêm trang đi ba vòng sân rồi tiến vào chính điện. Vị sư trưởng và các sư đã tu lâu năm từ từ bước ra, quỳ trên một tấm thảm vải nhỏ, kính cẩn váy lạy đức Phật và buổi lễ bắt đầu.

[tom_the_star]

Tôi không hiểu tiếng Pali nhưng tôi cảm nhận rất rõ sự trang trọng và linh thiêng trong buổi lễ hôm ấy. Nó đã diễn ra khoảng hai tiếng đồng hồ mà từ quan sát và suy nghĩ nó bao gồm những phần sau: mọi người kính cẩn lạy đức Phật; vị trưởng làng thay mặt đọc tuyên bố và xin phép cho các em được làm sư trong chùa; các em chào sư trưởng và các sư huynh rồi đọc tuyên bố; sư trưởng và sư huynh đọc kinh trong lúc nắm tay như một sự trao truyền và lời hứa gì đó;các em cởi bỏ lớp áo "hoàng tử" và thay bằng càsa; tất cả sư cùng đọc hết một quyển kinh.

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/LEPHONGSU1.jpg
Đoàn vào chính điện

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/LEPHONGSU2.jpg
Kính chào sư trưởng

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/LEPHONGSU4.jpg
Chào các sư huynh

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/LEPHONGSU5.jpg
Nhận trao truyền

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/LEPHONGSU6.jpg
Sư huynh đọc kinh

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/LEPHONGSU7.jpg
Tất cả sư cùng đọc kinh

[tom_the_star]

Nếu tôi là bác sĩ

Nghèo khó cùng bệnh tật...

Những thân hình thanh niên gầy nhom và còm xương...

Những đứa trẻ chỉ độc nhất một chiếc quần đen ngòm đã lên ngùi, chỉ biết có hạt gạo và được một cái chong chóng là đã mừng vui như bắt được vàng. Đất và cát là những món đồ chơi duy nhất bọn chúng có...

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/CHIAKHOA.jpg
Một đứa bé "siêu" ngành chìa khóa ở Phsar Leu

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/TIENGANH.jpg
Tiếp thị sách dạy tiếng Anh kh8a1p mọi nơi - một cứu cánh?!

Những căn nhà sàn nóng bức giữa mùa hè và liệu có chống trội nổi nếu một cơn lốc xoáy đi qua? Bên dưới nơi chôn nhau cắt rốn ấy chỉ toàn đất đá và gia cầm. Rác thải nhiều nơi, không khí sắc mùi...

Tonle Sap ngàn năm đã nuôi dưỡng biết bao thế hệ con người. Nhưng cái nghèo khó vẫn ở quanh đây. Cá đã giảm đi rất nhiều. Đánh bắt cho sản lượng rất thấp và nhiều người đã rời xứ ra đi. Họ tìm đến thị trấn với mong ước về một tương lai tốt hơn. Nhưng có dễ chăng? Nhiều thanh niên ở thị trấn cũng chẳng có việc làm...

Một buổi trưa được một gia đình mời vào nhà ngủ. Họ dành cho tôi và các vị sư những chỗ tốt nhất. Trời nắng như đốt. Họ dành cho chúng tôi hai cái quạt máy còn mình thì nằm la liệt ở một gốc bên. Trong gid đình, người già trẻ nhỏ không hề tỏ ra dấu hiệu gì về cảm giác khó chịu do cái nóng. Tôi nằm đấy không ngủ được rồi chợt thấy một bà mẹ trẻ dùng một cây kềm cắt đứt một móng tay đã bị ung hư của đứa con nhỏ mình. Đứa bé đau hét lên, liên tục đánh vào mặt bà mẹ trẻ. Nó đau. Mẹ nó càng đau hơn! Và tôi chỉ biết có nhìn...

Tôi đi lại Camuchia nhiều lần và biết rằng rất nhiều người Campuchia, mà phần đông là từ Phnom Penh, sang sài Gòn để chửa bệnh. Rất nhiều người khó khăn mà giá cả thông dịch thì chẳng rẻ chút nào. Âu đó là những người có khả năng đi Việt Nam. Còn lại? Cứ như cách làm của bà mẹ trẻ kia thôi...

Và tôi đã ước gì mình là một bác sĩ, là một chàng hề để có thể thắp sáng những nụ cười mà họ - những người nghèo ở tận cùng xã hội đã biết bao lần tỏa sáng những nụ cười quanh tôi...

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/SUBENGIANBI.jpg
Thấy các vị sư và tôi ngồi nghỉ dưới giàn bí, một bà dì đã kính cẩn quỳ lại mới các sư vào nhà nghỉ trưa.

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/DONGGOP.jpg
Những thanh niên nam nữ có công ăn việc làm ở thị trấn chỉ có thể đóng góp từ 1000 đến 2000 Riel cho làng tổ chức lễ hội. Rất nhiều dân làng mang đến một bịch gạo độ vài kg. Tôi gửi một ít tiền lại và lặng nghe lời chúc phúc.

TBC

[tom_the_star]

NGÀY MỚI CHNANG

Mệt nhoài sau một chuyến đi dài, đêm đầu tiên ở Sokha Chnang giấc ngủ đến thật êm và sâu.

Sáng ra, khi mặt trời đã lên trên đỉnh đầu và rót mật vàng óng ánh lên rèm cửa, tôi vẫn còn vùi mình trong lớp chăn mỏng.

Căn phòng chỉ có tiếng quạt máy quay đều như muốn thôi miên tôi trở lại vào giấc ngủ. Chỉ đến khi tiếng chim hót rộn ràng hòa cùng tiếng ngân nga ê a đọc bài của những học sinh ở hai trường tiểu học gần đó, tôi mới chịu rời khỏi căn phòng.

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/BENXETAXI.jpg
Từ Kratie tôi về Phnom Penh vào một chiều mưa, rồi vội vã lên "taxi đò" với giá chỉ 10,000 Riel đi Chnang

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/MI3500RIEL.jpg

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/HOPMI.jpg
Ăn vội tại bến xe với hộp mì xào rau thịt và trứng. Giá 3500 Riel. Khá ngon

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/MANCUA.jpg
Mật vàng ai rót lên rèm cửa

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/SOKHA1.jpg
Rất ít người ở Chnang nói tiếng Anh. Chật vật lắm mới tìm ra nhà nghỉ Sokha.

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/SOKHA11.jpg
Sokha sạch sẽ với khuôn viên rợp bóng cây xanh. Giá phòng từ 5USD/ đêm.

[tom_the_star]

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/SOKHA5.jpg
Chùm rễ thật ấn tượng

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/SOKHA6.jpg
Ngồi đu đưa. Nghĩ ngợi vu vơ.

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/TRUONGHOC.jpg
Nhà nghỉ Sokha nằm gần hai ngôi trường tiểu học. Mỗi sáng lại thức dậy với tiếng ngân nga ê a đọc bài của lủ trẻ

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/KEMCHUOI.jpg
500 Riel một cây kem chuối trước trường học chở tôi về một thời tuổi thơ!

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/DAIDOCLAP-1.jpg
Tượng đài độc lập - cổng chào của Chnang

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/KHI2.jpg
Những con khỉ dạn dĩ ở bên đường.

[tom_the_star]

Chnang ngày mới yên ả thanh bình quá! Sự hối hả và nhịp sống tất bật vẫn còn ẩn khuất đâu đó chứ chưa thật sự ngự trị ở chốn này.

Những chiếc xe buýt trên hành trình Phnom Penh – Battambang đến vội vã rồi cũng lướt qua mau để lại sau lưng nhiều con đường rợp bóng mát những hàng đại thụ và tiếng lọc cọc của những chiếc xe bò hay tiếng cót két của những vòng xe đạp.

Khu chợ Phsar Leu tấp nập đông vui nhưng không hề xô bồ. Ở đấy người ta dễ dàng bắt gặp những sản phẩm gốm Chnang nổi tiếng khắp Campuchia. Và hơn nửa giữa chốn chợ búa này có những âm thanh thiêng liêng mang đến quanh ta một niềm an lạc và sự bình lặng – đó là lời kinh trao truyền của các tu sĩ khất thực trong bộ áo cà sa vàng rực.

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/DUONG2.jpg

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/DUONG3.jpg
Chở quê về phố

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/DUONG1.jpg

[tom_the_star]

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/TUONGPHATOCONGVIEN.jpg
Tượng Phật ở công viên.

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/XECHO1.jpg
Đi chợ

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/KHATTHUCCHON.jpg
Một khoảnh khắc vọng về cõi vô thường.

[tom_the_star]

BẾN GỐM

Từ lâu những chiếc xe bò chở đầy ắp các mặt hàng gốm, chậm rãi di chuyển trên những con đường ở Siêm Riệp, Ratana Kiri, Battambang… đã là những hình ảnh đầy sức lôi cuốn hấp dẫn đối với tôi.

Và rồi một trưa nắng như đổ lửa từ thị trấn Chnang, tôi đã leo lên một chiếc xe Honda ôm với giá 3000 Riel để tìm tới Ondong Rossey – một làng quê yên ả thanh bình nơi dưới những mái nhà sàn có những cô gái hoặc cụ già với bàn tay khéo léo đang miệt mài làm ra những sản phẩm gốm nổi tiếng khắp Campuchia.

Tôi như một kẻ lạc loài giữa làng gốm không người nói tiếng Anh này. Chỉ có thể ghi lại một vài hình ảnh và những gì mình quan sát dưới đây…

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/GOM.jpg
Ondong Rossey cách thị trấn khoảng 7km.

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/THOTNOTVASU.jpg
Đường trong làng

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/GOM4.jpg
Dụng cụ này dùng để vỗ tròn bình gốm đựng nước.

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/GOM5.jpg
Dẫu cố gắng lắm nhưng tôi vỗ mãi cái bình cứ méo mó mãi. Cô gái quê chỉ dẫn tận tình nhưng thử 3 lần tôi vẫn không cách nào vỗ cho cái bình được tròn đều cả.

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/GOM6.jpg
Cô gái đi vòng vỗ đều cái bình gốm. Không cần sử dụng bàn xoay

[tom_the_star]

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/GOM9.jpg
lắp đáy bình gốm đựng nước và tiếp tục vỗ đều tròn

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/GOM11.jpg
Nhà nhà làm gốm. Buổi trưa làng quê yên ả chỉ vang lên tiếng vỗ đập cho bình gốm tròn đều.

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/GOM3.jpg

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/GOM14.jpg
Nung bằng rơm rạ nên lửa không đều. Sản phẩm vì thế chẳng cái nào giống cái nào

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/GOM13.jpg
Để nguội dần.

TBC

[tom_the_star]

KRATIE ƠI! TÔI ĐÃ LẦM

Đất nước chùa tháp đâu chỉ có Angkor và Kratie cũng không phải chỉ có loài cá heo nước ngọt Irrawaddy.

Tôi giúi vào tay Wing một bọc nhỏ đựng hai quả hột vịt luộc mà tôi mua với giá 1000 Riel ở đầu ngỏ Kratie rồi vội vã nói lời chia tay.

Chúng tôi tình cờ gặp nhau ở Champasak vào một chiều mưa rồi trở thành hai người bạn lang bạc cùng in dấu chân trên những con đường Nam Lào, từ đạp xe rong ruổi thăm ngôi đền ngàn năm tuổi Wat Phu vào một sớm mây trời xanh biếc rồi nhâm nhi Lào láo trong một đêm trăng tròn vành vạnh rót mật xuống dòng Don Khon, đến tận hưởng những khoảnh khắc chỉ có hai con người đơn độc trên bãi đá Liphi giữa một Mekong hoang dại, bọt tung trắng xóa …

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/TAMSONGCHON.jpg
Tuổi thơ Don Det

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/LAOLAO1.jpg
Lào láo, Don Khon

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/LIPHI1.jpg
Một góc Liphi

TBC

[tom_the_star]

KRATIE ƠI! TÔI ĐÃ LẦM (2)

Nhưng chiếc xe Sorya giờ đã khuất xa tầm mắt. Wing và tất cả những người bạn Tây đã bỏ lại tôi lạc lõng giữa Kratie này để tiến về Phnom Penh…

Chợt nhớ lại hơn một năm trước, vào một đêm mưa mịt mùng bên dòng Mekong ở tỉnh lị Kampong Cham, tôi đã mua hai lon Anchor về uống một mình trong khách sạn rồi ngủ đi trong sự buồn tẻ.

Quốc lộ số 7 từ Phnom Penh đi Kampong Cham, Kratie, Stung Treng thật sự cho đến tận giờ vẫn chỉ là con đường của những cánh rừng cao su ngút ngàn, những vườn điều, sầu riêng, chôm chôm trĩu quả. Du khách chỉ lướt qua nhanh trên con đường tiến về Nam Lào hoặc ngược xuống Phnom Penh.

Nếu không phải vì loài cá heo nước ngọt Irrawaddy thì lúc này có lẽ tôi đã không một mình trơ trọi giữa Kratie. Nhưng tôi đã lầm! Kratie có nhiều hơn thế và nó đã lưu bước chân tôi để đến lúc phải rời xa mới chợt nhận ra rằng mình đã yêu nó tự lúc nào…

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/KRATIECHOMCHOM2.jpg
Xe dừng bên Quốc lộ 7 để khách hàng mua chôm chôm, sầu riêng

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/KRATIECHOMCHOM3.jpg
Chôm chôm Kratie giòn ngọt chua chua và chóc vỏ. Giá 1500Riel/ kg

TBC

[tom_the_star]

KRATIE ƠI! TÔI ĐÃ LẦM (3)

Kratie bé nhỏ với dân số khoảng hơn 80,000 người, may mắn còn lưu lại được nhiều kiến trúc Pháp chạy dọc dòng Mekong. Phần lớn các tòa kiến trúc này giờ trở thành nơi làm việc của chính quyền địa phương.
https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/KIENTRUC1.jpg


https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/KRATIEDUONG.jpg

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/KIENTRUC6.jpg

Con đường chính TVPREAH.SURA.MARIT dọc theo dòng Mekong đón những chiếc xe buýt đến nhanh rồi vụt đi, chỉ còn lại vài chiếc xe hơi, một ít xe máy, những vòng xe đạp và những chiếc xe ngựa làm nhiệm vụ chuyên chở…

Chiều dạo bước trên con đường rợp bóng mát những hàng đại thụ. Tôi đã đi theo một tiếng nhạc vang lên đầu đó làm mình nhớ về những chiều ở Siêm Riệp, rồi hụt hẫng khi tiếng nhạc mất hút trong sự tĩnh lặng của không gian xung quanh…

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/TENDUONG.jpg

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/DUONG1-1.jpg

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/DUONGCHON.jpg

TBC

[tom_the_star]

KRATIE ƠI! TÔI ĐÃ LẦM (4)

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/GIADINHNHO.jpg
Một gia đình nhỏ hóng mát bên bờ sông. Hình ảnh gợi cho tôi nhớ về một thời của gia đình mình. Gió sông mát rượi, thoảng đưa hương thơm nguyệt quế. Thật thanh bình và hạnh phúc!
Khi ra về, người chồng không quên ngắt một chum hoa nguyệt quế đặt vào chiếc xe hơi

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/NGOINGAMSONG.jpg
Ghế hẹn hò của những bạn trẻ Kratie.

TBC

[tom_the_star]

KRATIE ƠI! TÔI ĐÃ LẦM (5)

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/KRATIECOMLAM.jpg
Krolan hay cơm lam Kratie, nổi tiếng khắp Campuchia là một hỗn hợp nếp, dừa, đậu nấu trong ống tre. Vùng Thmor Kreae, cách thị xã Kratie khoảng 10km về phía Bắc có nhiều hộ gia đình làm Krolan hơn 50 năm. Nhiều người dân địa phương mua để ăn trên đường đi Phnom Penh và loại Krolan này thường được nêm thêm chút muối. Còn loại mà người dân Kratie thường ăn thì ngọt hơn và có thể bảo quản tốt tới hai ngày trong điều kiện không cần tủ lạnh. (Trích Mekong discovery trail)

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/KRATIEBANHMI.jpg
Buổi sang với bánh mì chả lụa và đồ nhắm chua chua, ngọt ngọt, giòn giòn làm bằng đu đủ. Gía 3000 Riel/ ổ

TBC

[tom_the_star]

KRATIE ƠI! TÔI ĐÃ LẦM (6)

Hoàng hôn Kratie
https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/HOANGHON1.jpg

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/HOANGHON2.jpg

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/HOANGHON3.jpg

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/HOANGHON.jpg

TBC

[vepasanhdieu]

Tiếp nửa bạn ơi

[tom_the_star]

KOH TRONG – NƠI CHỐN ĐI VỀ (1)

Thật may mắn thay Lonely Planet ấn bản tháng 8 năm 2008 chỉ dành vỏn vẹn một đoạn rất ngắn gần 11 dòng đề cập tới Koh Trong như là một Don Khong của Campuchia, để rồi từ đó hấu hết lữ khách đã, đang và sẽ quyết định lướt qua Kratie mà tiến về chồn chân ở Bốn nghìn đảo Nam Lào.

Koh Trong của tôi được “bình yên”!

Không có những bungalow, nhà nghỉ mọc lên như nấm ở vùng Bốn nghìn đảo, nơi giấc mơ của tôi đã một phần vụng vỡ vào một trưa nắng như đổ lửa bên dòng Don Det, Koh Trong còn đó một làng quê điển hình của vùng hạ lưu Mekong với những người nông dân chất phát, thân thiện và hiếu khách quá đỗi…

“Anh cho họ một, họ gửi lại cho anh mười!” – một ông bạn Thụy Điển đã nói với tôi như thế về những người dân nghèo trên đảo. Với ông, Koh Trong giờ đây đã là nơi chốn đi về.

Tôi và ông, kẻ trẻ người già, đến từ hai nền văn hóa khác nhau nhưng có chung một mong ước: Koh Trong hãy cứ mãi nguyên sơ! Một ước mong thật mong manh dễ vỡ trong thời đại của khoa học chính xác, của lợi nhuận tức thì…

TBC

[tom_the_star]

KOH TRONG – NƠI CHỐN ĐI VỀ (1)

ĐỘT NHẬP LÊN ĐẢO

9 giờ sáng, dọc bờ sông Mekong, những tia nắng chói chang của một ngày hè tháng 6 như đốt cháy sắc đỏ của những chùm hoa phương vĩ. Từ khách sạn Santepheap tôi châm rãi bước về bến tàu đi Koh Trong.

Kratie thật bé nhỏ thanh bình. Bến tàu đi Koh Trong nằm đối diện với thị trấn vì thế cũng thật thưa vắng. Chỉ có một chiếc phà và một con đò nhỏ làm nhiệm vụ chuyên chở những người nông dân Koh Trong qua lại thị trấn để bán những mặt hàng nông thủy sản và mua lại phần lớn các mặt hàng tiêu dùng. Ngày qua tháng lại, bến tàu với con đò nhỏ đợi chờ, chỉ đôi khi phải tiển những người bạn trẻ đi xa, lên tận Phnom Penh để học tập hoặc tìm kiếm một công việc nào đó. Người lớn phần đông ở lại, cặm cụi với mảnh vườn, bán lưng cho đồng ruộng, dầm mình với dòng sông và tích lũy của cải cho con cái như bao đời tổ tiên vẫn thế…

Hai bên lối đi bộ xuống chiếc phà, những con bò thản nhiên gặm cỏ. Sau khi đã hỏi chắc bằng tiếng Khmer bập bõm của mình rằng chiếc phà này đi Koh Trong, tôi yên dạ ngồi xuống bên cạnh một người đang nhàn rỗi câu cá. Xa xa phía trên một anh chàng đang đưa xe xuống các bậc tam cấp dẫn tới hai tấm ván, lẻo đẻo theo sau là một bé gái đang ôm bên mình một con gấu bông nhỏ màu vàng. Rồi thì anh bước trên một tấm ván, còn một bên đẩy xe trên tấm ván thứ hai một cách thuần thục.


Gọi là phà nhưng thực tế nó giống như một chiếc đò ngang bằng gỗ loại lớn, chở được vài chục người cùng ít xe máy. Và như đã nói ở trên, do bến tàu thưa vắng nên đợi hồi lâu vẫn chưa đủ khách, thế là chủ phà đề nghị chúng tôi sang một con đò ngang.

Cũng như người dân Koh Trong, tôi chỉ phải trả 500 Riel cho chuyến đò ngang khoảng 10 phút này, nơi tôi đã trở thành tâm điểm chú ý của mọi người xung quanh như một kẻ lạ lùng nào đó ở xứ sở của họ. Nhìn đôi mắt tôi đăm đắm vào chiếc giỏ khổ hoa xanh mướt, một bà dì đưa tay cầm một quả lên bẻ đôi và trao cho tôi! Tôi chắc là họ đang nghĩ tôi không biết khổ hoa là gì. Kỳ thật chỉ bởi vì tôi vừa ở Nam Lào xuống đây nên mới thèm cái màu xanh của rau củ như thế. Còn nhớ lại ở Bốn nghìn đảo tôi đã phải đích thân vào thẳng nhà bếp của vài nhà hàng để tìm rau cải mà quanh đi quẩn lại họ chỉ có cho tôi bắp cải, cà rốt, củ hành… Thèm rau xanh đến chết được. Thế mới hiểu chỉ bước qua biên giới là đã khác: Lào đúng là đất nước của những bản làng nơi con người lặng nghe lúa mọc!

Đò nhẹ lướt trên dòng Mekong. Tôi ngồi đó, đầu ốc khoan khoái và hướng mắt về bờ cát vàng trải dài của Koh Trong. Lâu lâu tôi cũng đưa mắt nhìn những người xung quanh và chợt nhận ra rằng mấy đứa bé trên đò đáng yêu thật, nhất là con bé có làng da bánh ít, đầu đội chiếc khăn đỏ và tay ôm gấu bông…

Đập vào mắt đầu tiên khi tàu sắp cặp bờ là hình ảnh những thanh niên đang dầm mình giữa dòng Mekong với đôi tay đang cầm một thanh tre dài kéo lê theo một cái thau nhôm. Họ đang cào ốc gạo. Ở bờ sông này nhiều ốc gạo thật. Chỉ cần bước xuống nhìn là đã có thể thấy vài cô nàng ốc gạo rồi.

Mekong discovery trail có đề cập là bờ cát Koh Trong dài khoảng hơn 4km. Biết thì đã biết nhưng có đặt chân lên bờ thì mới thấy thật là ấn tượng. Nó không chỉ dài hơn 4km mà còn rông nửa. Ước chừng ở điểm rộng nhất của bờ cát phải khoảng hơn 400m. Từ bờ bước ra sông đi một đoạn xa mà nước cũng chỉ cao tới khoảng nửa ngực. Tôi thấy nhiều người dân đang tắm và lấy làm thích thú. Nếu không phải độc hành một mình thì lúc đó tôi đã nhào xuống như một đứa bé rồi. Còn ở một góc bên có mấy cái chòi bằng mây tre lá. Người dân đảo dựng lên để làm chỗ đợi đò. Tôi thì chỉ nghỉ đến chuyện picnic vào một đêm trăng.

Đường từ bờ sông lên đảo chỉ toàn cát và cát. Tôi lấy làm khoái chí đi bộ từ từ và ngắm nhìn những con chuồn chuồn lửa dạn dĩ bay dưới chân. Ở đó nếu bạn đi xe máy thì chỉ có thể chạy trên một con đường ngoằn ngoèo làm bằng những thanh tre ghép lại thành từng mảng.

TBC

[tom_the_star]

Bến tàu đi Koh Trong

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/BENTAUKOHTRONG.jpg

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/BENTAUKOHTRONG2.jpg

Lẻo đẻo theo sau

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/BENTAUKOHTRONG3.jpg

Chiếc phà

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/BENTAUKOHTRONG5.jpg

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/BENTAUKOHTRONG6.jpg

TBC

[tom_the_star]

Nhàn nhã câu cá trong lúc đợi phà xuất bến

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/BENTAUKOHTRONG7.jpg

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/BENTAUKOHTRONG4.jpg

Đợi hoài không đủ khách nên chuyển sang đò ngang

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/BENTAUKOHTRONG8.jpg

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/BENTAUKOHTRONG9.jpg

Thèm màu xanh rau củ. Ai bảo tôi không biết khổ hoa nào?

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/BENTAUKOHTRONG10.jpg

TBC

[tom_the_star]

Hiên ngang ở mũi tàu, giữa bốn bề sông nước

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/BENTAUKOHTRONG11.jpg

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/BENTAUKOHTRONG14.jpg

Bé gái này dễ thương thật

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/BENTAUKOHTRONG12.jpg

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/BENTAUKOHTRONG13.jpg

Cập bờ nhé

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/BENTAUKOHTRONG15.jpg

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/BENTAUKOHTRONG16.jpg

TBC

[tom_the_star]

Cào ốc gạo bên bờ sông

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/KOHTRONGOCGAO2.jpg

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/KOHTRONGOCGAO3.jpg

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/KOHTRONGOCGAO4.jpg

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/KOHTRONGOCGAO5.jpg

[dugiang]

Mình cứ hay lẽo đẽo theo bạn tom_the_star vì rất thèm những chuyến lang thang như bạn. Vì một vài lý do chán ngắt mà mình chưa được trải qua những cảm xúc khám phá này.
Chờ mãi hôm nay mới thấy bạn vào viết bài tiếp. Lúc nào hết mạch viết của bạn thì lại cho mình vào theo nói vài lời nhá.

[tom_the_star]

Mời Dugiang tự nhiên nha.

Vì bận nên mình không thể viết bài liên tục được.

[tom_the_star]

Bờ cát dài hơn 4km và điểm rộng nhất khoảng hơn 400m. Vui đùa, tắm giặt, picnic, bóng chuyền...

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/KOHTRONGBAISONG.jpg

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/KOHTRONGBAISONG2.jpg

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/KOHTRONGBAISONG3.jpg

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/KOHTRONGBAISONG4.jpg

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/KOHTRONGBOCATDAI.jpg

TBC

[tom_the_star]

"Đường" nối bờ cát với đảo - Những mảng tre chuyên chở hồn quê, đưa tôi về một miền ký ức xa lắm...

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/KOHTRONGDUONGVAO1.jpg

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/KOHTRONGDUONGVAO2.jpg

Lẻo đẻo theo sau mấy cô chuồn chuốn lửa

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/KOHTRONGCHUONCHUON-1.jpg

TBC

[tom_the_star]

KOH TRONG - NƠI CHỐN ĐI VỀ (2)

“TRUNG TÂM THÔNG TIN DU LỊCH” VÀ WAT CHONG KOH

Toàn Koh Trong có khoảng hơn 200 hộ gia đình sống thuần túy bằng nghề nông, đánh bắt và nuôi cá. Người dân trên đảo hẳn là biết hết mặt nhau và một kẻ lạ mặt như tôi mới bước lên đảo thì người ta đã biết là dân từ nơi khác đến.

Một tổ chức phi chính phủ với mong muốn mang đến cho người dân Koh Trong một ít thu nhập từ du lịch đã phát triển trang web Mekong Discovery Trail, in ấn các tờ rơi giới thiệu về điểm đến cùng với việc giúp họ dựng lên một trung tâm thông tin du lịch “nông thôn thứ thiệt” với cánh cửa khi tôi bước đến đã bị khóa. Có chăng là ở phía trước cửa có vài chiếc xe đạp thế thôi.

Đang lóng ngóng không biết phải hỏi ai để mướn một chiếc thì một nhân viên “văn phòng du lịch” chậm rãi bước đến. Đó là một ông lão gầy nhom, mặc độc nhất chiếc sarong và mang đôi dép Lào. 4000Riel là số tiền tôi gửi ông để sở hữu chiếc xe trong một ngày mà về sau này thực tế tôi chẳng cần dùng tới.

Koh Trong có tất cả 3 ngôi chùa: hai ngôi chùa Khmer và một ngôi chùa Việt. Tôi chỉ ghé thăm hai trong ba số đó. Và ngôi chùa đầu tiên mà tôi viếng thăm chẳng ở đâu xa, nó nằm đối diện “văn phòng du lịch”, có tên là Wat Chong Koh.

Một bóng cà sa vàng rực bước ra rồi lại từ từ đi vào, tôi thủng thỉnh bước theo sau trong một lối nhỏ nhiều cây xanh và sắc đỏ hoa dâm bụt. Xung quang thật sự bình lặng, chỉ có những đàn én chao nghiêng giữa bầu trời xanh ngắt.

Dân đảo không giàu và Wat Chong Koh thật bé nhỏ. Dưới những tia nắng vàng óng ánh là chính điện với mái ngói có một lổ hổng để mặc mưa gió xuyên qua. Ở một góc tường là một chiếc trống đã nhuốm màu thời gian với cái sàn phủ đầy bụi đất. Có cảm giác như thể rất ít người vào viếng thăm chùa.

Tôi rời chính điện và bước về hướng các nhà sư trẻ. Họ không nói tiếng Anh như nhiều vị sư mà tôi đã gặp ở các vùng và thành phố khác. Ở họ còn đó một lớp màng mỏng tự nhiên của sự “ngại ngùng” với kẻ lạ mặt mà khi đã đánh thông thì bạn chắc chắn sẽ có được những nụ cười rất thân thiện và cởi mở…

TBC

[tom_the_star]

Trung tâm thông tin du lịch im ỉm khóa, chỉ có một ông lão mặc độc nhất chiếc sarong là nhân viên...

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/KOHTRONGVANPHONGTOUR.jpg

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/KOHTRONGONGLAOBICYCLE.jpg

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/KOHTRONGONGLAOBICYCLE2.jpg

TBC

[tom_the_star]

Lẻo đẻo theo sau nhà sư trẻ. Wat Chong Koh là đây

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/WATCHONGKOH.jpg

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/WATCHONGKOH2.jpg

Lối nhỏ đầy hoa và bướm. Trời xanh lồng lộng, những đàn én chao nghiêng

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/WATCHONGKOH4.jpg

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/WATCHONGKOH3.jpg

TBC

[tom_the_star]

Chính điện

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/WATCHONGKOH5.jpg

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/WATCHONGKOH6.jpg

TBC

[tom_the_star]

Ba vị sư trẻ vui tính

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/WATCHONGKOH7.jpg

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/WATCHONGKOH9.jpg

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/WATCHONGKOH8.jpg

Nhìn xa xa. Mekong giữa trưa vắng...

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/WATCHONGKOH12.jpg

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/WATCHONGKOH13.jpg

TBC

[tom_the_star]

KOH TRONG - NƠI CHỐN ĐI VỀ (3)

ẤM LÒNG MÂM CƠM NƠI ĐẤT KHÁCH

Rời Wat Chong Koh trong cơn khát, tôi tìm đến một chiếc xe nước mía bên cạnh chùa nơi có hai đứa bé hồn nhiên đang chơi trò bắn bi. Chúng ngạc nhiên nhìn tôi như thể từ đâu rơi xuống còn tôi thì tìm mãi cũng chẳng thấy chủ xe nước mía ở đâu. Một hồi sau khi hỏi và ra hiệu với hai đứa bé thì chúng mới hiểu ra và nhanh nhảu chạy đi gọi cô chủ đến.

Xong không phải được uống ngay nước mía đâu nhé. Cô chủ bắt đầu cạo mía – một cách cạo thủ công của vùng quê nghèo như thể muốn nói với “ngài”thời gian rằng: ”để tôi có chuyện làm chứ. Đi đâu mà vội…”

Những làn gió mát từ Mekong thổi về. Tôi ngồi nhắm nháp nước mía dưới bóng mát của những hàng cây và ngắm nhìn về phía xa xa mà cảm nhận vị ngọt của vùng đảo nguyên sơ.

Trong cuộc đời có biết bao chuyến đi. Lần đầu tiên đứng trước Angkor tôi gần như sửng sờ, trầm trồ, thán phục… Nhưng nếu được chọn, tôi nguyện được sống trong tình yêu mà những con người của vùng đất tôi đến đã trao cho tôi.

Và đây Koh Trong chính là nơi tôi đã có được những cảm xúc như thế.

Vòng xe từ từ quay tròn trên con đường đất cát giữa buổi trưa mà cái bụng đã cồn cào. Koh Trong chỉ có một nhà nghỉ của dân do tổ chức phi chính phủ giúp đỡ cách làm homestay. Tôi chắc là hiếm hoi lắm mới có khách trú ngụ. Nhà hàng ư, một tiệm ăn cũng chẳng tìm thấy.

Vòng xe tiếp tục quay và tôi chợt thấy một mái nhà với khu vườn đầy bưởi. À, tôi có nghe là bưởi ở đây rất ngon, nên không chần chừ tôi lập tức lái xe vào. Và dưới mái nhà sàn hôm ấy tôi đã được ăn một bửa cơm mà cả đời này chắc tôi khó mà quên đi được cái chân tình của gia đình ấy.

Bà mẹ của hai đứa con học ở Phnom Penh với nụ cười hiền hậu đã dọn lên cho tôi một mâm cơm với canh chua cá lá me và một quả bưởi. Tôi ngồi ăn trên ván tre một cách ngon lành và cả gia đình họ nhìn tôi ăn mà tôi cảm nhận như thể đã là gia đình của mình! Ôi bưởi Koh Trong ngọt mà con người ở đây còn ngọt ngào và đáng yêu hơn.

Bất ngờ hơn là cậu con trai út còn lấy xe Honda ra chở tôi đi khắp vòng quanh đảo trong suốt buổi chiều, từ làng nổi Việt Nam với ngôi chùa Tây An nằm bên bờ Mekong lộng gió, tới những ruộng vườn xanh mướt một màu ngô, những con đường rợp bóng những hàng xoài đại thụ, điểm chơi bóng chuyền của thanh niên con nít của làng…

Và vì thế tôi đã phụ lòng chiếc xe đạp, bỏ mặc nó dưới mái nhà sàn bên những vườn bưởi xanh trĩu quả…

TBC

[tom_the_star]

Ngọt ngào vùng đất nguyên sơ

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/KOHTRONGXENUOCMIA.jpg

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/KOHTRONGCAOMIA.jpg

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/KOHTRONGLYNUOCMIA.jpg

TBC

[tom_the_star]

Mái nhà sàn bên cạnh vườn bưởi

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/KOHTRONGBUOI.jpg

Ấm lòng mâm cơm nơi đất khách. Người Khmer ăn cơm bằng dĩa, ăn canh bằng chén

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/KOHTRONGMAMCOM.jpg

Bưởi Koh Trong ngọt và nhỏ như bưởi Năm Roi
https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/KOHTRONGBUOIGOT.jpg

TBC

[tom_the_star]

Lu lước mưa bên hiên nhà.

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/KOHTRONGLUNUOC.jpg

Mây mây nước nước. Trong nước đã có mây...

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/KOHTRONGLUNUOC2.jpg

TBC

[tom_the_star]

Con đường chính vòng quanh đảo dài khoảng 9km, dưới những tán cây xanh mát, lóc cóc tiếng xe bò, xe ngựa...

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/KOHTRONGDUONG.jpg

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/KOHTRONGDUONG3.jpg

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/KOHTRNGDUONGCHON2.jpg

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/KOHTRONGDUONGCHON.jpg

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/KOHTRONGXEBO2.jpg

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/KOHTRONGXEBO.jpg

TBC

[tom_the_star]

Tiệm cắt tóc lợp bằng mây tre lá. Thợ cắt ở đâu đây?

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/KOHTRONGCATTOC.jpg

Giá cắt tóc từ 1000 tới 2000Riel

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/KOHTRONGGIACATTOC.jpg

Nhà rơm dự trữ cho bò - con vật cho sức kéo chính trên đảo... Ở Campuchia giá thịt bò khá rẻ so với Việt Nam.

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/KOHTRONGNHAROM.jpg

TBC

[tom_the_star]

Nhà nổi Việt Nam và chùa Tây An ở Nam đảo

Moly, cậu con trai út, vừa chở tôi đến phía Nam hòn đảo thì mây trời bắt đầu vần vũ, gió rít lên từng cơn và dòng Mekong đã chuyển màu.

Nơi đây có khoảng 40 gia đình Việt Nam, phần lớn có nguồn gốc ở Lộc Ninh - Bình Phước, mưu sinh bằng nghề đánh bắt và nuôi cá bè.

Tôi bước qua cây cầu cây chìm trong nước dẫn đến một nhà bè nơi có mấy chú đang rãnh rang chơi bài đỏ đen và một người đang đưa võng. Theo các chú thì trước đây có khoảng hơn 70 gia đình Việt Nam ở đây. Rồi vì một trong những lý do chính là cá ra đi, dòng sông không còn có thể hào phóng như ngày xưa (bởi người phụ tình?!) người ta cũng ra đi theo.

Từ Kratie về Lộc Ninh, Bình Phước khá gần. Có công chuyện chỉ cần vù xe máy là có thể về tới nhà ngay. Có người ra đi nhưng cũng có nhiều người ở lại và phần đông theo tôi thấy là người lớn tuổi ở lại nơi này. Một cuộc sống không bon chen...

Sông chuyển màu mưa

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/KOHTRONGSONGCHUYENMUA.jpg

Nhà nổi Việt nam nhìn từ trên xuống

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/KOHTRONGNHANOI.jpg

Nhẹ bước qua cây cầu cây

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/KOHTRONGNHANOI4.jpg

Tiến gần hơn

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/KOHTRONGNHANOI3.jpg

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/KOHTRONGNHANOI2.jpg

TBC

[tom_the_star]

Đu đưa trên võng, nhìn về xa xa

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/KOHTRONGNHANOI5.jpg

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/KOHTRONGNHANOI6.jpg

TBC

[tom_the_star]

Chùa Tây An, chỗ dựa tinh thần của cộng đồng người Việt trên đảo Koh Trong, với tượng Phật Bà Quan Âm nhìn ra dòng Mekong lộng gió. Khi tôi đến cửa chùa im ỉm khóa, đủ để thấy rất ít khách viếng thăm. Hiện nay chùa do bác Tòng khoảng 70 tuổi coi quản...

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/KOHTRONGCHUATAYAN2.jpg

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/KOHTRONGCHUAVIET.jpg

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/KOHTRONGCHUATAYAN3.jpg

TBC

[tom_the_star]

Ruộng đồng xanh mướt một màu ngô. Chờ mưa về cho xanh một màu lúa

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/KOHTRONGNGO.jpg

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/KOHTRONGRUONG.jpg

Người Khmer thích ăn hột vịt lộn. Tối đến dọc theo bờ sông Mekong ở các tỉnh thành người người ngồi uống bia Angkor và ăn hột vịt lộn. Mà hột vịt lộn thì không thể thiếu rau răm.... Trong ảnh là các chị đang cắt rau răm đem bán cho mối lái...

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/KOHTRONGRAURAM2.jpg

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/KOHNTRONGRAURAMCHON.jpg

TBC

[tom_the_star]

Vừa ngồi chăm sóc xà lách vừa nghe nhạc và khi tôi bất chợt gửi lời chào Chùm riệp sua thì cười thật tươi

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/KOHTRONGXALACHCUOI.jpg

Anh chàng đang làm bún tươi bằng phương pháp thủ công. Ở đất nước này có thể bắt gặp hình ảnh những người đàn ông đảm đang ở mọi nơi: đẩy xe bán mì xào, trái cây; dạo khắp thị trấn bán bong bóng; quẩy gánh tàu hủ giữa trưa hè; ngồi bên đ1ong rau củ bên chợ...

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/KOHTRONGLAMBUNCUOI.jpg

Cân thuốc lá đây

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/KOHTRONGTHUOCLA.jpg

TBC

[tom_the_star]

Bóng chuyền - trò chơi phổ biến trên đảo. Chơi từ lúc nắng cho đến lúc mưa. Mà càng mưa thì càng vui do bất chợt cười ồ lên vì... trượt té.

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/KOHTRONGBONGCHUYEN1.jpg

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/KOHTRONGBONGCHUYEN3.jpg

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/KOHTRONGBONGCHUYEN4.jpg

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/KOHTRONGBONGCHUYEN5.jpg

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/KOHTRONGBONGCHUYEN6.jpg

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/KOHTRONGBONGCHUYENCHON.jpg

TBC

[tom_the_star]

TÔI SẼ VỀ...

Chiều. Dòng sông bàng bạc, man mác một nỗi buồn. Thấp thoáng xa xa là màu xanh thẫm của ruộng dưa.
Trên bờ cát trải dài, hai chàng thanh niên làng đang thúc xe bò về. Chỉ còn lại vài đứa bé chơi trò bắn bi và nghịch đùa với cát.
Tôi chậm bước rồi chợt nhận ra một cây gì đó quen quen. Đến gần thì hóa ra là đậu xanh. Thật tuyệt! Chúng mọc trên cát mà vẫn cho ra những hạt đậu tròn.
Và chuyến đò ngang cuối cùng rời Koh Trong chiều ấy chỉ có 3 hành khách, trong đó có một người mắt cứ nhìn mãi về phía xa xa Koh Trong

Lại một hoàng hôn sắp trôi qua

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/KOHTRONGHOANGHON.jpg

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/KOHTRONGHOANGHON2.jpg

Tình yêu đã kết trái

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/KOHTRONGDAUXANH.jpg

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/KOHTRONGDAUXANHCHON.jpg

Tiển người về với những nụ cười tươi. Tôi đi hay tôi về?

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/KOHTRONGTAUVE4.jpg

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/KOHTRONGCAUVONG.jpg

TBC

[tom_the_star]

GẶP GỠ IRRAWADDY

Vài năm đã qua đi kể từ lần đầu tiên tôi bắt gặp hình ảnh của Irrawaddy trên Mekong ký sự của đài truyền hình TPHCM. “Hồi hộp và đợi chờ…” những thông tin của Mekong ký sự khi ấy đã từng làm tôi phân vân rất nhiều. Liệu mình có may mắn gặp được loài cá heo nước ngọt đó?

Hơn một năm trước, tôi gặp Carole, một nữ tình nguyện viên người Pháp làm việc trong một dự án giúp đỡ trẻ em nghèo Campuchia ở tỉnh Battambang. Carole bảo với tôi rằng chính mắt cô đã gặp Irrawady ở Kampi…

Trên chuyến xe Sorya từ Nam Lào tới Kratie, tôi đã hỏi anh chàng hướng dẫn trên xe không biết bao nhiêu lần rằng:” Mày có chắc là tao sẽ gặp được Irrawaddy chứ?”. “Yên tâm nếu không gặp tao sẽ hoàn tiền cho mày” anh chàng khăng khăng đáp. Và thế là trưa hôm ấy vừa tới Kratie, tôi đã bỏ ra 15USD để lên chiếc xe Honda chở tôi đến Kampi – một trong bốn khu vực có thể nhìn thấy Irrawaddy (Dẫu biết rằng có hơi đắt một chút nhưng đã được “đảm bảo”).

Từ thị trấn Kratie đến Kampi khoảng 15km. Đó là một con đường nhỏ và đẹp, chạy dọc theo dòng Mekong với cây cối xanh um và những làn gió mát rượi. Có những đoạn tôi lấy làm thích thú với những vạt nắng vàng xuyên qua những khóm lá và nhìn về phía bờ sông là những cánh đồng ngô trải dài ngút ngàn; hay xa hơn, xuyên qua dòng Mekong đo đỏ là một cù lao chạy song song với bờ cát vàng trông như một dãy lụa óng ánh trong trưa nắng.
Chiếc xe chạy tiếp. Hai bên đường bắt đầu xuất hiện những cái bàn gỗ mà trên đó người dân bày bàn Krolan – loại cơm lam nổi tiếng của vùng Kratie, rồi thì tới lượt những cái bàn bày bán những bức tượng cá heo bằng gỗ và cuối cùng là một tượng đài Irrawaddy bằng đá ở trước mặt. Vậy là chúng tôi đã tới Kampi, nơi tôi sẽ lên đò chèo ra giữa dòng Mekong mà nhìn ngắm Irrawaddy.

Anh chàng hướng dẫn dừng xe rồi bước đến một cái quầy gỗ ộp ẹp mua lấy một tờ vé. Nó có giá 9USD, tôi hơi không tin vào mắt mình. Kệ, bây giờ tôi chỉ quan tâm tới chuyện liệu có gặp được Irrawaddy hay không thôi.

Tôi bước xuống bến tàu và một ông lão với làn da đen như than từ từ đưa chiếc đò vào. Ông không nói tiếng anh, tôi chỉ có thể chào ông vài câu đơn giản rồi ngồi xuống mà hồi hộp chờ mong.

Chưa ra được khoảng 50m thì ông lão chợt kêu tôi một tiếng. À, Irrawaddy vừa xuất hiện. Chúng chồi lên và ngụp xuống nhanh quá. Lòng tôi hân hoan và quên cả cái nắng buổi trưa đang làm rát cả da mình. Rồi thế đò cứ từ từ chèo ra giữa dòng, rồi đứng lặng, rồi chuyển hướng quay đầu, và tôi cũng dịch chuyển thường xuyên theo sự ần hiện quá nhanh của Irrawaddy…

Đáng tiếc thay khoảng cách của đò tới Irrawaddy khá xa và với chiếc máy kỷ thuật số loại bỏ túi du lịch thông thường tôi chẳng tài nào ghi lại được tấm hình nào. Dù sao tôi cũng đã thấy và đã xác nhận bằng chính con mắt mình trong buổi trưa hôm ấy rằng Irrawaddy đã và đang hiện hữu ở Mekong mặc dù số lượng của chúng không còn bao nhiêu…

Irrawaddy, niềm tự hào của Mekong, một trong năm chủng loại cá heo nước ngọt còn lại trên thế giới đã và đang đứng trước những đe dọa nghiêm trọng làm tụt giảm số lượng do sự vô ý thức của con người và tác động của môi trường.

Theo khảo sát của WWF, từ năm 2003 tới 2009, có 93 con cá heo Irrawaddy chết được ghi nhận. Tính trung bình ở giai đoạn này một năm chết 13 con trong đó 66% cá heo chết là những con Irrawaddy con. Trước đó, chế độ diệt chủng Pol Pot đã sát hại khá nhiều Irrawaddy để lấy mở và thịt để đến hiện tại theo khảo sát chỉ còn khoảng hơn 70 con Irrawaddy trưởng thành sống ở 9 khu vực nước sâu của dòng Mekong đoan từ Kratie đến biên giới Campuchia – Lào (190km)

Irrawaddy sống được trong môi trường nước ngọt và nước mặn, nhưng hiếm khi thấy chúng xuất hiện ở vùng biển. Chúng có thể sống tới 30 năm. Chiều dài thân có thể đạt tới mức 2,75m và cân nặng lên tới khoảng 150kg

Irrawaddy có thể lặn sâu trong vòng 12 phút và bơi với tốc độ 25km/giờ

Cứ mỗi 2 đến 3 năm, Irrawaddy mẹ sinh một Irrawaddy con. Irrawaddy mới sinh có chiều dài khoảng 1m, cân nặng trong khoảng 10-12kg và được nuôi bằng sửa mẹ trong hai năm đầu đời.

TBC

[tom_the_star]

GẶP GỠ IRRAWADDY

Hình ảnh và thông tin của Mekong Discovery Trail

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/DOLPHIN.jpg

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/DOLPHIN2.jpg

Đường đi Kampi, hai hàng cây xanh um, một cù lao trải dài với bờ cát vàng ónh ánh và những cánh đồng ngô xanh mượt.

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/DUONGDIKAMPI2.jpg

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/DUONGDIKAMPICHON-1.jpg

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/RUONGNGO.jpg

TBC

[tom_the_star]

GẶP GỞ IRRAWADDY

Tượng cá heo bằng gổ được bày bán ven đường

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/DOLPHINDOGO.jpg

Tượng đài Irrawaddy, Kampi

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/TUONGDAIDOLPHIN.jpg

Vé xem Irrawaddy, giá 9USD. Hiên tại du khách có thể bắt gặp khoảng 25 con cá heo Irawaddy ở Kampi

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/VEKAMPI.jpg

TBC

[tom_the_star]

GẶP GỞ IRRAWADDY

Bến đò Kampi. Chỉ cần ngồi trên bờ, nếu chú ý, bạn cũng có thể thấy Irrawaddy ngoài kia

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/KAMPIHOANGHON.jpg

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/KAMPIHOANGHON2.jpg

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/KAMPIBENTAU.jpg

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/TAUDIXEMDOLPHIN3.jpg

TBC

[tom_the_star]

GẶP GỠ IRRAWADDY

Chiếc đò khua mái chèo nhè nhẹ. Tôi đi trong hân hoan vì lần đầu tiên gặp gỡ loài cá heo nước ngọt

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/TAUDIXEMDOLPHIN2.jpg

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/TAUDIXEMDOLPHIN.jpg

Irrawaddy lặn ngụp quá nhanh. Chỉ còn đó một vệt đen trên tấm ảnh giữa dòng. Bạn chú ý sẽ thấy rõ phần đầu nhô lên của Irawaddy.

https://i979.photobucket.com/albums/ae280/tom_the_star/DOLPHINANHIEN3.jpg

[Hùng]

Bạn tom_the_star ơi: Bài viết của bạn về tình yêu đất nước và con người ở Kampong Chnang và Kratie rất chân thật làm xúc động lòng người. Nhất là đoạn bạn mong làm bác sĩ để giúp dân nghèo... quí hóa lắm thay. Có lẽ kiếp trước bạn là người K nên luôn mở rộng tấm lòng yêu nước thương nòi K của bạn.

Xa thúc, lành thay. Bạn có từng nghe câu này chưa?

[tom_the_star]

Chào chú Hùng,

Cảm ơn chú nhiều!
Em vẫn chưa từng nghe câu nói:"Xa thúc, lành thay". Mong chú chỉ giúp...

[Hùng]

Tôi là một Phật tử Nam tông, thỉnh thoảng vẫn đi chùa Nam tông (như chùa của người Thái, của người Campuchia, của đồng bào Khmer Nam bộ). Sau mỗi lần các vị sư Nam tông (mặc áo vàng như các vị sư ở Kampong Chnang) cầu kinh cầu an cho mọi người hoặc khi vị sư thầy dứt một câu huấn thị gì đó thì các Phật tử đồng thanh kêu: Xa thúc, lành thay. (Xa thúc tiếng Pali = Lành thay tiếng Việt).

Tôi đã từng hành quân trong đội hình quân tình nguyện Việt Nam đánh bọn diệt chủng Pôn Pốt ở Kampong Chnang vào tháng 3/79 nên nhìn những hình ảnh ở KP Chnang mình thấy có vẽ như là quen thuộc lắm.

[thainguu]

Tôi là một Phật tử Nam tông, thỉnh thoảng vẫn đi chùa Nam tông (như chùa của người Thái, của người Campuchia, của đồng bào Khmer Nam bộ). Sau mỗi lần các vị sư Nam tông (mặc áo vàng như các vị sư ở Kampong Chnang) cầu kinh cầu an cho mọi người hoặc khi vị sư thầy dứt một câu huấn thị gì đó thì các Phật tử đồng thanh kêu: Xa thúc, lành thay. (Xa thúc tiếng Pali = Lành thay tiếng Việt).

Đúng rồi chú ạ, con cũng là Phật tử Phật giáo nguyên thủy Therevada, sau khi sư hoặc người lớn chúc phúc điều gì đó thì phải chấp tay lại và nói 2 lần Sathus, sathus! Con là người Khmer nên rất rành :D

[Mr Nhan]

Mình cũng thế . Đã đi CPC rồi ,nhưng chẳng đủ thời gian và chịu khó viết bài chia sẽ ,thật là tệ .Bài viết của bạn đã làm mình muốn đi CPC lại lần nữa .Phải công nhận là người dân CPC thật hiền lành và đôn hậu , chắc là do ảnh hưởng của tư tưởng Phật giáo.

[Hùng]

Chào các bạn trẻ. Lâu lắm rồi tôi mới trở lại topic này vì quên password. Trong thời gian đó tôi đã có điều kiện đi thăm Kampong Chnang, Kratie (người Campuchia gọi là Kần-ché). Trong tôi niềm yêu mến mảnh đất hình thang này vẫn tràn đầy trong tâm tưởng. Những năm 79 - 82 tôi từng nằm hầm, ăn cơm vắt, uống nước ao dài ngày trên đất nước này... Có lẽ vì thế mà nảy sinh tình yêu đất nước con người Campuchia hồn nhiên, đôn hậu.

[kimvanchinh]

Cám ơn chủ topic đã chia sẻ những cảm xúc và tình yêu đối với Kratie và con người Campuchia. Tôi đang chuẩn bị để ghé lại Kratie và Kompong cham sau hơn 40 năm xa cách...

[Hùng]

Hôm nay bâng khuâng nhớ lại topic Yêu giữa Chnang buồn rời Kratie, cố tình vào Phượt tìm và tìm ra được sau một hồi lục lạo tìm kiếm. Ôi cái tên topic dễ yêu làm sao!

https://i1051.photobucket.com/albums/s433/HungMTA/IMG_0144_zpsn5wrpn0q.jpg (http://s1051.photobucket.com/user/HungMTA/media/IMG_0144_zpsn5wrpn0q.jpg.html)

[kimvanchinh]

http://i1295.photobucket.com/albums/b638/kinhtren/DSC00370_zpsh0my06r3.jpg

Ảnh này tôi chụp ở Kratie 3-2015

[ninhsieuway]

Chú Hùng H3 mà viết về đất K thì chuẩn mực đến từng centimet luôn. Con đọc bài của chú bên vnmilitaryhistory suốt, chúc chú sức khỏe và luôn hạnh phúc trong cuộc sống ạh :D

[tuantda7]

cảm ơn chủ thớt vì topic này

[invader]

Đã đi Cam, nhưng đọc bài này mới thấy thấm ạ!!!