View Full Version : [Chia sẻ] [Trung Hoa Tây Du Ký] Những nẻo đường Tây Tạng (2010)
0. Lời ngỏ
Ở Tây Tạng mùa này trời trong và cao xanh lắm ...
Tôi sẽ kể chuyện này các bạn nghe, vì đến khi tôi qua 30 tuổi, tôi sợ mình hao mòn nhiệt huyết để lần theo con đường xưa mây trắng. Tôi sẽ kể chuyện này cho các bạn nghe, vì tôi sợ mai sau thời gian bôi xoá, gánh áo cơm ghì sát đất khiến tâm hồn không còn thảnh thơi đón nhận những luồng gió lành đất Phật.
Ở Tây Tạng, tháng Sáu có nắng vàng rực rỡ. Chuyện thế này ... Một câu chuyện nhỏ về Tây Tạng trong tôi. Tôi không chắc Tây Tạng ngày ấy-bây giờ-mai sau có giống Tây Tạng mà tôi sắp kể không? Còn Tây Tạng như tôi biết (và tôi tin mình biết rõ): đó là mảnh đất linh thiêng hoang sơ nghìn tuổi, cũng là trốn trần ai đầy đủ thói đời. Thoảng nhớ câu thơ Bảo Sinh: Ngẫm ra trong cõi người ta - Có là Thái tử mới là Như Lai..
(Phỏng theo văn phong truyện Mưa Nhã Nam của nhà văn Nguyễn Huy Thiệp)
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_0/tibet_day0.jpg
Năm tháng và những ngọn gió đi về thấm thoát đã hơn 1300 năm trên mảnh đất này. Giữa vùng bình nguyên cao hơn 5,000m so với mực nước biển, xa trong dãy Hy Mã Lạp Sơn, ẩn mình trong các thung lũng, cánh đồng, rừng cây và các hồ nước lớn, có 1 nền văn hoá huyền bí nhuốm màu sắc Phật giáo, 1 mặt trời Tây Tạng vương vấn bụi trần, 1 xã hội phức tạp thu nhỏ mà người đời còn phải tốn nhiều công khảo cứu. Người viết đã ôm ấp giấc mơ một ngày được đặt chân đến nơi này, được tận mắt nhìn và học hỏi những điều mới chỉ thấy qua sách báo tranh ảnh; giấc mơ đó thành sự thật mùa hè năm 2010 ^^
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_0/IMG_3272-2.jpg
(Khung cảnh nóc nhà thế giới nhìn từ trên cao)
Hành trình về phía Tây theo chiều kim đồng hồ đi qua Thành Đô (Chengdu), Nyingchi, Lhasa, Shigatse, Tây Ninh (Xining) kéo dài 11 ngày sẽ lần lượt được gửi đến bạn đọc theo ký sự hình ảnh sau:
- Ngày 1: thăm lại Thành Đô (Tứ Xuyên), ghé Vọng Giang Lầu (Wangjianglou), uống trà ở miếu Văn Thù (Wenshu temple), tối đi xem trình diễn văn hoá Tứ Xuyên
- Ngày 2 và 3: bay Thành Đô - Nyingchi, khám phá mảnh đất 'thiên đường xanh' cực Đông của Tây Tạng.
- Ngày 4: rời Nyingchi đi xe buýt vào Lhasa, thủ phủ vùng U của Tây Tạng,
- Ngày 5: chu du trong Lhasa, dạo phố Barkhor, thăm Đại Chiêu Tự (Jokhang Temple) và cung điện Potala
- Ngày 6: rời Lhasa đi Shigatse - thủ phủ vùng Tsang, cũng là thành phố lớn thứ hai của Tây Tạng; ngắm nhìn hồ Yamdrok (Yamdrok-tso) từ trên cao; thăm tu viện Tashiljunpo
- Ngày 7: trở về Lhasa, thăm tu viện Sera - 1 trong 4 tu viện nổi tiếng nhất Tây Tạng; ban đêm ngắm Potala huyền ảo lúc lên đèn
- Ngày 8: đi hồ Nam-tso, hồ nước mặn lớn thứ nhì Trung Quốc, cũng là 1 trong 3 hồ lớn linh thiêng nhất của người Tạng (Yamdrok-tso, Nam-tso, Manasarovar)
- Ngày 9: rời Lhasa theo tuyến đường sắt độc đáo nhất thế giới Thanh-Tạng để đi Tây Ninh (Xining) thuộc tỉnh Thanh Hải (Qinghai)
- Ngày 10: đến Tây Ninh, thăm hồ Thanh Hải (Qinghai Lake) - hồ nước mặn lớn nhất trong đất liền của Trung Quốc
- Ngày 11: sáng đi thăm tu viện Ta'er (Ta'er Monastery) - tu viện nổi tiếng nhất Thanh Hải, tối bay về Thành Đô, kết thúc chuyến "Bắc tiến" thứ hai (Lần 1 (https://www.phuot.vn/threads/6619-Tây-Nam-Trung-Hoa-Ký-Thành-Đô-Lệ-Giang-Cửu-Trại-Câu-(2009))) ^^
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_0/tibet_day0_map.jpg
... Lời ngỏ sơ sài của tôi đã hết, câu chuyện bắt đầu từ buổi bình minh ngày mới giữa tháng 6 ...
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_0/IMG_3969-2.jpg
(to be continued)
Chuyến bay của AirChina chặng Singapore - Chengdu (Thành Đô) khởi hành 2h sáng đưa người viết đến với Thiên phủ chi quốc lần thứ hai ♥ Nếu như lần đầu "Bắc tiến" đã có dịp thưởng ngoạn Thành Đô trong ngày đông tháng giá thì lần này là trải nghiệm hoàn toàn mới giữa kinh đô đất Thục Hán mùa hè ^^
Changi Airport, trong lúc chờ bay:
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/IMG_2940.jpg
Đúng như dự đoán khi đặt chân xuống sân bay Song Lưu (Shuangliu Airport), ngay cả giữa tháng hè nóng nực Thành Đô vẫn có bầu không khí dịu mát dễ chịu, trời nhiều sương và hiếm nắng, nhiệt độ trung bình ngoài trời ở khoảng 13-17 độ! Vì chỉ có 1 ngày ở Thành Đô trước khi bay đi Nyingchi (cực Đông của Tây Tạng) ngày hôm sau, người viết dành thời gian sáng đi thăm Vọng Giang Lầu (Wangjianglou), ăn trưa nhẹ với ẩm thực Tứ Xuyên (Sichuan), chiều ghé thăm Miếu Văn Thù (Wenshu temple) để ngoạn cảnh và uống trà, tối đi xem Xuyên kịch (Sichuan Opera)
1. Vọng Giang Lầu:
Xây dựng từ năm 1889 trên diện tích rộng hơn 120,000 m2 bên cạnh bờ sông Cẩm Giang (Jinjiang River) phía Tây kinh thành, Vọng Giang Lầu (Wangjianglou) nổi tiếng là nơi quy tụ nhiều loại tre trúc nhất của Thành Đô (bamboo park), cũng là nơi tưởng nhớ nữ sĩ Tiết Đào (Xue Tao) thời Đường. Cũng giống như Vũ Hầu Tự (Wuhou Temple) và Thảo đường Đỗ Phủ (Du Fu Thatched Cottage), Vọng Giang Lầu thường là điểm đến của khách phương xa muốn tìm hiểu thêm về lịch sử Thành Đô.
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/_MG_3071.jpg
Đường vào Vọng Giang Lầu lúc sáng sớm tinh mơ:
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/_MG_3113.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/IMG_3066-2.jpg
Nhớ câu thơ Đỗ Phủ viết trong bài Đăng Lâu (Lên lầu) khi mới về Thành Đô:
Cẩm giang xuân sắc lai thiên địa
Ngọc Lũy phù vân biến cổ kim
(Sông Cẩm đang xuân giữa trời đất
Ðĩnh Ngọc mây vờn nối trước sau)
Tuy không nhằm vào tiết xuân nhưng không khí ban mai trong Vọng Giang Lầu rất sảng khoái trong trẻo, cây cối đường đi dọc bờ sông tươi tốt xanh um:
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/IMG_3069.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/IMG_2963.jpg
Uống trà, ngắm sông:
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/_MG_3075.jpg
(còn tiếp)
Rất dễ nhận ra người dân Thành Đô ở các góc nhỏ trong công viên đang tập thể dục buổi sáng:
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/_MG_3094.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/_MG_3083.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/_MG_3082.jpg
Công viên Vọng Giang Lầu quy tụ hơn 150 loại tre trúc đa dạng, cũng là nguồn thức ăn tốt cho Gấu trúc Thành Đô (trung bình mỗi con hàng ngày ăn từ 20-30kg lá và cành tre trúc non) :D
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/_MG_3080.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/_MG_3104.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/_MG_3088.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/IMG_2971.jpg
(còn tiếp)
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/_MG_3092.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/_MG_3095.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/_MG_3105.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/IMG_2998.jpg
Như đã nhắc đến ở trên, Vọng Giang Lầu còn được xây để tưởng nhớ nữ danh kĩ thời Đường Tiết Đào (Xue Tao) (768-831); bà không những xinh đẹp mà còn rất giỏi thi từ ca phú, từng là bạn xướng hoạ với nhiều thi nhân nổi tiếng như Bạch Cư Dị, Nguyên Chẩn. Giai thoại kể Nguyên Chẩn vì mến mộ tài năng thi phú và nhan sắc của bà đã làm thơ rằng:
Cẩm Giang hoạt nhị Nga My tú,
Sinh xuất Văn Quân dữ Tiết Đào.
(Núi sông đất Thục trời cho đẹp,
Sinh được Văn Quân với Tiết Đào) --- "Văn Quân" ở đây chỉ Trác Văn Quân - vợ của Tư Mã Tương Như.
Bức tượng trắng của Tiết Đào có thể nhìn thấy bên trong Vọng Giang Lầu:
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/_MG_3110.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/IMG_2991.jpg
Ra về khỏi công viên Wangjianglou, trời đã sang trưa nhưng mặt trời vẫn chưa "mọc", Thành Đô chìm trong sương nhẹ và mát mẻ, người viết ăn trưa bằng các món ẩm thực địa phương phong cách Tứ Xuyên (ít nhất phải 12 đĩa cho mỗi người, phần lớn là vị cay) :D
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/IMG_3150.jpg
(còn tiếp)
Cuộc đời của bạn đúng là những chuyến đi đáng nhớ - 1 thời tuổi trẻ lưu dấu chân ở Lệ Giang, Cửu Trại Câu, Tây Tạng...
Thảo đường Đỗ Phủ (Du Fu Thatched Cottage)
Dịch là Đỗ Phủ thảo lư cho nó sát yilka ơi. "đường" dùng cho nhà to thôi, vả lại có tích "Lưu Bị tam cố thảo lư" đấy
minhhoanhtrang2k
25-06-2010, 09:35
Hic hic bạn thật là may mắn vì được trải nghiệm cảm xúc ở nhiều nơi tuyệt vời như thế. Bên cạnh đó, sự chiêm nghiệm điển tích, văn thơ cũng rất hay và thú vị, nick của mình mà minhhoanhtrang2k, muốn làm quen để hỏi han kinh nghiệm du lịch của bạn, thanks
Bài người viết rất nhiều cảm xúc.
Chuyến đi của người viết rất nhiều trãi nghiệm.
Chờ bài viết của người viết....
bluesky85
25-06-2010, 10:04
Chẹp, đã từng đọc topic Lệ Giang và CTC của bác, nay có thêm topic này, tuyệt quá! Btw, ảnh đẹp. ^^
Xin lỗi đã làm ngắt mạch văn rất nhiều cảm xúc của Yilka. Bạn đi được nhiều nơi ở TQ quá thật ngưỡng mộ, mà hình như lại đi 1 mình và ko biết tiếng Trung mới tài chứ
Cho hỏi chút:
Yilka đến Thành Đô rồi mua tour à? Nếu bạn mua tour thì làm ơn cho biết tên và địa chỉ cty, giá cả thế nào nhé.
Trong phần hành trình vừa nêu ở trên , nếu bạn nói rõ thêm những chi tiết về ăn ở đi lại nữa thì tuyệt vời
Cảm ơn nhiều
Xin lỗi đã làm ngắt mạch văn rất nhiều cảm xúc của Yilka. Bạn đi được nhiều nơi ở TQ quá thật ngưỡng mộ, mà hình như lại đi 1 mình và ko biết tiếng Trung mới tài chứ
Cho hỏi chút:
Yilka đến Thành Đô rồi mua tour à? Nếu bạn mua tour thì làm ơn cho biết tên và địa chỉ cty, giá cả thế nào nhé.
Trong phần hành trình vừa nêu ở trên , nếu bạn nói rõ thêm những chi tiết về ăn ở đi lại nữa thì tuyệt vời
Cảm ơn nhiều
Thanks Nheva, đã note point của bạn lại. Mình cũng sẽ có nói chi tiết về nơi ăn chốn ở trong các bài tới khi đã vào Tibet (vì ở Thành Đô mình thấy mọi ng đều đã quen thuộc nên tạm thời bỏ qua việc ăn ở trong TD).
Còn về việc tour, mình sẽ có bài post về giá cả của Mix Hotel với Chengdu quote mình lịch trình (tức là tự bay vào Thành Đô, rồi họ đón và đưa đi), so sánh với tour mà mình lựa chọn (tour đi trực tiếp từ Sing), đắt rẻ ra sao, lợi hại chỗ nào. Vì các bài sắp tới đều là nhật trình nên khó trình bày cặn kẽ về việc đó được, hứa với Nheva là sẽ tổng hợp hết các chi tiết đó trong 1 bài riêng (cùng trong topic này). Mình có thể tạm nói trước ngắn gọn là mình đi tour từ Singapore, tất nhiên trong tour có các mem khác, nhưng đều là người Sing ^^
Ah việc mình ko rành tiếng Trung thì là sự thực, ko hề nói đùa hay ra vẻ. Mình cũng giống như các bạn Tây đến VN vậy thôi, "biết" tiếng Việt theo kiểu nói đc vài từ "Phở", "áo dài", "anh yêu em"; nên tiếng Trung của mình bập bõm ở mức "Ní hảo", "Ủa pú tủng", với đếm từ 1 đến 10 :D
---
Cảm ơn các Phượt thủ đã đọc và khích lệ, sẽ cố gắng tổng hợp hình ảnh và có bài viết gửi lên đều đặn và sớm nhất :)
2. Miếu Văn Thù:
Sau bữa trưa 'đạm bạc', người viết tản bộ nhắm hướng miếu Văn Thù Bồ Tát (Wenshu Temple), mục đích là vừa ngắm cảnh, vừa thưởng thức thú nhàn tản uống trà của người xứ này - vốn đã nổi danh khắp chốn ^^ Giá vào cổng chỉ có 5 RMB/người nhưng không gian bên trong Văn Thù Viện thì cực kỳ khoáng đạt, kiến trúc mang màu sắc hoành tráng thời Đường, xứng là viện Phật giáo đẹp nhất của Thành Đô :)
Đoạn đường trước khi đến Miếu Văn Thù:
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/_MG_3213.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/_MG_3119.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/_MG_3120.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/_MG_3121.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/_MG_3123.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/_MG_3125.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/_MG_3128.jpg
Bên trong Miếu Văn Thù, khu Chính điện:
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/_MG_3130.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/_MG_3131.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/_MG_3194.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/_MG_3195.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/_MG_3196.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/_MG_3198.jpg
Vạn Phật Lạc Tự (Peace Pagoda of A Thousand Buddhas) là công trình mới xây bên trong miếu Văn Thù. Chùa ở dạng hình tháp cao 11 tầng (tổng cộng 22m) với mái lục giác, mỗi đầu cong của mái đều có treo chuông vàng đón gió:
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/_MG_3134.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/_MG_3133.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/_MG_3135.jpg
Phía sau miếu là 3 phân khu: nhà hàng ăn chay Wenshu, quán trà (tea house) và thư viện Phật giáo. Đường đi bên trong rợp bóng cây xanh, không khí rất trong lành làm du khách có cảm giác nhàn tản lười biếng :D
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/_MG_3170.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/_MG_3172.jpg
Đệ nhất danh trà - quán trà nổi tiếng của Thành Đô nằm ngay bên cạnh nhà hàng chay bên trong miếu Văn Thù
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/IMG_3042.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/_MG_3138.jpg
Đặt chân vào đây, người ta khó có thể hình dung được Thành Đô lại là 1 trong những trung tâm thương mại sầm uất bậc nhất Trung Hoa với dân số 4 triệu người (gần bằng dân số toàn Singapore); lý do thật đơn giản bởi bên trong quán là không khí thưởng trà tao nhã, thảnh thơi, ai cũng như thu mình lại trong ốc đảo mù sương để chậm rãi nhâm nhi ly trà nóng.
- Người Thành Đô làm gì trong quán trà?
- Ngủ, nghỉ, đợi, đọc, chuyện trò, chơi, ngoáy tai, chụp ảnh ... và tất nhiên là uống trà ^^
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/_MG_3140.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/_MG_3145.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/_MG_3141.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/_MG_3160.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/_MG_3146.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/_MG_3167.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/_MG_3150.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/_MG_3148.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/_MG_3147.jpg
Người viết cũng chọn 1 góc nhỏ ngồi vừa uống trà vừa "bắn tỉa". Mối chén trà có giá 15 RMB, sau khi khách tự chọn loại trà và ngồi vào bàn, sẽ có người của quán đến châm nước nóng và sẽ liên tục đi qua đi lại để châm :D trừ khi khách uống no bụng nước và đậy nắp chén trà!
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/IMG_3053.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/IMG_3066.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/_MG_3163.jpg
Trà Thành Đô vừa thơm mùi vừa ngọt miệng, nước nóng bốc hơi nghi ngút, cánh trà đều tăm nổi bồng bềnh ... uống xong ngẩng lên thì trời đã về chiều, phong cách "Starbucks" Thành Đô này quả là làm người ta nhất thời quên đi không-thời gian; một khoảng lặng dễ chịu trước ngày lên đường đi về phía Tây hứa hẹn không phút nào ngơi nghỉ ^^
Ra khỏi Đệ nhất danh trà quán, khách tham quan sẽ gặp tiếp thư viện Phật giáo rất lớn và đẹp của miếu Văn Thù:
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/_MG_3177.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/_MG_3175.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/_MG_3190.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/IMG_3113.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/_MG_3193.jpg
Rời bước khỏi miếu Văn Thù, người viết men theo các con phố nhỏ của Thành Đô để về khách sạn. Nơi đây vẫn vậy, hè cũng như đông, phố phường sạch đẹp, ngăn nắp, và đấy màu sắc :!: Vài hình ảnh sinh hoạt lúc sắp lên đèn:
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/_MG_3205.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/_MG_3201.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/_MG_3199.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/_MG_3207.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/_MG_3202.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/_MG_3210.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/IMG_3155.jpg
Linh nhi
25-06-2010, 21:40
Rất khó tin là người viết không biết nhiều về tiếng Hoa vì sự thấu hiểu của bạn đối với văn hóa TQ. Anyway, mình rất thích những tấm ảnh bạn chụp. Thanks vì đã chia sẻ.
tien2010
25-06-2010, 21:59
Ảnh bạn chụp rất đẹp, chắc là vào buổi sáng sớm vì không có quá đông người. Nhìn thêm một góc ở Thành đô...
Tien2010
3. Xuyên kịch:
Sau bữa tối thịnh soạn, người viết quyết định dành ra buổi tối để đi xem Xuyên kịch (Sichuan Opera) - hình thức ca vũ diễn tuồng sân khấu cổ lâu đời nổi tiếng của vùng Tứ Xuyên. Điểm đến: hý phường Shufeng Yayun, nằm ở Culture Park (gần Vũ Hầu Tự và Thảo đường Đỗ Phủ). Giá vé: 180 RMB/người.
Lúc này phố phường Thành Đô đã lên đèn:
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/_MG_3224.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/_MG_3228.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/_MG_3233.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/_MG_3232.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/_MG_3230.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/_MG_3235.jpg
Ca vũ kịch (hí kịch) Trung Hoa có nguồn gốc lâu đời, bắt nguồn trong dân gian với các màn nhào lộn, xiếc, hoạt kê, trào lộng. Sau này hí kịch được ưa thích ở các nơi cung đình, được phát triển và nâng lên tầm cao mới vào các đời nhà Đường, Tống, Nguyên, Thanh. Hí kịch Trung Hoa không chỉ phản ánh cái nhìn vào đời sống thực tại mà còn dựng lại các câu chuyện xưa, tích dã sử, truyện chính sử. Phục trang của mỗi vùng miền kết hợp với giọng ca điệu vũ càng làm phong phú thêm hình thức sân khấu cổ này. Ở Bắc Kinh, người ta gọi nó là Kinh Kịch, rồi lần lượt ra đời Xuyên Kịch vùng Tứ Xuyên, Tương Kịch vùng Tương Dương, Huy Kịch vùng An Huy ...
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/_MG_3237.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/IMG_3267.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/IMG_3367.jpg
Người viết vì đến hý phường sớm nên tiện dịp dạo qua hậu trường xem các diễn viên trang điểm. Bên trong hý phường cũng có gian hàng bán đồ lưu niệm nhưng giá cả không rẻ chút nào :D
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/IMG_3205.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/IMG_3239.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/IMG_3246.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/IMG_3266.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/IMG_3252.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/IMG_3256.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/IMG_3255.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/IMG_3253.jpg
Khu vực sân khấu khá rộng rãi, khách xem kịch có thể vừa thưởng thức các màn trình diễn, vừa nhâm nhi trà nóng và lạc rang :D
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/IMG_3241.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/IMG_3215.jpg
Xuyên kịch bao gồm rất nhiều màn diễn, mở đầu là màn cổ nhạc Naotai dùng các nhạc cụ dân tộc, sau là trích đoạn Lương Sơn Bá - Chúc Anh Đài. Phục trang và diễn xuất các diễn viên rất trơn tru điêu luyện, âm thanh và đạo cụ cũng được chuẩn bị công phu, duy có điều là lời thoại tiếng Trung :D
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/IMG_3216.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/IMG_3277.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/IMG_3285.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/IMG_3288.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/IMG_3287.jpg
Tiết mục thứ 3 là múa rối que (stick puppet show), điểm độc đáo là con rối sẽ được đổi mặt (puppet face changing) và thổi ra lửa (spitting fire):
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/IMG_3292.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/IMG_3296.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/IMG_3298.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/IMG_3304.jpg
Tiết mục thứ 4 là tích Bao Công xử án:
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/IMG_3308.jpg
Tiết mục thứ 5 là màn múa bóng (hand-shadow show) khá độc đáo, người nghệ sĩ sử dụng cả hai tay kết hợp với đầu để tạo hình sinh động các con thú như chó, thỏ, ngựa, thiên nga, bồ câu, cú ... được khán giả tán thưởng nhiệt liệt :D
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/IMG_3310.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/IMG_3312.jpg
Tiết mục thứ 6 là độc tấu kèn Suona (Suona solo) - 1 loại kèn dân tộc của Trung Quốc dùng để giả tiếng các loài chim rừng. Màn trình diễn mới trông đơn giản nhưng rất nhọc sức, bác nghệ sĩ thổi và giả tiếng chim xong mồ hôi toát đầm đìa :D
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/IMG_3320.jpg
Tiết mục thứ 7 kể chuyện hài nhà kia vợ dạy chồng (Rolling Light) cũng tương tự như chuyện chàng Đậu nước Việt vậy, ông chồng bị phạt phải đội ngọn đèn dầu vừa múa vừa chui gầm ghế mà không được đánh đổ hay lằm tắt lửa:
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/IMG_3324.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/IMG_3337.jpg
Tiết mục thứ 8 là đổi trang phục (Costumes Changing): sau mỗi lần phất cờ hoặc xoay người trong tích tắc, không chỉ mặt nạ và cả phục trang của người diễn cũng được thay đổi, người xem không ai kịp nhận ra tiểu xảo này được thực hiện ra sao nên chỉ biết vỗ tay thích thú ^^
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/IMG_3341.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/IMG_3342.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/IMG_3344.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/IMG_3345.jpg
Tiết mục cuối cùng cũng là tiết mục được trông đợi nhất - múa đổi mặt và thổi lửa (faces changing and spitting fire), lúc này cả đoàn diễn viên tiến ra sân khấu và thể hiện tuyệt kỹ đổi mặt nạ theo từng nhịp múa. Cho đến nay vẫn ít người biết rõ về xảo thuật này của vùng Tứ Xuyên, nhờ thế múa đổi mặt trong các vở tuồng Tứ Xuyên được coi là độc đáo duy nhất không có nơi nào khác làm được
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/IMG_3349.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/IMG_3353.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/IMG_3347.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/IMG_3356.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/IMG_3362.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/IMG_3365.jpg
Tiết mục hoành tráng cuối cùng kết thúc đêm diễn sôi động kéo dài 90 phút của Xuyên kịch, du khách ra về còn được tặng 1 bộ bookmark lưu niệm nhỏ đẹp của hý phường có tạo hình các nhân vật nổi tiếng thời Tam Quốc như Tào Tháo, Quan Vũ, Trương Phi, Gia Cát Lượng ... Tuy giá cả không rẻ nhưng màn diễn sân khấu cổ nhạc Tứ Xuyên quả là đáng để thử 1 lần cho khách phương xa khi đến Thành Đô :)
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_1/IMG_4823.jpg
Thiên phủ chi quốc lúc này đã tối hẳn và mưa lâm thâm (khác xa so với các vùng ở Tây Tạng - sẽ được nói rõ ở các bài tiếp theo). Người viết trở về khách sạn gói ghém đồ đạc và ngủ sớm lấy sức cho ngày 2 thực sự tiến vào các vùng đất phía Tây. Tạm biệt cố đô Thục Hán, nhất định sẽ còn dịp ghé lại ốc đảo sương mù này trong những lần đáo Trung Hoa tới đây :D
=====
(Hết ngày 1 - hẹn các Phượt gia ở bài tiếp theo ngày 2 ^^ Cảm ơn mọi ng đã đọc và động viên)
PeterPan
26-06-2010, 00:34
Oaaaaaaaaa, xem ảnh của yilka lại nhớ lần PeterPan xem chương trình biểu diễn (https://www.phuot.vn/threads/4866-Cửu-Trại-Câu-Hoàng-Long-2009-Thiên-đường-tìm-thấy/page32#311) ở Thành Đô. Cũng ở con phố này, cũng có những diễn viên này, có điều là tiết mục ít hơn so với chương trình mà yilka xem :D. Lúc xem xong, PeterPan cũng được tặng 1 bộ thẻ giới thiệu các tiết mục điển hình của chương trình.
Cảm ơn yilka đã giúp PeterPan nguôi bớt nỗi nhớ Thành Đô đang rất cồn cào. Chẳng hiểu sao PeterPan rất thích thành phố này :).
Cái vụ Xuyên kịch này là mình tự đi hay nằm trong gói tour từ Sing hả Yilka.
Nhân thể, mình thấy bạn viết rất thú vị, bạn có thể tiện tay viết luôn thành bài (khoảng 500 - 800 từ ) để đăng báo đc ko?
tien2010
26-06-2010, 06:48
Chà, mình cũng vừa ở Thành đô trên chuyến đi Tibet về, tiếc là không biết gì thông tin//
Định viết một chút gì đó, mò mẫm vào đây thấy bạn viết hay quá. Chắc là chuyến tibet của bạn là lần thứ n gì đó nên mới đi cung đường độc vậy?
Mình ở hostel Lazy bones, một khu cho backbacker và họ có bán vé xem kinh kịch
tứ xuyên, giá vé 100 tệ có đưa đón, uống trà, chương trình thì nhìn chung cũng
đủ những gì bạn nêu trên. Chỉ tiếc là không biết nhiều về thành đô lắm nên mò
mẫm đường xá, nơi ăn chơi hơi bất tiện.
Có gì liên hệ, tán phét.
Tien2010
@ PeterPan: đúng là mình cũng thích Thành Đô 1 cách kỳ lạ :D sau lần đến đầu tiên mình đã khoái ngay, thành phố rộng lớn nhưng rất khoáng đạt, khí hậu trong trẻo mát mẻ, vị trí thuận lợi cho sinh hoạt học tập du lịch vv ... nhờ đc thiên nhiên hậu đãi nên Thành Đô mới trở thành nhà cho gấu trúc đc :D Mình đã định bụng bất kỳ đi du lịch ở đâu trong TQ cũng sẽ chọn TD làm điểm trung chuyển :) Sắp tới tin chắc PeterPan sẽ còn ghé thành phố này nhiều :)
@ Nheva: ngày ở Thành Đô là free for all nên mọi activity do khách tự chọn tự làm, mình cũng ngâm cứu Thành Đô qua internet và các bài post trên Phượt cùng LonelyPlanet nên allocate time để kịp dạo chơi ở đây. Việc đăng báo thì mình sẵn sàng (tuy chưa thử bao giờ) nhưng chắc phải xong loạt bài nhật trình thì mới kịp ngồi tổng hợp và viết lại dưới dạng cô đọng hơn, có gì sẽ liên lạc với Nheva qua PM cho thuận tiện.
@ Tien2010: đây là lần đầu mình vào Tibet, và là lần 2 ghé qua Thành Đô; trước khi đi mình cũng tham khảo rất nhiều nguồn thông tin, cũng đắn đo cân nhắc nhiều lộ trình làm sao để đi được những điểm chính trong thời gian hữu hạn. Ở bài ngày 2 mình sẽ trình bày vài hiểu biết mình có về các cung đường Tây Tạng, chắc sẽ còn nhiều chỗ chưa đúng, bạn đọc tham khảo và comment giúp mình thêm. Nick YM của mình là ngoquangminh83, mong có dịp sớm chat chit trao đổi ^^
trang123
26-06-2010, 11:13
Bài viết và những bức ảnh của bạn để lại trong mình một cảm giác thật yên bình về Thành Đô. Hi vọng một ngày không xa mình sẽ có dịp đặt chân lên vùng đất này.
fashionfurniture
28-06-2010, 16:55
típ đi bạn, còn quá nhiều nơi để đến...
Trước khi tiếp tục bài viết ngày 2 trong hành trình về phía Tây, xin cùng bạn đọc điểm qua những nét chính về vị trí địa lý, địa hình và thổ nhưỡng vùng đất Tây Tạng, từ đó liên hệ các phương thức di chuyển thông dụng mà du khách khắp nơi trên thế giới sử dụng để hàng năm lũ lượt đổ về đây :D
1. Tổng quan về địa lý Tây Tạng
Khu tự trị Tây Tạng (Tibet Autonomous Region - TAR) là 1 trong 5 khu tự trị lớn (KTT) của Trung Quốc (bên cạnh KTT Nội Mông - Inner Mongolia, KTT Ninh Hạ - Ninhxia, KTT Tân Cương - Xinjiang, KTT Quảng Tây - Guangxi), trải rộng trên diện tích hơn 1,23 triệu km2 thuộc cao nguyên Thanh Hải - Tây Tạng (Qinghai - Tibet plateau) ở độ cao trung bình 4000m so với mực nước biển. Với hơn 50 đỉnh núi cao trên 7000m, trong đó có 11 đỉnh cao hơn 8000m, và 4 trong số đó nằm trong danh sách 10 đỉnh núi cao nhất thế giới; Tây Tạng được xưng tụng là nóc nhà của thế giới. Bên ngoài có đường biên giới với các nước Ấn Độ, Nepal, Myanmar, Bhutan; bên trong giáp với các vùng Tân Cương (Xinjiang), Thanh Hải (Qinghai), Tứ Xuyên (Sichuan) và Vân Nam (Yunnan) của Trung Quốc nên Tây Tạng (Xi Zang) giữ vai trò cực kỳ quan trọng về mọi mặt địa lý, chính trị, văn hoá, xã hội.
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_2/tibet_world_map.jpg
Địa giới cũ của vùng Tây Tạng được chia làm 5 vùng lớn: U (ở trung tâm), Tsang (thường được nhập chung lại gọi là vùng U-Tsang), Kham (ở phía Đông), Ngari (ở phía Tây), và Amdo (ở phía Bắc).
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_2/tibet_old_map.jpg
Vì những lý do nhạy cảm và yếu tố lịch sử, KTT Tây Tạng theo bản đồ Trung Quốc ngày nay được chia ra gồm 6 địa khu (prefectures) và 1 địa cấp thị là (5) Lhasa (còn gọi là thành phố cấp địa khu, prefecture-city level) - nằm giữa tỉnh và huyện (ở Việt Nam không có cấp này).
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_2/Tibet_7_prefectures.png
6 địa khu kia gồm:
- (1) Ngari: trung tâm hành chính là huyện Gar (Gar county)
- (2) Nagqu: trung tâm hành chính là huyện Nagqu (Nagqu county)
- (3) Qamdo: trung tâm hành chính là huyện Qamdo (Qamdo county)
- (4) Shigatse (hay Xigaze): trung tâm hành chính là thành phố Shigatse
- (6) Shannan (hay Lhoka): trung tâm hành chính là huyện Nedong (Nedong county)
- (7) Nyingchi: trung tâm hành chính là huyện Nyingchi County (Nyingchi county)
Mỗi phân vùng khu vực của Tây Tạng lại có những đặc thù riêng kèm theo là các địa điểm du lịch khác nhau, tất cả tập hợp thành 1 quần thể văn hoá mang đầy đủ biểu trưng tôn giáo, tín ngưỡng kỳ lạ và độc đáo nhất thế giới! (chi tiết về Lịch sử Tây Tạng và Tổng quan Phật giáo Tây Tạng sẽ được gửi đến bạn đọc lần lượt trong các bài sau)
2. Cửa ngõ chính vào Tây Tạng
2.1. Đường không: các chuyến bay đến Tây Tạng xuất phá từ thủ đô Kathmandu của Nepal hay từ các thành phố lớn của Trung Quốc bao gồm: Bắc Kinh (Beijing), Thành Đô (Chengdu), Trùng Khánh (Chongqing), Quảng Châu (Guangzhou), Côn Minh (Kunming), Thượng Hải (Shanghai), Hongkong, Tây An (Xi'an), Tây Ninh (Xining), và Trung Điện (Zhongdian, hay Shangri-La). Nếu du khách bay nội địa Trung Quốc thì có thể đặt vé điện tử thuận tiện ở các trang như Ctrip (http://english.ctrip.com) hay eLong (http://www.elong.net/).
Điểm đến chủ yếu là sân bay Gonggar ở Lhasa hoặc sân bay Linzhi ở Nyingchi. Ngoài 2 sân bay này, Tây Tạng còn 1 sân bay thứ 3 là Bangda nằm ở Qamdo nhưng do đặc điểm xa xôi nên bị hạn chế về tuyến bay.
2.2. Đường bộ: các tuyến xe buýt vào Tây Tạng thường có đặc điểm chung là giá đắt và mất nhiều thời gian, kèm theo những khó khăn về việc ăn uống ngủ nghỉ đường trường. Ví dụ từ Golmud, Thanh Hải vào Lhasa mất 20 tiếng; từ Tây Ninh, Thanh Hải vào Lhasa mất 2.5 ngày; từ Thành Đô, Tứ Xuyên vào Lhasa mất 3 ngày 4 đêm! Thuận lợi lớn nhất là khách du lịch có nhiều thời gian để thích nghi với độ cao tăng dần của vùng Tây Tạng và ngắm cảnh giữa đường đi :D
2.3. Đường sắt: tuyến đường sắt Thanh-Tạng (Qingzang) là tuyến đường sắt duy nhất nối liến Lhasa trong Tây Tạng đến các thành phố lớn của Trung Quốc như Golmud (14 tiếng), Tây Ninh (24 tiếng), Lan Châu (28 tiếng), Thành Đô (48 tiếng), Trùng Khánh (49 tiếng), Bắc Kinh (48 tiếng), Thượng Hải (51 tiếng), Quảng Châu (60 tiếng). Từ khi xây dựng và đi vào hoạt động năm 2006, tuyến đường sắt này mỗi ngày đưa hàng nghìn người vào Lhasa, nổi danh với cung đường đẹp độc đáo và cao nhất trên thế giới!
Chú ý: tại thời điểm viết bài này, để có thể vào được Tây Tạng, tất cả các du khách không có hộ chiếu Trung Quốc đều phải xin giấy thông hành (Tibet Entry Permit), đồng thời khi đi tham quan các vùng lân cận Lhasa sẽ đòi hỏi có thêm giấy phép (Alien's Travel Permit). Nên cách thuận tiện nhất và gần như duy nhất là tham gia vào các tour du lịch được tổ chức cho Tây Tạng để có thể dễ dàng vào ra nơi đây. Các tour du lịch đi Tây Tạng có thể tìm thấy ở các địa chỉ đáng tin cậy trong các thành phố lớn như: Sim's Cozy Travel (http://gogosc.com/enly_tibet_application.asp) hay Mix Hostel (http://www.mixhostel.com/tibet.htm) ở Thành Đô.
Với người viết, sau khi cân nhắc thời gian, lộ trình cũng như kinh phí, đã quyết định chọn tour du lịch của CS Travel (http://www.cstravel.com.sg) từ Singapore có đối tác là Grand Himalaya (http://www.grand-himalaya.com/index.html) ở Thượng Hải. Đặc điểm riêng của tour này là sẽ vào Nyingchi để khám phá Tây Tạng từ phía Đông (vùng Kham), từ đó di chuyển bằng bus đi Lhasa và Shigatse cùng các địa điểm lân cận (vùng U-Tsang), sau đó theo tuyến đường sắt Thanh-Tạng vượt qua vùng Amdo để đến được Tây Ninh, Thanh Hải ^^
3. Đôi nét về Nyingchi
Nhắc đến Tây Tạng, người ta như nghe âm vang câu chuyện núi đồi và thảo nguyên, hình dung ra trong cái nắng vàng cháy da cháy thịt hay gió lạnh mênh mông là sừng sững những cao độ ghê người và khắc nghiệt. Nhưng Tây Tạng - the Land of Snows thực ra rộng lớn hơn thế, bên cạnh cái trắng loá của núi tuyết, cái cao thẳm xanh vời vợi của trời mây, cái tận cùng chập chùng của núi non còn có màu xanh khắc khoải mê lòng của cửa ngõ phía Đông Tây Tạng mà người dân nơi đây tự hào phong tặng cái tên Thiên đường xanh (The Green Paradise).
Kham với cái tên Tạng cổ là Chushi Gangdruk nghĩa là "Bốn con sông và Sáu dãy núi" có trữ lượng nước dồi dào nhờ sự bồi đắp của sông Mekong, Dương Tử (Yangtze), Nhã Lung (Yarlung Tsangpo) và Nộ Giang (Salween) nên khí hậu ôn hoà với nhiều rừng cây thác nước, khắc hẳn với các vùng còn lại của Tây Tạng, mùa mưa ở đây kéo dài từ tháng 6 đến tháng 9. Điểm dừng chân quen thuộc bên trong vùng Kham là quận Nyingchi có thủ phủ là thị trấn Bayi.
Nhắc đến Nyingchi - cửa ngõ cách Lhasa 400km - là nhắc đến Switzerland của Tây Tạng với những địa danh như:
- Sông Nyang và hẻm núi Yarlung Tsangpo Grand Canyon
- Tu viện Lamaling - tu viện Phật giáo của trường phái Nyingma (Nyingma sect) - sẽ được nói kỹ hơn trong phần Tổng quan về Phật giáo Tây Tạng
- Thung lũng Kading (Kadinggou)
- Rừng nguyên sinh Lulang (Lulang forest)
- Hồ Basum-tso (hay Basumco)
- Cây Bách 2500 tuổi (King Cypress)
Tạm biệt Thành Đô, người viết đón chuyến bay đi Nyingchi vào sáng ngày thứ 2, chuẩn bị tinh thần "sốc" độ cao từ mức trung bình 500m của Thành Đô lên khoảng 3000m ở Nyingchi. Thuốc độ cao cũng đã được chuẩn bị sẵn (giá 80RMB/hộp 10 lọ) nhưng rất may là cũng không cần dùng đến :D
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_2/IMG_3354.jpg
Đường bay Shuangliu - Linzhi mất 2 tiếng qua những nóc nhà thế giới ^^ Vài hình ảnh phấn khích của con đường mây trắng nhìn từ cửa sổ trên trời:
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_2/IMG_3256.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_2/IMG_3264.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_2/IMG_3265.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_2/IMG_3267.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_2/IMG_3279.jpg
Đặt chân xuống sân bay Linzhi, ấn tượng đầu tiên là không khí quang đãng mát mẻ cực kỳ, đường băng rộng rãi chạy giữa hẻm núi xanh. Linzhi để lại ấn tượng tốt đẹp hơn nhiều so với sân bay Cửu Trại Hoàng Long ở Cửu Trại Câu :D Lúc này nhiệt độ ngoài trời khoảng 13 độ C, trời nhiều mây không mưa gió nhẹ, hành khách ai cũng thấy dễ chịu thoải mái chứ không bị mệt mỏi nhức đầu ^^
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_2/IMG_3288.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_2/IMG_3292.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_2/IMG_3296.jpg
Sân bay Linzhi không lớn, mỗi ngày chỉ có vài chuyến của AirChina đáp nên sân bay không ồn ào lộn xộn. Phía ngoài sân bay đậu toàn xe buýt tour và xe SUV sẵn sàng đưa du khách vào Nyingchi (khoảng 70km).
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_2/IMG_3297.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_2/IMG_3298.jpg
Vừa ra khỏi sân bay được 5' đường đi là trạm gác đầu tiên kiểm tra giấy thông hành :D Hành khách tuy không cần xuống xe nhưng đều phải đưa hộ chiếu để kiểm tra, xem ra việc đi "chui" qua những chỗ này là không thể :!: (Vì các trạm gác đều cấm chụp ảnh nên người viết không có hình ảnh nào làm tư liệu, chỉ có thể nói ngắn gọn là rất nhiều các trạm gác như vậy tại những điểm quan trọng như cửa ngõ sân bay, trước khi qua cầu, hay cửa ngõ thành phố; xe nào đến cũng phải dừng để tài xế hay hướng dẫn viên du lịch cầm hộ chiếu + giấy tờ xuống kiểm tra)
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_2/IMG_3321.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_2/IMG_3323.jpg
Vượt qua trạm gác đầu, xe bon bon lao trên đường cao tốc nhắm hướng Nyingchi thẳng tiến, trên đường dừng lại 1 lần bên bờ sông Nyang (1 nhánh sông lớn của sông Yarlung Tsangpo) và người viết đã có những hình ảnh đơn sơ đầu tiên về Tây Tạng:
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_2/IMG_3310.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_2/IMG_3370.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_2/IMG_3381.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_2/IMG_3382.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_2/IMG_3303.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_2/IMG_3377.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_2/IMG_3368.jpg
Vào đến thị trấn Bayi trời đã sang trưa, vì để luyện tập thích nghi với độ cao, cả đoàn ăn trưa nhẹ và về khách sạn nghỉ ngơi. Đường vào Bayi:
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_2/IMG_3313.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_2/IMG_3317.jpg
Khách sạn: Nyingchi Business Hotel (địa chỉ: No. 16 GuangZhou Road, Bayi Town, Nyingchi, Tibet) toạ lạc ngay trung tâm thị trấn, tuy là khách sạn 3 sao nhưng chất lượng chỉ ở mức vừa, giá phòng theo biển đề thì khoảng 600 RMB/đêm (có ăn sáng) nhưng thuê theo tour sẽ luôn có giảm giá:
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_2/IMG_3338.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_2/IMG_3383.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_2/IMG_3325.jpg
'Hàng xóm' là khách sạn quân đội Fujian Hotel, trong sân la liệt xe Land Cruise với Prado :D
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_2/IMG_3388.jpg
Bữa trưa đầu tiên kiểu Tạng, và là bữa ăn phổ biến ở vùng này mà du khách đến Tây Tạng chắc chắn sẽ thử qua vài lần:
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_2/IMG_3328.jpg
Bayi trong tiếng Trung có nghĩa là "Bát Nhất", được đặt theo ngày 1 tháng 8 ngày khởi nghĩa Nam Xương, cũng là ngày thành lập lực lượng Giải phóng quân Trung Quốc (People's Liberation Army - PLA), tiền thân của Quân đội nhân dân Trung Hoa; còn người Tạng thì hay trêu đùa 8-1 là tỉ lệ người Hán-Tạng trong vùng này (cứ 8 người Hán có 1 người Tạng) :D Tuy nhỏ nhưng Bayi giữ vai trò huyết mạch trong địa khu Nyingchi nói riêng cũng như phía Đông Tây Tạng nói chung. Cũng với lý do đó, Bayi tập trung rất nhiều trụ sở quân đội cỡ nhỏ và vừa, đi đâu cũng thấy huy hiệu quân đội và lính gác, tất nhiên như thường lệ là cấm chụp ảnh :D Vì thế mà LonelyPlanet - Tibet luôn khuyến cáo khách du lịch đơn lẻ nên 'tránh xa' khu vực Nyingchi để khỏi phiền hà.
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_2/IMG_3407.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_2/IMG_3402.jpg
Dạo quanh Bayi, người viết không có cảm nhận gì đặc biệt, nó có nét gì đó nhạt nhoà hao hao với phố mới Lệ Giang, nên coi là điểm dừng chân tạm ở vùng Kham mà thôi bởi nét Tạng nơi đây thật khó nhận biết qua những mái nhà hay góc phố, có chăng phải gặp gỡ người dân thì mới nhận ra những nét riêng còn phảng phất trên gương mặt họ ... Ngoài người Hán và người Tạng, vùng này còn là nơi sinh sống của các tộc Hồi, Mãn, Mông Cổ.
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_2/IMG_3389.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_2/IMG_3404.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_2/IMG_3390.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_2/IMG_3392.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_2/IMG_3400.jpg
Theo đồng hồ Bắc Kinh thì trời đã xế chiều, nhưng Bayi (và cả các vùng khác của Tây Tạng) vẫn còn rất sáng, phải đến sau 8pm thì mới thực sự tối. Theo lời khuyên nên hạn chế tắm nhiều và tắm lâu khi ở Tây Tạng đề phòng cảm lạnh, người viết đã có 1 buổi tối thư giãn thú vị sau khi dạo qua siêu thị Bayi mua đồ ăn đêm thì vào tiệm gội đầu gần khách sạn :D giá khá rẻ (25RMB) cho gội sấy và matxa bấm huyệt ^^ Xong xuôi về phòng nằm dưỡng sức, lúc này không khí về đêm loãng đi nhiều, trời trở rét và cảm giác thấm mệt bắt đầu xuất hiện qua triệu chứng đau đầu nhẹ và khan họng, nước uống bao nhiêu cũng không đỡ mệt, chỉ có cách duy nhất là nằm một chỗ và cố gắng ngủ để cơ thể tự điều chỉnh cho thích nghi hơn. Đây có thể coi là phản xạ đầu tiên khi thử sức ở Tây Tạng, tuy chưa thấm vào đâu so với trải nghiệm ở những ngày sau này khi đã vào vùng U-Tsang!
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_2/IMG_3414.jpg
(Một bé gái đi cùng mẹ đến tiệm gội đầu)
Ngày 2 kết thúc trong giấc ngủ mê man nhức đầu ... Xin hẹn trở lại với bạn đọc trong bài viết ngày 3 đi thăm thú các đia điểm du lịch của Nyingchi :)
sức trai bẻ gãy sừng trâu như bạn đây mà còn nhức đầu chóng mặt, thì chắc mình chỉ dám mơ đến Shangrila thôi!
Đợi update!
Yilka làm ơn cho biết giá tour bạn mua từ Sing là bao nhiêu, để mọi người có thể so sánh xem nên mua tour hay tự đi
Yilka làm ơn cho biết giá tour bạn mua từ Sing là bao nhiêu, để mọi người có thể so sánh xem nên mua tour hay tự đi
Giá tour từ Sing bao gồm toàn bộ vé máy bay Sing-Thành Đô và di chuyển bên trong TQ + meals + accomodations + vé tàu + vé vào các khu tham quan + permit + guide là 2000 sgd, 11 ngày
Tiền này ko bao gồm visa và tiền boa (50sgd/người) cho guide trong Tibet
Bạn Nheva tính toán và so sánh nhé, mình cũng có bảng tính toán so sánh riêng (sau khi có quote giá từ Sim Cozy với lộ trình tương tự) thì thấy tour ko đắt hơn, nhiều chỗ thậm chí còn rẻ và tiện hơn :)
sức trai bẻ gãy sừng trâu như bạn đây mà còn nhức đầu chóng mặt, thì chắc mình chỉ dám mơ đến Shangrila thôi!
Đợi update!
Hi Sansan, độ loãng không khí ở những nơi thấp như Bayi (~3000m) là 75-78%, còn ở những nơi cao hơn nhu Lhasa hay núi (4000-5000m) chỉ còn 68% so với mức thấp ở đồng bằng (dưới 1000m) nên cơ thể ai cũng nhức đầu chóng mặt vì chưa quen, khó vận động mạnh và nhiều như thường được :D cái này là phản ứng của cơ thể thui mà, người lớn người nhỏ hay nam nữ cũng giống nhau cả thôi :D chỉ 1-2 đêm là quen ngay ý ^^ Bạn sau này có đi Tibet sẽ ok hết thui :D
tien2010
29-06-2010, 13:50
Giá tour đi Từ Sin như vậy là rẻ, chấp nhận được. Ở Thành đô mình cũng ở Lazy bones hostel (cùng hệ thống với Mix) phòng chấp nhận được 138 tệ phòng đôi, ở doom thì 25 - 38. Cũng mua tour ở Thành đô thông qua email và chuyển tiền từ VN. Không hiểu sao bên công ty du lịch đặt được phòng tại Tibet giá rẻ thế, nếu tự đi tb tiền phòng sẽ mất khoảng ít nhất 500 tệ/đêm
Thực tế là nhóm mình đi đã phải dùng hết 6 - 8 bình oxi gì đó, 15 tệ.bình, toàn thanh niên trai tráng từ châu âu đến hẳn hoi. Rất may là mình thích ứng được độ cao nên chưa có nhu cầu hít cái đó. Tuy nhiên cũng có một đêm đáng nhớ trong bệnh viện Quân y ở Singate với bạn đồng hành... Do vậy ai mà không thích ứng được với độ cao và không khí loãng, cũng có thể là một vấn đề lớn đấy.
Thế mà nhóm mình đi 14 ngày + 2 ngày trên tàu hết có 2 bình oxy thôi, thêm 1 ít oxy trên tàu nữa :D
Phòng khách sạn thì vô chừng lắm, bọn mình đi đến tận Kailash, phòng dorm trung bình là 40Y/giường/đêm. Còn phòng tiêu chuẩn 3 sao ngon lành như yilka post hình trên kia, đắt nhất là 380Y mà không thèm ở, đi ở dorm cho sướng :D. Ở Lhatse phòng thế kia chỉ 280Y 3 giường cho 4 người ở luôn. Mà còn bao luôn tài xế + guide ở phòng tương tự nữa
Giá tour đi Từ Sin như vậy là rẻ, chấp nhận được. Ở Thành đô mình cũng ở Lazy bones hostel (cùng hệ thống với Mix) phòng chấp nhận được 138 tệ phòng đôi, ở doom thì 25 - 38. Cũng mua tour ở Thành đô thông qua email và chuyển tiền từ VN. Không hiểu sao bên công ty du lịch đặt được phòng tại Tibet giá rẻ thế, nếu tự đi tb tiền phòng sẽ mất khoảng ít nhất 500 tệ/đêm
Thực tế là nhóm mình đi đã phải dùng hết 6 - 8 bình oxi gì đó, 15 tệ.bình, toàn thanh niên trai tráng từ châu âu đến hẳn hoi. Rất may là mình thích ứng được độ cao nên chưa có nhu cầu hít cái đó. Tuy nhiên cũng có một đêm đáng nhớ trong bệnh viện Quân y ở Singate với bạn đồng hành... Do vậy ai mà không thích ứng được với độ cao và không khí loãng, cũng có thể là một vấn đề lớn đấy.
Đúng là sau khi mình so sánh với việc tự đi, tính hết cả việc phải mua hành lý gửi (20kg mỗi người - nếu bay budget airline) và tiền phí đặt cọc cũng như lệ phí mua vé tàu etc thì thấy tour giá hoàn toàn chấp nhận đc, thêm điểm nữa là guide đều là người Hán - Tạng, cũng có hiểu biết ít nhiều về cả TQ nói chung và Tây Tạng nói riêng (tất nhiên chỉ ở mức tham khảo đc chứ ko tin hoàn toàn đc :D).
Ngày mà mình bị đau đầu nhất cũng là ngày đầu tiên đến Lhasa sau khi vượt 400km từ Bayi, Nyingchi vào vùng U, sẽ chia sẻ thêm khi đến blog ngày đó, chỉ nói ngắn gọn đc là chưa bao giờ bị đau đầu đến thế, mặt đỏ lên vì khó thở, đêm đó nằm 1 chỗ ko dám cả kéo chăn :D Sau này về có dịp nói chuyện với tour guide, nó bảo mày yên tâm, nếu mà người Tạng ở núi cao mà xuống đồng bằng đột ngột thì cũng bị đau đầu và mệt (Reversed Altitude Sickness), nghe tưởng đùa nhưng là sự thật :D ít quá ko tốt mà nhiều quá cũng phiền!
Thế mà nhóm mình đi 14 ngày + 2 ngày trên tàu hết có 2 bình oxy thôi, thêm 1 ít oxy trên tàu nữa
Phòng khách sạn thì vô chừng lắm, bọn mình đi đến tận Kailash, phòng dorm trung bình là 40Y/giường/đêm. Còn phòng tiêu chuẩn 3 sao ngon lành như yilka post hình trên kia, đắt nhất là 380Y mà không thèm ở, đi ở dorm cho sướng . Ở Lhatse phòng thế kia chỉ 280Y 3 giường cho 4 người ở luôn. Mà còn bao luôn tài xế + guide ở phòng tương tự nữa
Các ks của tour ở Thành Đô, Lhasa, và Xining khi mình đi đều là 3 sao, chất lượng chấp nhận đc cho khách du lịch (mình sẽ có ảnh đầy đủ ở từng vùng); nếu cùng chất lượng ks mà tự đi chắc sẽ bị đắt hơn. Mình có chụp lại cả bảng giá các ks này, đúng như bạn Nếp nói, giá cả vô chừng lắm. Ks bọn mình ở Shigatse nó đề trên bảng giá là 2000RMB/standar room, mọi ng nhìn xong vừa lè lưỡi vừa cười, đúng là giá trên trời, nếu tự thuê chắc tha hồ mặc cả :D
Bữa trưa đầu tiên kiểu Tạng, và là bữa ăn phổ biến ở vùng này mà du khách đến Tây Tạng chắc chắn sẽ thử qua vài lần:
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_2/IMG_3328.jpg
Mình thắc mắc 1 tẹo nhé, cái thố gỗ bên cạnh là đựng món gì vậy?????:D
Cái đấy chắc là đựng cơm ạ. Lần trước sang TQ bọn tớ cũng ăn một xô cơm thế này. Xin thêm thì 30 tệ/xô.
PeterPan
29-06-2010, 23:27
Đúng rồi, đó chính là cái xô gỗ để đựng cơm đấy, bạn sansan ạ.
Trong ảnh là bữa ăn tại Bình Vũ trong chuyến đi Cửu Trại Câu của bọn mình năm ngoái.
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=24916
@yilka: Đọc bài đi Tibet của bạn và nhiều bạn khác trong diễn đàn mà thèm quá :D.
@ Yilka: Mình thấy giá tour thế thì ổn thật, (guide tiếng Anh phải ko bạn?).
Nhưng thế thì phải bay sang Sing để đi từ đó , hức.
Các bạn ở Cheng du thì bán tour đó khoảng bao nhiêu tệ nhỉ/
@ Yilka: Mình thấy giá tour thế thì ổn thật, (guide tiếng Anh phải ko bạn?).
Nhưng thế thì phải bay sang Sing để đi từ đó , hức.
Các bạn ở Cheng du thì bán tour đó khoảng bao nhiêu tệ nhỉ/
Đúng rùi Nheva, guide tiếng Anh chứ bạn :) nó cũng biết thêm tiếng Trung, rồi Tạng, rồi ABC gì đấy, nhưng chả tác dụng gì :D tiếng Anh ở mức vừa, chưa phải tốt, nhiều cái bọn nó cũng biết nhưng ko dịch ra tiếng Anh đc, cái này phải chấp nhận thôi chứ ko biết làm sao :D
Lúc mình ở Chengdu thì có 1 guide, lúc vào Tây Tạng có 1 guide khác, và lúc ra đến Thanh Hải thì có guide thứ 3, chỉ có lúc trên tàu là ko có guide. Đặc điểm này hơi khác với các tour mua từ Chengdu. Lý do là tour từ Chengdu thường liên hệ trực tiếp với tour trong Tây Tạng, nên thường lịch trình sẽ chỉ chính thức bắt đầu từ lúc vào Tây Tạng cho đến khi ra khỏi Tây Tạng mà thôi, cũng vì thế số ngày sẽ ngắn đi xíu, ví dụ tour 5-7 ngày.
Vì Nheva hỏi gấp chắc đang cần để plan, mình post lại thông tin mình trao đổi với Sim Cozy ở Chengdu để bạn tính toán nhé:
=== Yêu cầu của mình gửi Sim (mình quote thử giá với 2 người vì biết nếu nói 1 người thì chắc giá trên trời :D ===
With the experience we've got with Sim, we decided to make our 2nd trip to explore Tibet! Our route this time: visit Chengdu (CD), then take train CD to Lhasa, take tour around Lhasa in 5 days, and fly back to CD.
We fully understand the situation in Tibet, and hope to seek your helps on following activities:
1. Apply Tibet Permit (TAR) and book the Train ticket CD-Lhasa (for 2 persons)
2. Corporate with Lhasa local tour to organize the below itinerary:
- (D1) Fri night: board train CD-Lhasa
- (D2) Sat + (D3) Sun: on train. Sunday afternoon: reach Lhasa
- (D4) Mon: around Lhasa (visit Potala, Johkang, Bakhor street)
- (D5) Tue: Lhasa - Namtso Lake - Lhasa
- (D6) Wed: Visit Yamdrok lake, Kumpum stupa in Gyantse. Stay in Shigatse.
- (D7) Thur: Visit Tashilunpo monastery in Shigatse, drive back to Lhasa long the Yarlong Tsangpo River.
- (D8) Fri: fly Lhasa-CD
Note: we don't mind sharing with 1-2 more persons if they are also travelling in the same itinerary and same time. Also we would need Sim to help book the accommodations while staying in Lhasa and Shigate too.
3. Book air ticket flying Lhasa-CD (for 2 persons)
Can you help to review the above 3 points and give us the full quote (include book train tickets + commission, apply TAR permit, book local tour + accommodation inside Tibet, and book air tickets + commission). Other things like: China 'L' visa, food and meal, ticket in/out Chengdu, transportation in Chengdu we will manage ourself.
=== Reply của Sim với quote ===
Hello Quang Minh,
Thanks for your email. We are glad to hear from you and your highly comments. After I checked the time table about the train from CD to Lhasa, it will leave every other day and in June should be on the even day. It will be even day on July, too. I will quote you as follow:
Because we have two partners in Lhasa who can arrange the tour for tourist making their trip to Tibet. Company B is cheaper than Company A. The tour price for Company B is arround 3250rmb per person for two person group. It is arround 3700rmb per person for two person group. The tour price for three person is arround 2700rmb per person. It is cheaper if you choose Company B with three person's group.
The train tickets from CD to Lhasa is arround 700rmb for the hard sleeper and arround 1100rmb for the soft sleeper. The flight ticket from Lhasa back to CD is arround 1500+90rmb per ticket at this moment. There should be some discount when the day is coming.
By the way, because you joined our tour, the ticket from CD to Lhasa or from Lhasa back to CD, no commission for that. And for the accommodation, we can book it for you and you can pay when you arrive there. The private room for two person is arround 240rmb during the high season in Lhasa city. And it is cheaper in Shigatse. The dorm room is arround 30--50rmb in Lhasa city. The meals is also not too much expensive if you just want to have local food. It is around 30--50rmb per day for one person for some normal food. If you want to have some special food, we are not sure how much you will take per day.
Please check the above information about how much you will take when you take this journey.
====
Như vậy giá trên chỉ có đơn thuần tour permit + guide + transportation (xe) + nhà ở tại Lhasa với Shigatse. Không bao gồm: tiền ăn, vé tàu vào Tây Tạng, vé máy bay bay lại Thành Đô, và tiền phí vào các điểm tham quan. Ngoài ra phải tính đến tiền bay vào/ra Trung Quốc, và có thể phải ở ít nhất 1 đêm ở Thành Đô. Bạn Nheva xem qua, cần gì thì nhắn mình biết :)
Nối dài câu chuyện nhỏ của tôi về một miền Tây Tạng xa xôi mà cũng quá thật gần ... miên man trong giấc ngủ đêm cao nguyên đầu tiên, tôi dường như quên mất đang ở ngay trên mảnh đất huyền bí mà mình ước mơ khám phá từ lâu ... Người Tạng có câu nói kiếp sau của bạn có thể tới trước ngày mai, phải nhanh lên chứ, vội vàng lên chứ, đất Phật đã ở dưới chân ta ... lật mình tỉnh dậy tôi sợ mình đã bỏ phí phút giây đón ánh sáng đầu ngày ...
===
Ngày 3 trong chuyến hành trình, cũng là sáng đầu tiên ở Bayi, Nyingchi - đã gần 8h sáng mà trời vẫn âm u, núi vờn mây trong gió lạnh tê người, bữa sáng cao nguyên với cháo trắng, trứng luộc, bánh bao chay như xua tan cơn nhức đầu đêm qua, tiếp sức để chúng tôi sẵn sàng đi 'dạo' một vòng Nyingchi. Theo kế hoạch thì trong ngày 3 sẽ ghé thăm cây Bách nghìn tuổi (Cypress King) và rừng Lulang (Lulang Forest), một số địa điểm còn lại của Nyingchi sẽ đi trong ngày 4 trên đường vào Lhasa :)
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_3/IMG_3416.jpg
1. Cây bách nghìn tuổi
Thuộc họ Hoàng đàn và được coi là cây linh thiêng nhất với người Tạng, cây đại bách nghìn tuổi (King Cypress) nằm ở làng Baije cách Bayi chỉ 8km luôn là điểm đến đầu tiên cho du khách đi thăm vùng Kham. Trên đường đi, trời đã dần sáng soi tỏ màu xanh mướt mát còn ướt sương sớm của Nyingchi:
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_3/IMG_3364.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_3/IMG_3418.jpg
Đường vào công viên Cypress King Park:
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_3/IMG_3420.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_3/IMG_3429.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_3/IMG_3424.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_3/IMG_3430.jpg
Tâm điểm của công viên chính là đây: cây đại bách cao hơn 50m với đường kính gần 6m, cần ít nhất 12 người mới ôm xuể thân cây, và tương truyền đã 2600 năm tuổi có thể xem là cây bách lâu đời nhất không chỉ trong Tây Tạng mà trên toàn Trung Hoa :) Nếu như nhìn gần tận mắt thì cây bách này quả thực cực kỳ lớn!
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_3/IMG_3375.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_3/IMG_3432.jpg
Bao bọc xung quanh cây đại bách là quần thể hơn 900 cây bách non hơn với chiều cao trung bình đến 44m, và tất nhiên không thể thiếu được kỳ ngũ sắc của người Tạng giăng dọc theo những bậc đá nhỏ chạy vòng quanh. Người nơi đây nói cây đại bách này là linh hồn của Tonpa Shenrab Miwoche - người khai tông lập phái cho quốc giáo Bon, quốc giáo cổ xưa nhất của người Tạng.
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_3/IMG_3380.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_3/IMG_3435.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_3/IMG_3438.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_3/IMG_3447.jpg
Những câu kinh chấp chới ... Người Tạng tin rằng mỗi lần gió thổi những lá phướn này bay là một lần câu kinh được tụng, là 1 cách biểu đạt lòng mộ đạo và niềm tin tôn giáo của họ :)
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_3/IMG_3390.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_3/IMG_3440.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_3/IMG_3441.jpg
2. Rừng Lulang
Rời công viên, xe đưa chúng tôi chạy về phía Đông vượt qua những cánh đồng, rừng cây, con suối để hướng đến rừng Lulang. Nằm ở độ cao hơn 3000m nhưng Nyingchi dường như đánh lừa cảm giác du khách bởi màu xanh màu mỡ như đồng bằng của mình :D chỉ vài ngày sau trên con đường vào U-Tsang, những cảnh như thế này sẽ khó gặp hơn nhiều:
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_3/IMG_3400.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_3/IMG_3409.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_3/IMG_3403.jpg
Trước khi đến Lulang, xe dừng lại ngay trên núi Sejila (độ cao 4702m) - đỉnh núi mù sương lạnh bao trùm lấy đoàn xe và khách du lịch, gần như ai cũng choáng váng bởi lần đầu tiên thấm cái lạnh ở vị trí cao đến thế:
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_3/IMG_3462.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_3/IMG_3465.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_3/IMG_3469.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_3/IMG_3474.jpg
Xe men theo sườn núi đi xuống đưa khách du lịch đến cổng vào Lulang, từ đây có thể ngắm toàn cảnh thung lũng rừng nguyên sinh Lulang và núi tuyết Namche Barwa (cao 7786m) - đỉnh núi cao thứ 15 trên thế giới và cũng là đỉnh cao nhất trong toàn vùng Nyingchi:
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_3/IMG_3431.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_3/IMG_3504.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_3/IMG_3440-2.jpg
Lulang có nghĩa là thung lũng của rồng (Dragon King Valley) hay còn có tên khác là thung lũng quên lối về (Forget Home Valley). Du khách có thể thoả thê chụp ảnh và hít thở không khí trong lành; ở đây cũng có dịch vụ cho thuê quần áo Tạng chụp ảnh (giá 10RMB/bộ), vì giá cả hợp lý và cảnh rừng rất đẹp nên không ai bỏ qua dịp này ^^
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_3/IMG_3503.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_3/IMG_3500.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_3/IMG_3447-2.jpg
Được biết con sông Yarlung Tsangpo khi chảy đến đoạn này thì lượn 1 đường vòng qua chân núi, bao bọc xung quanh núi chính là cánh rừng Lulang - cảnh trí cực kỳ sinh động, chỉ tiếc người viết không có cách nào chụp được toàn cảnh đó, hoạ chăng phải dùng trực thăng :D Dưới đây là ảnh tham khảo, lấy nguồn từ Grand-Himalaya (www.grand-himalaya.com):
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_3/Yarlung-Tsangpo-Valley.jpg
Tạm biệt Lulang, xe lao vun vút xuống đèo, trời đã sang trưa nên sương mù dần tan bớt, lộ ra từ phía xa những ngôi nhà và "cư dân" lâu năm của vùng:
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_3/IMG_3518.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_3/IMG_3510.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_3/IMG_3508.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_3/IMG_3511.jpg
3. Quay lại trấn Bayi
Trên đường quay lại Bayi, người viết có dịp dừng lại chụp toàn trấn Bayi từ trên cao để thu vào tầm mắt muôn trùng nước non:
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_3/IMG_3520.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_3/IMG_3523.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_3/IMG_3524.jpg
... Trong sương hồng hiện ra:
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_3/IMG_3533.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_3/IMG_3535.jpg
... Một khắc tình cờ 'chộp' người xa lạ :D
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_3/IMG_3537.jpg
Vào đến thị trấn, cả đoàn ai cũng đói run người :D bữa trưa Bayi nấu rất ngon với nhiều món rau tươi - một trong những bữa ăn ngon nhất sau 3 ngày hành trình ^^
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_3/IMG_3539.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_3/IMG_3493.jpg
Sau khi ăn xong, mọi người đều thấy là chắc sẽ không còn dịp ghé chơi Bayi nữa (hoặc là phải lâu lắm lắm mới trở lại đây) nên cả đoàn dành ra vài giờ buổi chiều đi dạo quanh trấn. Như đã có dịp giới thiệu ở bài viết ngày 2, Bayi thực chất là 1 thị trấn quân đội, rất ít nơi vui chơi giải trí, đáng chú ý chỉ có Công viên Bayi nho nhỏ, hợp với việc đi dạo cho ... tiêu cơm :D
Vài hình ảnh nắng gió gửi bạn đọc xem trước khi kết thúc buổi chiều ngày 3, công viên này mang kiến trúc Hán nhiều hơn là Tạng, so ra thì kém công viên Hắc Long Đàm ở Lệ Giang xa thật là xa :D
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_3/IMG_3542.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_3/IMG_3544.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_3/IMG_3550.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_3/IMG_3559.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_3/IMG_3560.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_3/IMG_3564.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_3/IMG_3565.jpg
Ngày 3 không quá nhiều sự kiện đến đây là kết thúc, hẹn trở lại với bạn đọc trong ngày 4 - tạm biệt Nyingchi và vượt 400km đường bộ vào Lhasa thủ phủ vùng U-Tsang ♥
Thế giới quả là rộng lớn và có quá nhiều NGƯỜI/VIỆC để mình phải ghen tỵ :((
Rất thích và rất cảm ơn cách viết bài của bạn Yilka, bạn có khi còn hiểu biết về lịch sử văn hóa vùng/điểm đến hơn cả người China thực sự ý nhỉ :)
Xợ thật đấy!!!
Thanks Black,
Mình ko dám nói là hiểu hơn người bản xứ, có lẽ là tò mò và muốn biết nhiều hơn nên cũng có ngâm cứu kỹ càng xíu thôi :D mình còn định sắp tới mua cuốn Lonely Planet - Vietnam để xem người nước ngoài biết gì về VN, có khi có những điều chính ng VN mình cũng chưa rành :D cái này xem như giao lưu học hỏi lẫn nhau ^^
Cảm ơn bạn đã theo dõi topic, sau ngày 3 trở đi là các ngày nhiều sự kiện ở U-Tsang, lúc đó chắc bài viết của mình sẽ chưa đầy đủ hết thông tin, mong bạn Black và các phượt gia khác góp ý thêm :)
likemoon
02-07-2010, 11:24
Bạn Yilka viết bài súc tích đầy đủ thông tin, mình rất thích, chờ những bài viết tiếp theo của bạn (wait)
Tây Tạng lúc nào cũng là giấc mơ của em, mặc dù em theo Đạo Thiên Chúa. Đối với em, Nyingchi của Tây Tạng còn quan trọng hơn Lhasa, vì vậy, rất rất rất ngưỡng mộ và cảm ơn và ganh tị người viết. Rất háo hức chờ được đọc những bài tiếp theo ạ. Không biết từ VN có thể mua tour đi Tây Tạng mà có cả Nyingchi không nhỉ, em kiếm nhưng không thấy.
Tây Tạng lúc nào cũng là giấc mơ của em, mặc dù em theo Đạo Thiên Chúa. Đối với em, Nyingchi của Tây Tạng còn quan trọng hơn Lhasa, vì vậy, rất rất rất ngưỡng mộ và cảm ơn và ganh tị người viết. Rất háo hức chờ được đọc những bài tiếp theo ạ. Không biết từ VN có thể mua tour đi Tây Tạng mà có cả Nyingchi không nhỉ, em kiếm nhưng không thấy.
^^ Thanks bạn Vampire, thú thực với bạn mình ko phải theo đạo Phật đâu, và cũng ko phải đạo Thiên Chúa, trong mục 'Religious' của mình luôn khi 'Free Thinker', các thông tin mình post là vì hứng thú muốn biết thêm về những nơi đi du lịch qua, nhiều khi còn chưa chính xác, bạn Vampire đọc thấy vấp ở đâu thì nhắn mình biết để hoàn thiện thêm :)
Ko rõ lý do nào mà Vampire lại thix Nyingchi hơn Lhasa :D đúng là sở thích này hiếm gặp :D Nyingchi có lẽ là 1 trong số ít những nơi mà người hành hương ko đi theo chiều kim đồng hồ như các vùng khác, đơn giản vì nơi đây là cái nôi của Bon giáo cổ xưa nhất trong Tây Tạng, vì thế họ ko có quan niệm đi theo chiều kim đồng hồ như Phật giáo. Mình ko rõ ở VN có tour đi Nyingchi nói riêng và vùng Kham nói chung không, thường các tour đi vào Lhasa rồi đi ngược ra Nyingchi rồi lại quay lại Lhasa. Nếu như bạn có thời gian đi được thì tuyệt với nhất là xuất phát từ Thành Đô, qua Litang rồi vào Chamdo (trấn lớn nhất của phía Đông Tây Tạng), từ đây có 2 lựa chọn: hoặc đi thẳng vào Lhasa (trên đường đi sẽ qua Namt-so lake) hoặc vào Nyingchi (trên đường đi sẽ qua Rawok-tso lake) rồi từ Nyingchi đi Lhasa ^^
Mình đang viết tiếp ngày 4, sẽ cố gắng hoàn thiện trong nay mai :)
Ngày 4 bắt đầu với lịch trình khó khăn nhưng đầy hấp dẫn: vượt 400km qua vùng Kham đi vào U-Tsang, hướng đến trái tim của Tây Tạng - Lhasa, trên đường đi sẽ ghé thăm những địa danh nổi tiếng quanh Nyingchi: Khả Đình Câu (Kadinggou), hồ Basumco (Basum-tso lake), và thượng nguồn sông Nyang thuộc địa phận Nyingchi :)
Bayi buổi sáng thứ hai trời vẫn trong mát và có sương nhẹ, mặc dù đã có chút kinh nghiệm ngày đầu ở đây nhưng người viết vẫn ngạc nhiên vì quãng đường rời Bayi đi Lhasa đẹp tuyệt vời và độc đáo bởi màu xanh phì nhiêu tưởng như khó gặp ở vùng cao và khắc nghiệt như Tây Tạng. 8h sáng, xe xuất phát từ Nyingchi Business Hotel men theo dòng chảy con sông Nyang đi ngược về hướng thượng nguồn. Không hẹn mà gặp, hàng đoàn xe LandCruise, Prado, Highlander, cá biệt có vài chiếc Hummer cũng nối nhau chạy dài về cùng hướng đó; mới nhìn đã thấy rộn ràng phấn khích lắm! giống y hệt cảnh tượng lúc tờ mờ sáng ngày Tết hằng năm, xe con xe to xếp hàng trên đê huyện Mỹ Đức để về lễ hội chùa Hương :D
1. Khả Đình Câu:
Thung lũng Kading - Kadinggou - nằm cách Bayi 27km trên quốc lộ 318 (China National Highway 318 ) là khu vực mới được đưa vào khai thác du lịch. Tận dụng những ưu đãi thiên nhiên về độ cao (2980m), khí hậu ôn hoà với sương mù quanh năm, rừng cây và thác nước nhỏ; người Trung Quốc biến nơi đây thành điểm tham quan mệnh danh là vườn địa đàng của Tây Tạng (Shangrila of Tibet) ^^
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_4/IMG_3572.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_4/IMG_3582.jpg
Bước vào thung lũng Kading, khách tham quan sẽ được hướng dẫn viên du lịch giới thiệu về những nét độc đáo riêng của nơi này mà đầu tiên là dãy núi đá có hình bông sen trong hang hay mỏm núi hình đầu rùa, đầu rồng (cái này du khách chắc phải dùng trí tưởng tượng để nhìn vì các mỏm đá thường bị sương mù bao phủ, khó mà nhìn rõ được :D)
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_4/IMG_3574.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_4/IMG_3576.jpg
Niềm tự hào của Kadinggou là ngọn thác cao 200m lóng lánh như sợi chỉ bạc chảy giữa lòng thung lũng - có đặt chân đến Kading thì mới tin được Tây Tạng cũng có thác đẹp, bên cạnh những ngọn núi và biển hồ lớn :) Vài hình ảnh thác Kading nhìn từ phía xa:
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_4/IMG_3607.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_4/IMG_3580.jpg
Đường vào thác còn ướt sương sớm:
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_4/IMG_3584.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_4/IMG_3586.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_4/IMG_3583.jpg
Ngọn thác khi nhìn gần: không hung hãn như Nặc Nhật Lang của Cửu Trại Câu, thậm chí còn ít ghềnh đá hơn so với thác Prenn hay Đatanla của Đà Lạt, thác Kading có vẻ đẹp trong trẻo lạ thường với nước bạc óng ánh và mát lạnh vô cùng.
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_4/IMG_3595.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_4/IMG_3598.jpg
Trên đường trở ra, ai cũng tấm tắc vì cảnh vật khác xa so với những hiểu biết ban sơ về Tây Tạng, không chỉ có nắng gió thảo nguyên hay những con đường trắng dài xa tít tắp dưới dãy núi tuyết trắng vắng bóng chân người, Tây Tạng còn có những góc nhỏ xanh um, ngay cả khi nắng cao nguyên đang chói chang những ngày tháng 6. Vài hình ảnh "xanh" của thung lũng Kading:
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_4/IMG_3500.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_4/IMG_3502.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_4/IMG_3513.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_4/IMG_3539.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_4/IMG_3542.jpg
2. Hồ Basumco
Rời Kadinggou, xe quay lại đường quốc lộ 318 tiếp tục cuộc hành trình. China National Highway 318 là con đường huyết mạch của Trung Quốc dài gần 5500km xuyên suốt từ cực Đông (Thượng Hải) sang đến cực Tây (Tây Tạng). Đoạn chạy qua Thành Đô có tên là cao tốc Tứ Xuyên - Tây Tạng (Sichuan-Tibet Highway), còn đoạn chạy từ Lhasa đến Zhangmu, biên giới Nepal có tên là cao tốc hữu nghị (Friendship Highway). Những cao tốc này nói riêng hay quốc lộ 318 nói chung là tuyến đường nổi tiếng trong lộ trình khám phá Tây Tạng bằng đường bộ mà chắc hẳn khách du lịch nào cũng có dịp đi qua.
Vài hình ảnh qua cửa kính xe:
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_4/IMG_3564.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_4/IMG_3567.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_4/IMG_3614.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_4/IMG_3587.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_4/IMG_3611.jpg
Hồ Basumco (Basum-tso Lake) nằm cách Lhasa khoảng 300km, đường vào hồ cách cao tốc Sichuan - Tibet khoảng 40km, được coi là hồ linh thiêng nhất của toàn vùng Nyingchi, cũng là biểu tượng tâm linh quan trọng nhất của phía Ninh Mã (Nyingma Sect) - người viết sẽ có bài tổng hợp về các trường phái này chi tiết hơn ở ngày 5.
Đường vào khu du lịch hồ Basumco:
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_4/IMG_3679.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_4/IMG_3678.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_4/IMG_3625.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_4/IMG_3628.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_4/IMG_3602.jpg
Đoàn xe của trung tâm du lịch đưa khách đến ven hồ, từ đây du khách có thể thoải mái ngắm nhìn vùng hồ Basumco. Có tên Tạng nghĩa là hồ xanh (Tsokou Lake), lại được phong tặng là tiểu Thuỵ Sĩ (Little Switzeland), hồ Basumco rộng đến 27km2, dài hơn 18 cây số, nằm giữa lưng chừng trời ở độ cao 3700m, những chỗ sâu nhất khoảng 120m; nhìn từ xa nước trong xanh văn vắt, uốn lượn quanh các ngọn núi xanh phủ tuyết trắng. Giữa hồ là tu viện nhỏ Tsozong (Tsozong Monastery) - nơi thờ phật Liên Hoa Sinh (Buddha Padmasambhava, hay có tên Tạng là Guru Rinpoche), người sáng lập ra tông Ninh Mã (Nyingma Sect) - một trong 4 tông phái quan trọng nhất của lịch sử Phật giáo Tây Tạng.
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_4/IMG_3615.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_4/IMG_3610.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_4/IMG_3646.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_4/IMG_3648.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_4/IMG_3642.jpg
Người ta tin rằng phật Liên Hoa Sinh là phật độ trì cho việc sinh nở, là cửa đến cho dân gian cầu tự, phía bên ngoài tu viện cũng có các bức tượng ám chỉ việc này :D
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_4/IMG_3644.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_4/IMG_3639-2.jpg
Tu viện Tsozong, tiếng Tạng có nghĩa là lâu đài giữa hồ nước, không cho phép đi giày dép vào bên trong và không cho phép chụp ảnh, du khách có thể bỏ giày dép ở ngoài hoặc dùng các túi nilon được cho sẵn để bọc giày dép lại ^^ Trong tu viện có tượng thờ phật Thích Ca Mâu Ni (Shakyamuni), Quán Thế Âm bồ tát (Avalokiteshvara), và phật Liên Hoa Sinh (Padmasambhava); con đường Kora vòng quanh đảo sẽ dẫn ra chỗ người Tạng làm lễ tế trời (Sky Burial). Một vài hình ảnh cửa tu viện với tranh tường (mural) của Tứ Đại Thiên Vương (Four Guardian Kings)
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_4/IMG_3639.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_4/IMG_3640.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_4/IMG_3638.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_4/IMG_3641.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_4/IMG_3632.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_4/IMG_3628-2.jpg
Sự phát triển của phái Ninh Mã (Nyingma Sect) có phần kém huy hoàng hơn so với phái Cách Lỗ (Gelugpa Sect), điều đó lý giải phần nào kiến trúc, quy mô, và sắc màu của tu viện Tsozong không phô trương sặc sỡ và hoành tráng như các tu viện mà người viết gặp sau này trong vùng U-Tsang. Trong bài viết ngày 5 nhất định sẽ có dịp quay lại chủ đề trên và điểm qua những cột mốc quan trọng của sự biến thiên Phật giáo mấy thế kỷ Tây Tạng :)
Kiến trúc xung quanh tu viện:
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_4/IMG_3656.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_4/IMG_3651.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_4/IMG_3653.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_4/IMG_3659.jpg
Om mani padme hum, câu chân ngôn của Phật môn đỏ thắm trên nền đá rêu phong có thể được nhìn thấy trên đường ra khỏi đảo:
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_4/IMG_3661.jpg
Trời đã gần trưa, người viết theo đoàn rời khỏi hồ Basum-tso, nói lời tạm biệt với những dấu ấn văn hoá riêng mang nét đẹp của Nyingma phái để tiếp tục khám phá những gì đang chờ đợi ở trung tâm Tây Tạng:
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_4/IMG_3666.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_4/IMG_3669.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_4/IMG_3674.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_4/IMG_3675.jpg
3. Đường vào Lhasa:
Sau bữa trưa nhẹ, xe chúng tôi lại lao vun vút theo quốc lộ 318, đường đi có phần bằng phẳng chứ không gập ghềnh cao thấp như những con đường Lhasa - Shigatse hay Lhasa - Namtso Lake sau này :) Sau 2h chạy không nghỉ, chúng tôi dừng lại ở thượng nguồn sông Nyang đoạn bắt đầu chảy vào Nyingchi. Sông Nyang là 1 trong 5 nhánh sông chính cung cấp nước chảy vào sông lớn Nhã Lung (Yarlung Tsangpo), bên cạnh 4 con sông kia gồm: Lhasa River, Nyang Qu River, Parlung Zangbo, và Dogxung Zangbo.
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_4/IMG_3691.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_4/IMG_3692.jpg
Độ cao ở đây là 3600m, chính giữa dòng sông có tảng đá lớn khắc bốn chữ "Zhong Liu Di Zhu", có lẽ đã sừng sững ở đây lâu lắm rồi, mặc đời thịnh suy hay sóng nước tung bọt dưới chân:
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_4/IMG_3681.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_4/IMG_3687.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_4/IMG_3660.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_4/IMG_3689.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_4/IMG_3663.jpg
Chạy thêm vài cây số nữa, trước mặt chúng tôi là cửa núi Milha (Milha Mountain entrance) - độ cao 5013m - bức tường thiên nhiên đánh dấu điểm giao kết của vùng Kham với vùng U-Tsang, cũng là ranh giới giữa 2 con sông: sông Nyang chảy vào Nyingchi và sông Lhasa chảy vào Lhasa. Từ đoạn này đi theo hướng Tây có thể xem là địa phận của Lhasa. So với độ cao trung bình của Nyingchi 3000m thì Milha quả là một đòn nặng, ở độ cao này, nắng mặt trời rực rỡ gay gắt mà gió thì lạnh tê người! Sau khi xe chầm chậm leo lên đến đây, chỉ có một vài du khách đủ tỉnh táo để nhảy ra chộp ảnh, số còn lại ngồi tu nước ừng ực để chống nhức đầu :D
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_4/IMG_3680.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_4/IMG_3682.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_4/IMG_3681-2.jpg
Chỉ dừng trong chốc lát, xe lại đổ đèo để đi tiếp con đường 318. Từ đây về đến Lhasa chỉ có một điểm dừng đáng chú ý nữa: làng Gyama - nơi sinh của vua Songtsen Gampo - vị vua vĩ đại nhất trong lịch sử Tây Tạng, người đã thống nhất miền đất này vào thế kỷ thứ 7, và cũng là người có công đưa đạo Phật lên hàng quốc giáo cho Tây Tạng.
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_4/IMG_3690.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_4/IMG_3693.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_4/IMG_3692-2.jpg
Người viết không vào thăm quan địa điểm này mà chỉ dừng lại chụp ảnh, hình như chỗ này cũng không mở cửa cho du khách vào. Trên hình là phương tiện đun nước bằng năng lượng mặt trời rất hữu ích của người dân bản xứ. Với đặc trưng khí hậu nắng quanh năm, số giờ nắng có thể lên đến 18 tiếng/ngày thì quả thực đây là 1 cách sản sinh năng lượng vừa sạch, vừa dồi dào, lại vừa kinh tế :D
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_4/IMG_3691-2.jpg
Một cuộc nói chuyện nhỏ với người địa phương ^^ tuy ngôn ngữ hai bên chỉ dừng lại ở mức nói thì ít, ra dấu thì nhiều nhưng họ rất vui khi biết có người Việt Nam đang vào du lịch khám phá Tây Tạng ^^
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_4/IMG_3697.jpg
... Đồng hồ lúc này đã chỉ sang 5h chiều, trời vẫn nóng bức gay gắt, màu xanh của Nyingchi dường như đã lùi xa hàng trăm cây số, xe bon bon chạy dọc theo con sông Lhasa hướng vào thủ phủ Tây Tạng ... Tạm biệt Cửu Trại Câu của Tây Tạng, tiểu Thuỵ Sĩ đậm chất Á Đông; cảm ơn mảnh đất nhỏ Nyingchi đã cho tôi biết một Tây Tạng rộng lớn và tươi đẹp hơn rất nhiều so với những gì đã từng hình dung; để sau này nếu có ai hỏi về mảnh đất huyền bí này, tôi có thể tự tin mà rằng "có một con đường xanh như thế ở Tây Tạng!"
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_4/IMG_3705.jpg
... Và kìa trong ráng chiều cuối ngày, thấp thoáng qua những tán cây ám bụi đường, án ngữ trên đỉnh đồi cao tựa lưng vào trời xanh núi xám, hiện ra trái tim của Tây Tạng - cung điện Potala - biểu trưng bất diệt nghìn năm tôn giáo tín ngưỡng của vạn con người trên cao nguyên Thanh - Tạng, điểm đến muôn đời của những ai mộ đạo và yêu mến nơi đây với niềm tin không cần lý giải ...
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_4/IMG_3704.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_4/IMG_3708.jpg
... Xe chạy chầm chậm vào Lhasa, ai trong chúng tôi cũng như run lên trước cảnh tượng cung điện Potala ngạo nghễ trên cao, thách thức thời gian và số phận, có lẽ đó là chứng nhân cao tuổi nhất cho những biến động kinh thiên, những thăng trầm lịch sử kinh người đã theo mây gió đi về hơn 13 thế kỷ qua giữa lòng Tây Tạng ... Bài viết ngày 4 đến đây là kết thúc, hẹn trở lại với bạn đọc vào ngày thứ 5 - thăm thú thủ phủ Lhasa ^^
(hết bài viết ngày 4)
Quanh Hồ Gươm không ai bàn chuyện vua Lê
Lòng ta đã thành rêu phong chuyện cũ ... (thơ Chế Lan Viên)
Nhắc đến Tây Tạng mà chưa đề cập đến tôn giáo nói chung và Phật giáo nói riêng của vùng đất này thì quả là thiếu sót lớn, ví như đi thăm Huế mà chưa tường chuyện chín chúa mười ba đời vua nhà Nguyễn, hay ghé thăm thánh địa Vatican mà chưa nghe qua về lịch sử giáo hội Roman! Trước khi tiếp tục nhật trình ngày 5 thăm thú thủ phủ Lhasa, người viết xin dành ra đôi dòng vắn tắt điểm qua những cột mốc lịch sử văn hoá cùng những cái tên đã trở thành huyền thoại xuyên suốt nhiều nghìn năm xây dựng và phát triển của cao nguyên Thanh-Tạng.
1. Tổng quan lịch sử tôn giáo Tây Tạng
Phật giáo có nguồn gốc lâu đời từ Ấn Độ, ra đời vào khoảng thế kỷ thứ 5 trước Công nguyên. Lịch sử, truyền thuyết, và nhân loại đều công nhận Phật giáo được khai sáng bởi Đức Phật Thích Ca Mầu Ni (Shakyamuni Buddha). Truyện kể về cuộc đời của Đức Phật từ khi đản sinh cho đến khi lập gia đình là năm 16 tuổi; năm 29 tuổi thái tử Tất Đạt Đa (Siddhārtha) quyết chí xuất gia tu hành tìm đường diệt khổ; đến năm 35 tuổi giác ngộ ra chân lý, đắc đạo và trở thành Phật. Trong suốt 45 năm sau đó Ngài đi thuyết pháp, giáo hóa chúng sinh rồi cuối cùng viên tịch nhập niết bàn vào năm 80 tuổi.
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_5/Shakyamuni0.jpg
Trong Phật giáo chia ra làm 2 trường phái chính: Phật giáo Đại Thừa và Giáo lý Tiểu Thừa. Tiểu thừa (Hīnayāna) nghĩa là cỗ xe nhỏ. Đặc điểm của giáo lý Tiểu thừa là không đưa ra lí thuyết về Niết bàn, mà lấy sự giác ngộ bản thân làm trọng. Trái lại, phật giáo Đại thừa (Mahāyāna) - tức cỗ xe lớn - thì đa dạng hơn, tập trung vào việc mở đường giác ngộ cho chúng sinh.
Bản thân Đại thừa lại được chia ra nhiều bộ phái khác nhau truyền qua các vùng Tây Tạng, Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản và Việt Nam. Về mặt thời gian, Đại thừa Phật giáo gồm ba kỳ: Sơ kỳ, Trung kỳ và Vãn kỳ. Phật giáo Tây Tạng là sự khai triển độc đáo của Đại thừa Mật giáo thời Vãn kỳ kết hợp uyển chuyển với những nét văn hoá lâu đời của người bản xứ đã có mặt trước đó trên cao nguyên Thanh - Tạng hàng trăm năm, trải qua quá trình sàng lọc, tôn vinh, và cả những cách tân, biến cải, song song là sự giao thoa liên tục với Phật giáo Nepal và Trung Quốc; đã xây dựng nên một thế giới tâm linh huyền bí, một tinh hoa Phật giáo có lẽ là rực rỡ nhất trong lịch sử nhân loại!
a. Thời Phật giáo Tiền truyền:
Đi ngược dòng thời gian, sử cũ chép chuyện vua Nam Nhật Tùng Tán (hay Luân Tố Tán, Namri Songtsen) - vị vua đời thứ 32 của Tây Tạng - đã xây dựng vương triều Nhã Lung (Yarlung) trong lòng thung lũng Nhã Lung, quân đội của người Tạng khi đó hung mãnh, bách chiến bách thắng. Nhưng phải đến thời con trai ông là vua Tùng Tán Cương Bố (hay Khí Tông Lộng Tán, Songtsen Gampo) (629-650) thì quốc gia Thổ Phồn mới thực sự thống nhất và hùng cường. Sau khi tiêu diệt nước Thổ Cốc Hồn (1 hãn quốc ra đời trong loạn Ngũ Hồ thập lục quốc của Trung Hoa - nay thuộc tỉnh Thanh Hải), ông tiến về phía Đông và bang giao với nhà Đường (nhắm vào thời kỳ vua Đường Thái Tông). Bước ngoặt lịch sử bắt đầu từ đây, vua Đường Thái Tông đem cháu gái của mình là công chúa Văn Thành (Princess Wencheng) gả cho vua Songtsen Gampo. Cùng lúc đó, trong cuộc chiến đánh xuống phía Nam chinh phục nước Ni Bạc Nhĩ (hay Nepal ngày nay), vua kết hôn với công chúa Nepali Ba Lợi Khố Cơ (Princess Bhrikuti Devi). Hai cuộc hôn phối với hai công chúa đều là đệ tử Phật giáo, lại thêm những ảnh hưởng tất yếu đến từ vùng biên ngoại (mà ở đây là Ấn Độ và Trung Quốc), đã hun đúc tinh thần Phật giáo từ từ nhưng mạnh mẽ giữa lòng Tây Tạng - mà khi đó vẫn còn theo quốc giáo cũ Bon.
Vua Songtsen Gampo sau đó cho ban hành Thập Hiền Thiện (mười điều hiền thiện) và Thập lục Yếu (mười sáu yếu luật) lấy Phật giáo làm kim chỉ nam để răn dạy dân chúng. Còn hai hoàng hậu của ông mang theo những tài sản vô giá từ đất nước mình như tượng Phật A Súc Kim Cương, tượng Phật Di Lặc, tượng Quán Thế Âm Bồ Tát, tượng thái tử Tất Đạt Đa, tượng Đức Phật Thích Ca Mâu Ni Phật, cùng kinh luận và văn vật khác, kèm theo các Tăng Ni tháp tùng. Có lẽ là nhân duyên hay cũng là định mệnh lịch sử, sự khác nhau về hình thái và triết lý Phật giáo của Ấn Độ - Nepal - Trung Quốc không những không bài trừ nhau mà còn dung hoà, bổ sung cho nhau, tô thắm sắc màu đa dạng của Phật giáo Tây Tạng. Do đó, người ta sau này ghi công khai phá Phật giáo lớn nhất cho vua Tùng Tán Cương Bố, và tất nhiên không thể quên vinh danh hai hoàng hậu của ông. Họ sùng bái hai bà như Đa La Thiên Nữ (Tara), là người mẹ cứu độ chúng sinh (Độ Mẫu nữ tôn của Mật tông): coi công chúa Văn Thành là hoá thân của Thanh Đa La (Green Tara), và công chúa Ba Lợi Khố Cơ là hoá thân của Bạch Đa La (White Tara). Cũng phải để ý rằng, từ đây người dân Tây Tạng không chỉ sùng bái Phật giáo mà còn coi trọng các vị vua của họ ngang với Phật, coi các vị vua và những người nổi tiếng là hoá thân nhiều kiếp của Phật.
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_5/SongstenGampo0.jpg
(Ảnh vua Songtsen Gampo và hoàng hậu Văn Thành bên phải, hoàng hậu Ba Lợi Khố Cơ bên trái)
Để có nơi thờ cúng và lễ kính Tam Bảo (Tam Bảo bao gồm Phật Bảo Buddha - nơi thờ Phật, Pháp Bảo Dharma - lưu trữ kinh sách giáo pháp, và Tăng Bảo Sangha - nơi học tập tu dưỡng của tăng ni), vua Songtsen Gampo đã lấy vùng Lạp Tát (Lhasa) làm trung tâm và cho dựng hành cung Bố Đạt La (Potala). Đồng thời để có sự phân biệt giữa hai hoàng hậu, vua đã cho xây 2 ngôi chùa: Đại Chiêu Tự (Jokhang Temple) và Tiểu Chiêu Tự. Đại Chiêu Tự dành cho công chúa Văn Thành thờ tượng Phật Thích Ca Mâu Ni, còn Tiểu Chiêu Tự dành cho công chúa Ba Lợi Khố Cơ thờ đức Đông Phương A Súc Phật (Kim Cương Phật). Nếu bạn đọc hứng thú tìm hiểu sâu hơn nữa có thể tham khảo cuốn truyện Mật mã Tây Tạng của dịch giả Lục Hương vừa ra mắt ở Việt Nam năm 2010, tuy câu chuyện pha màu dã sử hư cấu nhưng ít nhiều đều dựa theo chính sử vùng Thanh - Tạng mà chép lại. Đại Chiêu Tự ngày nay vẫn còn được bảo quản tốt và đón du khách vào tham quan, chỉ có Tiểu Chiêu Tự đã bị huỷ hoại sau Cách mạng văn hoá. Bài viết của ngày 5 sẽ giới thiệu với bạn đọc về cung điện Potala và chùa Đại Chiêu :)
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_5/Lhasa0.jpg
Vua Songsten Gampo mất đi, vương triều Thổ Phồn lại tục truyền thêm 4 đời nữa và tiếp bước khuyếch trương Phật giáo. Đến giai đoạn những năm 680-742, vua Xích Đức Tổ Tán (hay Khí Đãi Xúc Tán, Me Agtsom) lại được vua Đường Trung Tông đem công chúa Kim Thành (Princess Jincheng) gả cho. Kim Thành công chúa cũng là một Phật tử, bà đã mang vào Tây Tạng vô vàn Phật điển và Dược học, Số học của Trung Quốc. Từ đây các tài liệu quý báu này được dần dần dịch ra Tạng văn và lưu truyền rộng rãi. Đặc biệt hơn, con trai bà, mà sau này trở thành vua Xích Tùng Đức Tán (hay Cật Phiêu Song Đề, Trisong Detsen) (755-780) là người có công lớn trong việc đưa Phật giáo lên một tầng hưng thịnh nữa, thoát khỏi vòng suy vong do sự bài xích phe phái cũng như áp lực ngầm của cổ giáo Bon. Sức mạnh quân sự của thời vua Xích Tùng Đức Tán thậm chí còn vượt xa giai đoạn vua Tùng Tán Cương Bố; biên giới Tây Tạng bành trướng ra Thanh Hải, Tứ Xuyên; có lúc quân đội Thổ Phồn còn vây hãm Trường An và đánh sang Ấn Độ. Vua cũng là người cho xây dựng Tu viện Phật giáo đầu tiên ở Tây Tạng: tu viện Tang Diên (Samye Monastery), thuộc địa giới vùng U. Tu viện này được xây trong vòng gần 20 năm, có kiến trúc độc đáo gồm 3 tầng lớn mà tầng 1 theo phong cách người Tạng, tầng 2 xây theo phong cách nhà Đường, và tầng 3 là dựa theo cấu trúc Ấn Độ.
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_5/samye0.jpg
(Samye Monastery)
Một sự kiện quan trọng khác đó là việc vua Xích Tùng Đức Tán khi còn tại vị đã thỉnh được đại sư Liên Hoa Sinh (Padmasambhava) từ Ấn Độ sang Tây Tạng để truyền đạo. Không giống như những người đã từng đi truyền đạo Phật ở Tây Tạng trước đó, đại sư Liên Hoa Sinh đã là người đạt được đại thành tựu (Guru Rinpoche) về Mật tông, hiểu được sự khác biệt của cổ giáo Bon so với Phật giáo: đó là sự tôn sùng quỷ thần và bùa chú của Bon giáo! Ông cùng 25 đệ tử dùng lý luận Phật môn kết hợp với Mật chú hàng phục yêu ma, đem sức mạnh yêu ma biến thành uy lực hộ pháp cho cửa Phật, dần dần như thế đã cảm hoá và dẫn dụ người dân Tây Tạng tình nguyên quy y Tam Bảo :!: Từ đây đánh dấu sự ra đời của tông Ninh Mã (Nyingma Sect) - tông đầu tiên của Phật giáo Tây Tạng mang hoàn toàn bản sắc riêng của mảnh đất cao nguyên này :) Phái Ning Mã có sắc phục mũ đỏ, nên còn được gọi là Hồng Mạo Giáo; Liên Hoa Sinh được coi là sư tổ của tông phái này. Dấu ấn của phái Ninh Mã rõ ràng nhất ở vùng Kham - phía Đông Tây Tạng, thể hiện ở những tu viện như Lamaling Monastery (thuộc Nyingchi), Tsozong Monastery (trên hồ Basum-tso) ^^
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_5/Lamaling0.jpg
(Lamaling Monastery)
Dòng thời gian lại trôi chảy, đến giai đoạn 818-838, vua Tạng đời thứ 41 là Xích Tổ Đức Tán (Tri Ralpacan) lại xây dựng sức mạnh quân sự của Thổ Phồn đến mức cực thịnh và tiếp tục chiến tranh với nhà Đường. Khiếp sợ uy thế Tạng vương, nhà Đường với nước Thổ Phồn đã đồng ý ký minh thệ Sinh Cửu Liên Minh Bia để thương thuyết hoà bình cho vùng biên cảnh (the Sino-Tibetan treaty); cho lập 3 bia đá khắc lại văn kiện này: một bia giữ ở cửa đền Jokhang trong thành phố Lhasa, một bia giữ ở biên giới 2 nước, và một bia giữ trong kinh thành Trường An (Xian). Đến nay 2 văn bia sau đã mất, chỉ còn lại văn bia trong Lhasa nhưng chữ khắc phần lớn đã mai một không đọc được. Theo bản sao văn bia mà người Anh có ở London, trên bia khắc: "...Dân Phồn thổ an nơi Phồn thổ, Hán tộc trọn vui nơi Đường quốc, ấy là nghiệp lớn của vua hai nước. Đôi bên giữ gìn minh thệ, vĩnh viễn không đổi dời ...". Vua Xích Tổ Đức Tán cũng chính là người cho dịch mới và dịch lại tất cả kinh sách cho nghiêm trang và phù hợp với Tạng văn hơn, chuyển thể tất cả những tinh tuý Phật môn từ tiếng Phạn (Sanskrit) sang tiếng Tạng (Tibetan), từ đó tổng hợp thành Đại Từ Điển Phạn-Tạng (Mahàvyutpaatti) nổi tiếng. Với những cống hiến to lớn ấy, người dân Tây Tạng luôn thờ phụng vua Xích Tổ Đức Tán (Tri Ralpacan) cùng với vua Tùng Tán Cán Bố (Songtsen Gampo) và vua Xích Tùng Đức Tán (Trisong Detsen) là Tam Tạng Vương vĩ đại nhất (three Dharma Kings).
Nhưng phàm ở đời có Sinh có Diệt, có Thịnh có Suy, Phật giáo Tây Tạng chứng kiến những thời khắc huy hoàng trải qua mười mấy đời Tạng vương cũng đến lúc suy vi mà nguyên nhân chính xuất phát từ hình thái xã hội phức tạp của Tây Tạng lúc bấy giờ. Vì Phật giáo được vương triều hoằng trương, kéo theo sự ra đời của Tăng chế và những quy định về Tăng dưỡng (cung phụng chu cấp cho Tăng ni), kế đến là sự gia tăng của Tăng số đã đặt nặng gánh sưu thuế cho người dân. Trong hoàn cảnh đó, vua Xích Tùng Đức Tán bị em trai mình là Lãng Đạt Ma (Langdarma) - 1 người cổ xuý cho giáo pháp Bon - hãm hại. Sau khi lên ngôi, vua Lãng Đạt Ma (839-841) ra tay bức hại Phật giáo, đốt hết kinh sách, tiến hành bài Phật phá Phật trong vòng 5 năm, gần như thiêu huỷ hết những công tích gây dựng được cho Phật giáo bởi các Tạng vương đời trước!
Đến năm 842, vua Lãng Đạt Ma bị nhà sư Kiết Tường Kim Cang (Pelgyi Dorje) nhân màn múa Black Hat Dance bắn tên ám sát. Sau sự kiện đó, Phật giáo không những không được chấn hưng, ngược lại đẩy Tây Tạng rơi vào giai đoạn tranh quyền đoạt vị, nội chiến liên miên, cục diện thống nhất của vương triều Thổ Phồn đến đây coi như chấm dứt, thay vào đó là tình trạng cát cứ kéo dài gần trăm năm.
b. Thời Phật giáo Hậu truyền:
Sau 300 năm từ khi đại sư Liên Hoa Sinh vào Tây Tạng và có công khai tông lập phái cho Ninh Mã; người ta nhắc đến tên tuổi thứ hai: đại sư A Đề Sa (Atisha) đến từ Thiên Trúc, Ấn Độ năm 1042, là người có công chấn hưng Phật giáo lúc đó đang suy vong ở Tây Tạng. Từ đây trở về sau, lịch sử chứng kiến sự ra đời của 3 tông phái lớn còn lại của Tây Tạng mà ít nhiều đều chịu ảnh hưởng trực tiếp từ A Đề Sa.
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_5/Atisha0.jpg
Phái Ca Nhĩ Cư (Kagyupa Sect) là tông lớn thứ hai của Phật giáo Tây Tạng, tên của phái có nghĩa là dòng khẩu truyền được sáng lập bởi sư Mã Nhĩ Ba (Marpa Lotsawa) (1012-1097), học trò của đại sư A Đề Sa. Học trò chân truyền của Mã Nhĩ Ba là Mật Lặc Nhật Ba (Milarepa) là người rất giỏi thi ca với văn phong sắc diệu, đã thuyết giảng Đại Thừa - Tiểu Thừa - Mật Thừa để giáo hoá dân gian, trở thành người có công lớn trong việc hưng lại Phật giáo Tây Tạng, mà cụ thể ở đây là dòng Ca Nhĩ Cư. Một số thiền viện nổi tiếng của dòng Kagyupa Sect: Tsurphu Monastery (thuộc vùng U), Palpung Monastery (thuộc Tứ Xuyên ngày nay).
Phái Tát Ca (Sakya Sect) là tông lớn thứ ba của Phật giáo Tây Tạng do đại sư Cổn Khúc Già Bảo (Konchog Gyalpo) sáng lập nhằm thế kỷ 11, tương đương với nhà Bắc Tống bên Trung Hoa bấy giờ. Ông cũng cho xây tu viện Tát Ca (Sakya Monastery) nổi tiếng ở Shigatse thuộc vùng Tsang. Con cháu của ông sau này kế nghiệp tổ phụ tiếp tục khuyếch trương giáo pháp, đồng thời lại giữ quan hệ giao hảo với giới chính trị. Chính vì thế mà vào giai đoạn những năm 1260, khi cháu nội của Thành Cát Tư Hãn là Nguyên Thế Tổ Hốt Tất Liệt dựng cơ đồ Mông Cổ trong quan nội, Tây Tạng đã thần phục theo nhà Nguyên. Đây đánh dấu một mốc lịch sử lớn mà người Tạng từ đó quy thuận theo Trung Hoa, mất dần sự độc lập cường thịnh về chính trị quân sự so với mấy trăm năm trước. Đi cùng với sự cuốn hút của Tát Ca phái theo chính trị là sự tha hoá trong đạo đức và lối sống của các Lạt ma do cậy có nhà Nguyên bảo hộ. Đến khi nhà Nguyên thoái trào cũng là lúc ảnh hưởng của Sakya Sect mai một đi.
Ba tông: Nyingma Sect, Kagyupa Sect, và Sakya Sect do đặc điểm trang phục tương tự nhau, dùng màu hồng đỏ làm trọng, nên thường được gọi chung là Hồng Mạo Giáo. Như vậy là để phân biệt với tông giáo thứ 4, cũng là tông giáo cuối cùng cực thịnh huy hoàng nhất của Phật giáo Tây Tạng, để lại nhiều dấu ấn văn hoá nhất cho đến cả ngày nay; đó là tông Cách Lỗ (Gelugpa Sect) hay còn gọi là Hoàng Mạo Giáo (Yellow Sect).
Phái Cách Lỗ (Gelugpa Sect) được 1 nhà cải cách lỗi lạc Tông Khách Ba (Tsongkhapa) (1357–1419) sáng lập, khi đó nhằm vào thời Vĩnh Lạc Minh Thành Tổ (con trai thứ hai của Minh Thái Tổ Chu Nguyên Chương). Xung quanh sự ra đời và tuổi trẻ của Tông Khách Ba có nhiều truyền kỳ và điển tích, người viết sẽ điểm qua trong bài viết ngày cuối khi đi thăm tu viện Taer Monastery ở quê ông thuộc vùng Amdo xưa, nay thuộc Tây Ninh, tỉnh Thanh Hải.
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_5/Tsongkhapa0.jpg
Tông Khách Ba vốn xuất thân từ Hồng Giáo, đã tu học qua giáo pháp của cả Kagyupa và Sakya Sect nhưng chú tâm hơn vào chấn chỉnh Phật giáo với mục đích đem các Lạt Ma đã bị thế tục hóa trở về lại đời sống của Tỳ Kheo có đầy đủ phạm hạnh thanh tịnh. Sự uyên bác về giáo pháp, lại cẩn trọng nghiêm kính chuyên tâm tu học của Tông Khách Ba như thổi luồng gió mới vào Phật giáo Tây Tạng mà các cựu phái chưa có được, đã khích lệ Tăng lữ theo về rất đông. Sử chép trong Đại Tập Hội lần thứ nhất (Monlam Great Prayer Festival) quy tụ gần 12,000 vị Lạt Ma dưới tông Hoàng giáo. Sau này Gelugpa Sect lấy ngày rằm tháng giêng hàng năm làm ngày đại hội nhưng đến giai đoạn thế kỷ 20 đã bị chính quyền Trung Hoa cấm tổ chức.
Theo “Nhập Tạng Báo Cáo” của Ngô Trung Tín viết năm 1940 có ghi rõ những tu viện chủ yếu của Tây Tạng thì Hồng giáo có bảy ngôi, còn Hoàng giáo lên đến sáu mươi hai ngôi; cho thấy các tông phái Tây Tạng, Hoàng giáo tuy đến sau nhưng đứng đầu về số tu viện. Ngày nay những tu viện nổi tiếng nhất mà khách du lịch thường đến thăm đều thuộc Hoàng giáo, ví dụ như: tu viện Cam Đan (Ganden Monastery) ở Lhasa, tu viện Triết Phong (Deprung Monastery) ở Lhasa, tu viện Sắc Nhạ (Sera Monastery) ở Lhasa, tu viện Trát Thập Luân Bố (Tashilhunpo Monastery) ở Shigatse, tu viện Taer (Kumbum Monastery) ở Tây Ninh (Xining). Ở các đại tu viện này đều thờ phụng đại sư Tông Khách Ba, coi ông là đệ nhất tập đại thành, là bậc trí giả đã có thành tựu cải cách và xiển dương phái Cách Lỗ cũng như Phật giáo Tây Tạng.
c. Giai đoạn sau đại sư Tông Khách Ba cho đến ngày nay:
Nên chú ý rằng sau khi vương triều Thổ Phồn diệt vong, Tây Tạng chưa được thống nhất thành 1 chính thể. Phải đến khi Hoàng giáo cường thịnh thì tông này mặc nhiên giữ vai trò quyết định trong cả chính trị và tôn giáo toàn vùng; các triều vua Trung Hoa sau này đều thương thuyết mọi việc quốc gia với tập đoàn đứng đầu Hoàng giáo, coi đó là lãnh đạo tối cao của Tây Tạng - thể chế độc đáo này được gọi là chính-giáo hợp nhất :D
Lãnh tụ tối cao của Phật giáo Tây Tạng được gọi là Đạt Lai Lạt Ma (Dalai Lama). Danh hiệu này thực ra phải đến năm 1578 vua A Nhĩ Đát Hãn mới ban tặng cho Toả Lãng Gia Mục Thố (Sonam Gyatso) - tương đương với đời Đạt Lai Lạt Ma thứ 3; chữ có nghĩa là đức rộng như biển. Tổng cộng từ năm 1391 đến nay, Tây Tạng đã có tất cả 14 vị Đạt Lai Lạt Ma, từ vị đầu tiên là Căn Đôn Châu Ba (Gendun Drub) - vốn là đại đệ tử của Tông Khách Ba - cho đến vị thứ 14 là Đăng Châu Gia Mục Thố (Tenzin Gyatso); tương đương với các giai đoạn triều Minh, Thanh, và Trung Hoa Dân Quốc. Người Tây Tạng luôn sùng kính Đạt Lai Lạt Ma, coi đây là hiện thân của Phật sống và được đầu thai qua mỗi kiếp.
Đáng chú ý là vào đời Đạt Lai Lạt Ma thứ 5 La Bốc Tạng Gia Mục Thố (Losang Gyatso), ông đã phong tặng danh hiệu Ban Thiền Lạt Ma (Panchen Lama) cho thầy học của mình La Tang Khúc Kết (Lobsang Choegyal་), chữ có nghĩa là đại học giả. Danh hiệu "Ban thiền" ra đời từ đó; Ban Thiền Lạt Ma luôn song hành với Đạt Lai Lạt Ma, trở thành người giữ vị trí quan trọng thứ hai trong xã hội Tây Tạng, có trọng trách đi tìm Đạt Lai Lạt Ma mới và ngược lại! Người Tây Tạng cũng cho rằng Ban Thiền Lạt Ma là dòng tái sinh, sẽ được đầu thai qua nhiều đời. Từ giai đoạn 1358 đến nay đã có tổng cộng 11 vị Ban Thiền Lạt Ma. Giống như Đạt Lai Lạt Ma, Ban Thiền Lạt Ma đều thuộc dòng Hoàng Mạo ^^
Đạt Lai Lạt Ma đời thứ 5 cũng là vị đại sư nổi danh nhất và được kính trọng nhất trong cộng đồng Tây Tạng. Ngài cũng là người đã cho trùng tu và mở rộng, xây mới lại cung điện Potala - vốn được xây từ thời vua Tùng Tán Cán Bố (Songtsen Gampo) nhưng đã bị huỷ hoại rất nhiều theo thời gian. Những thông tin đầy đủ về hành cung Potala sẽ được gửi đến bạn đọc trong cùng ngày 5, phần đi thăm Lhasa :P
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_5/potala0.jpg
Quay trở lại dòng chảy lịch sử, giai đoạn từ những năm 1391 đến nay, Phật giáo Tây Tạng gần như không chuyển biến nhiều mà là sự duy trì và bảo tồn bản sắc riêng của tông phái Gelugpa vốn đã bén rễ rất sâu vào tín ngưỡng người dân nơi đây. Tuy nhiên, những biến động về mặt chính trị thì quả kinh người! Năm 1652, vua Thuận Trị nhà Thanh vẫn còn giữ quan hệ giao hảo với đức Đạt Lai Lạt Ma đời thứ 5; nhưng dần dần mối quan hệ Thanh-Tạng xấu đi. Khi Thanh Triều sụp đổ, năm 1904, nước Anh đưa quân vào chiếm đóng Tây Tạng, biến nơi đây thành xứ bảo hộ thuộc về Đế quốc Anh. Cũng trong giai đoạn này, Trung Quốc nổ ra cuộc chiến Tân Hợi 1911 và liền sau đó là Thế chiến thứ nhất (1914-1918 ) nên đế quốc Anh và Trung Hoa gần như 'buông tha' cho Tây Tạng - khi đó nhằm thời Đạt Lai Lạt Ma thứ 13 - Tây Tạng đứng trước 1 cơ hội lịch sử để lấy lại quyền tự trị và xây dựng chính thể độc lập cho riêng mình! Tiếc thay cơ hội đó không được tận dụng triệt để; Tây Tạng gần như không đủ thời gian để đổi mới và củng cố đất nước mà lý do sâu xa nằm chính trong hình thái xã hội phức tạp của vùng này, kèm theo đó là xích mích quyền lực giữa Đạt Lai Lạt Ma đời thứ 13 và Ban Thiền Lạt Ma đời thứ 9! Năm 1933, khi mọi việc còn đang dang dở, Đạt Lai Lạt Ma đời thứ 13 viên tịch, Đạt Lai Lạt Ma đời thứ 14 được tìm thấy vào năm 1940, khi đó Ngài chưa đầy 5 tuổi. 9 năm sau, Trung Hoa Dân Quốc gây chiến và tiến vào Tây Tạng, tuyên bố đây là một vùng không thể tách rời của Trung Quốc; chính thể độc lập còn mong manh chưa thành hình của mảnh đất cao nguyên được cáo chung từ đây. Chỉ vọn vẻn trong hơn 50 năm (1950-2000), Tây Tạng dưới sự trấn áp của chính quyền Trung Quốc chứng kiến những trang tối tăm nhất trong lịch sử nhiều nghìn năm của mình, trong đó có những dòng được viết bằng máu và nước mắt của người Tạng! Năm 1959 nổ ra xung đột ở thủ phủ Lhasa, hàng chục ngàn người Tạng đã bị giết, Đạt Lai Lạt Ma thứ 14 phải rời bỏ Tây Tạng sống lưu vong ở Dharamsala, Ấn Độ. Năm 1961, do những sai lầm về đường lối canh tác nông nghiệp mà Trung Quốc áp đặt lên Tây Tạng, hơn 70,000 người Tạng đã chết đói. Giai đoạn 1967-1976, cơn bão Hồng Vệ Binh (Red Guard) theo chân Cách Mạng Văn Hoá (The Cultural Revolution) sau khi càn quét Trung Quốc đã đổ ập lên Tây Tạng: những di sản văn hoá, tu viện, đền chùa cùng vô vàn Pháp vật quý giá bị đốt phá, cướp bóc, thất lạc, vĩnh viễn biến mất trong lịch sử nhân loại; ước tính gần 200,000 thường dân và tăng ni Phật tử bị bức hại hoặc cầm tù. Chỉ đến giai đoạn sau 1980 thì trật tự mới được lặp lại, Tây Tạng dần chuyển mình sang thời kỳ hiện đại hoá và phát triển đi lên trong vai trò khu tự trị thuộc Trung Quốc; chủ đề Tây Tạng cho đến nay vẫn là vấn đề thời sự nhạy cảm ở các quốc gia.
Đến đây người viết xin dừng phần Tổng quan lịch sử tôn giáo Tây Tạng, hy vọng bạn đọc đã có cái nhìn rõ ràng hơn về những biến chuyển theo thời gian đóng góp vào tiến trình hình thành và phát triển của Phật giáo Tây Tạng. Nói tóm lại, Tây Tạng có một nền văn hoá tín ngưỡng độc đáo lâu đời mà hạt nhân xuyên suốt nhiều thế kỷ chính là nền Phật giáo Đại thừa Mật tông với lý luận mạch lạc khúc chiết và không kém phần thâm sâu, ảo diệu; là minh chứng rõ ràng nhất về tính dung và dị đặc thù của tông giáo; đồng thời bao hàm trong nó là sự vượt trội về giá trị nghệ thuật, văn hoá, và trí tuệ thu hút không chỉ riêng người Tạng mà nhân loại toàn thế giới. Phần viết này tham khảo tư liệu từ các nguồn: Thư Viện Hoa Sen (http://www.thuvienhoasen.org), Giáo hội Phật giáo Việt Nam (http://www.giaohoiphatgiaovietnam.vn/), sách Tây Tạng Phật Giáo Sử Lược của Chương Gia, sách Lonely Planet - Tibet (2008 ), sách The Potala (Unesco, 1993). Bài viết ngày 5 sẽ được tiếp tục gửi đến bạn đọc với các phần sau:
- Phần 2. Pháp vật trong Phật giáo Tây Tạng
- Phần 3. Thăm Đại Chiêu Tự (Jokhang Temple)
- Phần 4. Cung điện Potala (Potala Palace)
- Phần 5. Món quà Lhasa ^^
(hết Ngày 5 - Phần 1)
2. Pháp vật trong Phật giáo Tây Tạng:
Phật giáo Tây Tạng cuốn hút với nhân loại không chỉ bởi những tinh hoa pha trộn giữa Đại thừa phái (Mahayana), Mật tông (Tantrayana), và tôn giáo cổ Tây Tạng (với Bon giáo là điển hình) mà còn bởi những văn vật để lại cho đời. Có lẽ không nơi đâu trên trái đất này lại quy tụ đầy đủ và nhiều di chỉ Phật giáo như Tây Tạng, từ đền chùa thành quách đại viện tiểu viện cho đến tượng Phật, kinh sách luật tuyển, cờ phướn; rồi đồ dùng trong lễ bái, tán tụng, cúng dường, trì nghiệm, hộ ma, khuyến đạo ... dường như không thống kê nào kể xiết! Trong bài viết ngắn ngủi này, người viết không đủ khả năng và cũng không có tham vọng tổng kết hết những tinh tuý của nơi đây, chỉ muốn dành đôi dòng nhắc đến những văn vật thường gặp trên đường khám phá Tây Tạng :)
a. Đại kỳ ngũ sắc:
Đi thăm Tây Tạng nói riêng và các quần thể Phật giáo nói chung, du khách hay bắt gặp các cờ phướn 5 màu tung bay trong gió. Nếu để ý kĩ, cờ ngũ sắc Tây Tạng có 5 màu (trắng, đỏ, lục, vàng, lam) hơi khác so với lá cờ Phật giáo (trắng, đỏ, cam, vàng, lam). Một trong các lý do có thể giải thích là: lá cờ Phật giáo chính thức ra đời năm 1889, còn Phật giáo Tây Tạng mà ảnh hưởng bắt nguồn từ Ấn Độ giáo thì đã có từ lâu đời, trải qua thời gian sẽ xuất hiện vài sai khác, tuy nhiên điều này không làm thay đổi ý nghĩa biểu trưng.
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_5/IMG_3642.jpg
Số 5 không chỉ tượng trưng cho Ngũ Hành (Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ) tương sinh tương khắc làm nên vạn vật, còn ứng với Ngũ Trí của Mật tông miêu tả về trí của con người (Pháp giới trí, Đại viên kínha trí, Bình đẳng tính trí, Diệu quan sát trí, Bình đẳng tác trí), đồng thời hợp với Ngũ Uẩn (Sắc, Thụ, Tưởng, Hành, Thức) là 5 yếu tố tạo thành thân tâm, và là Ngũ Bộ Chú - nghi thức trì niệm của Mật Giáo (Tịnh Pháp Giới, Văn Thù Nhất Tự Hộ Thân, Lục Tự Đại Minh, Chuẩn Đề Cửu Thánh, và Nhất Tự Kim Luân Phật Đỉnh); nhưng trên hết là biểu thị sức mạnh và sự thống nhất giữa Ngũ Phương và Ngũ Phật:
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_5/NguPhat0.jpg
Ngũ Phật (Five Wisdom Buddhas) có thể coi là biểu hiện siêu việt nhất trong thế gian, các vị này là thầy của các Bồ Tát. Đồng thời, trong mỗi thời đại loài người, các vị lại hoá thân thành Phật lịch sử - có hình dạng người sống trên thế gian. Trong thời đại chúng ta, vị Phật lịch sử đó chính là Phật Thích Ca Mầu Ni (Shakyamuni Buddha), còn vị Phật được tin rằng sẽ xuất hiện trong tương lai (Future Buddha) là Phật Di Lặc (Maitreya Buddha). Vì thế mỗi khi nhắc đến Ngũ Phương Phật, người ta sẽ nhắc đến vị Phật lịch sử và vị Bồ Tát tương ứng:
- Trung ương: Đại Nhật Như Lai (Tathagata); Phật lịch sử là Ca-la-ca-tôn-đại (Krakuccanda) và Phổ Hiền Bồ Tát (Samantabhadra)
- Hướng Đông: Bất Động Như Lai (Aksobhya); Phật lịch sử là Ka-na-ca-mâu-ni (Kanakamuni) và Kim Cương Bồ Tát (Vajrapani)
- Hướng Nam: Bảo Sinh Phật (Ratnasambhava); Phật lịch sử là Ca-diếp (Kasyapa) và Bảo Thủ Bồ Tát (Ratnapani)
- Hướng Tây: Di Đà Phật (Amitabha); Phật lịch sử là Thích-ca-mâu-ni (Shakyamuni) và Quán Thế Âm Bồ Tát (Avalokitesvara)
- Hướng Bắc: Bất Không Thành Tựu Phật (Amoghasiddhi); Phật tương lai là Di-lặc (Maitreya) và Phổ Chùy Thủ Bồ Tát (Vishvapani)
Quan niệm trên chỉ xuất hiện từ khi Đại thừa Phật giáo ra đời, và càng được củng cố bởi Mật tông Tây Tạng, điều đó cho thấy sự khác biệt và phức tạp, bao hàm muôn yếu tố trong Phật giáo Tây Tạng. Đi khắp cao nguyên Thanh-Tạng, du khách sẽ gặp rất nhiều nơi thờ cúng Ngũ Phật cũng như các Phật lịch sử và chư vị Bồ Tát, bên cạnh các vị Tạng vương và Đạt Lai Lạt Ma, Ban Thiền Lạt Ma. Những sự sắp xếp trên luôn có nghiêm luật chặt chẽ mà hiếm có ai hiểu được, thậm chí phần lớn chúng ta không bao giờ hiểu rõ được mà chỉ biết chiêm bái để kính phục trí tuệ, công sức và sự sáng tạo của người xưa!
b. Statues:
Tượng Phật Tây Tạng nổi trội hơn so với bất cứ nơi nào trên thế giới bởi sự đa dạng phong phú về thể loại, mỗi tượng lại xuất xứ từ nhiều nguồn khác nhau (Ấn Độ, Nepal, Trung Quốc, bản địa), hình thái phong cách dáng ngồi tay ấn nét mặt màu sắc trang phục đều cực kỳ sinh động, toát lên những nét riêng của văn hoá Phật giáo Mật tông huyền bí. Nhìn ngắm mỗi bức tượng Tây Tạng, du khách sẽ bị thu hút bởi đôi mắt Phật không phải lúc nào cũng hiền từ nhìn xuống mà đôi khi mở to nhìn thẳng hay nhắm mắt, tuỳ thuộc theo tư thế thiền định và mỗi dáng ngồi, sau đó là những phù điêu trang trí nhiều tầng bao quanh tượng và cả chân bệ. Người Tạng còn dùng vàng, bạc, đồng, các kim loại quý và ngọc thạch, hổ phách, đá quý ... để tô điểm thêm cho tượng, nâng giá trị của các bức tượng lên tầm có một không hai, trở thành tài sản vô giá của dòng Phật giáo nơi đây. Tây Tạng có những bức tượng cá biệt đến vài nghìn năm tuổi được trưng bày bên trong cung Potala. Thường các tu viện lớn và cung Potala đều cấm chụp ảnh nên cách tốt nhất có lẽ là một lần đến Tây Tạng để được chiêm ngưỡng những bảo vật truyền đời nơi đây.
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_5/IMG_4190.jpg
(Tượng Thiên Vương chụp ở Shigatse)
c. Murals:
Murals hay các bích hoạ vẽ trên tường là hình thức nghệ thuật nổi tiếng của Tây Tạng, không chỉ mang tính trang trí làm đẹp với sắc màu cực kỳ sặc sỡ, những bức mural còn biểu hiện đức tin cổ giáo của người Tạng vào trời đất cỏ cây sông hồ núi tuyết, đôi khi là hình thức kể chuyện thuật lại tích cũ việc xưa trong quá trình gây dựng và hoằng trương tông phái, có lúc lại khắc hoạ chân dung những vị Phật, Bồ Tát, La hán, Hộ pháp, Tạng vương cũng như danh sư đạo Phật. Được biết chất liệu để vẽ tranh tường đều dùng nguồn nguyên liệu sẵn có ở mỗi địa phương, qua các công thức pha tạo màu cộng với chất liệu tự nhiên khả năng bảo vệ bức tranh theo thời gian hàng trăm năm mà không phai nhạt hay hư hại gì!
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_5/IMG_4181.jpg
(Bức mural chụp ở Shigatse)
d. Thangkas:
Thangka cũng là các bức tranh Phật giáo bắt nguồn từ Nepal và du nhập vào Tây Tạng từ thời vua Tùng Tán Cương Bố lấy công chúa Nepal Ba Lợi Khố Cơ. Thangka Tây Tạng có thể xem là đỉnh cao của nghệ thuật tượng hình (Iconography) mà đề tài thường gặp là các bức vẽ về cuộc đời Phật Thích Ca Mâu Ni, Pháp luân, Phật Dược Sư, các tư thế toạ thiền, các vị hộ pháp và quỷ thần ... Được biết Thangka được vẽ trên vải dệt sợi đay, rồi dùng mật của giống trâu Yawk trộn với bột đá để bồi mặt vải cho mịn, sau đó căng tấm vải đã bồi lên khung gỗ và dùng các loại màu khoáng hay bột vàng để vẽ. Tranh Thangka sau đó được khâu vào khung bằng lụa để dễ dàng cuộn lại, tiện lợi cho việc di chuyển và bảo quản.
Người ta tin rằng Thangka không chỉ cảm nhận được bằng mắt mà còn bằng tâm, việc chiêm bái Thangka một cách trang nghiêm sẽ giúp Phật tử nhập tâm, hoá thân với đối tượng được vẽ trong tranh, cảnh giới này có lẽ chỉ được nội truyền trong các tông phái mà không truyền cho người ngoài. Màu sắc sử dụng trong Thangka cực kỳ sinh động, sặc sỡ và chi tiết tới từng đường nét nhỏ. Chính bởi tính độc đáo của Thangka và ảnh hưởng tín ngưỡng của nó mà người đời sinh ra sùng bái và ham thích sở hữu Thangka, phá vỡ quy luật gốc của tranh là không được trao đổi mua bán! Ngày nay Thangka đã thương mại hoá, việc sao chép, vẽ lại và buôn bán trở nên phổ biến tại thị trường các nước; tuy nhiên vẻ đẹp và sự tinh xảo thì kém xa những Thangka hàng nghìn tuổi của vùng Tây Tạng. Do đó đến Tây Tạng ngắm những bức Thangka cổ đại, người ta vẫn rung động và trân trối bởi nét độc đáo đầy tính Chân Thiện Mỹ toát lên từ mỗi bức tranh.
Trường phái Thangka Tây Tạng nổi bật lên với 2 tên tuổi: Khentse Chenmu School và Menthang School, tác phẩm của 2 trường phái này du khách sẽ bắt gặp nhiều khi đi thăm quan hành cung Potala :)
Mandala: Mandala cũng là những bức hoạ hình giống như Thangka, điểm khác biệt ở đây là Mandala luôn chú trọng vào các hình vẽ vòng tròn biểu thị cái nhìn của người Tạng về thế giới và vũ trụ, trong đó hoạ hình các đức Phật hay Bồ Tát hoặc những biểu tượng Phật giáo. Điểm độc đáo ở Tây Tạng là có những mandala cỡ lớn và cực lớn bằng cát, có Mandala ba chiều mô phỏng các cung điện, và đặc biệt là các tu viện được xây theo kiến trúc Mandala như tu viện Samye (Samye Monastery) đã có dịp nhắc đến trong phần 1 về Phật giáo Tây Tạng ^^
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_5/IMG_4033.jpg
(Bức Mandala lớn vẽ trực tiếp trên tường - ảnh chụp ở Shigatse)
e. Stupas:
Stupa (hay Chorten) xây theo dạng hình tháp, được coi như ngôi nhà lưu giữ phần hồn, cũng giống như các pho tượng được xây để lưu giữ phần xác vậy. Ở Tây Tạng, stupas có mặt ở khắp mọi nơi, không chỉ là nơi chứa tro cốt di hài mà còn chứa những vật dụng bình sinh được Đức Phật hay các môn đệ sử dụng; qua đó thể hiện sự tôn kính của người dân đến di thể của Phật.
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_5/IMG_4906.jpg
Stupa thường gặp gồm nhiều tầng: tầng đáy thấp nhất tượng trưng cho 10 điều tâm niệm (Thập tâm hạnh), tầng tiếp theo gồm 4 bậc tượng trưng cho Tứ Diệu Đế (Khổ Đế, Tập Đế, Diệt Đế, Đạo Đế) và Tứ Thần Túc (Dục, Tinh, Tâm Quán), phần trên nữa có dạng bầu là biểu hiện của Ngũ Căn (Tín căn, Tấn căn, Niệm căn, Ðịnh căn, Huệ căn) và Ngũ Lực (Tín lực, Tấn lực, Niệm lực, Ðịnh lực, Huệ lực), phía trên là 13 bậc thang dẫn lên cao tượng trưng cho đường tới cõi Niết bàn chỉ có thể thông qua Bát Chính Đạo, và trên cùng luôn là mặt trăng và mặt trời biểu thị sự minh triết soi sáng mọi vật.
Nổi bật phải kể đến bộ 8 stupa lớn (Eight Great Stupas) kể lại những thành tựu trong cuộc đời tu hành đắc đạo của Phật Thích Ca Mầu Ni; và các Stupa Tomb bằng vàng ròng cực lớn của các đời Đạt Lai Lạt Ma Tây Tạng lưu giữ bên trong cung Potala:
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_5/8Stupas.jpg
Những chi tiết thú vị khác của văn vật trong Phật giáo Tây Tạng sẽ được nhắc lại khi cùng bạn đọc đi qua những địa danh ở Tây Tạng ở bài viết tiếp theo :)
(hết bài viết Ngày 5 - Phần 2) ^^
Tác giả này như anh em với bác Hà Mã của Mật mã Tây Tạng!
Tác giả này như anh em với bác Hà Mã của Mật mã Tây Tạng!
Thanks bạn Mộc, thực ra mình có đọc qua cuốn Mật mã Tây Tạng nhưng mà ko thấy hay lắm :D nói chung là chưa tìm đc cuốn sách nào hay ho về Tây Tạng mà tiếng Việt cả, các thông tin mình post là tham khảo từ nhiều nguồn theo mức chính xác nhất mình có thể làm đc, chắc vẫn có đôi chỗ thiếu sót :D
3. Đi thăm Đại Chiêu Tự:
Sáng ngày thứ 5 thức giấc, ấn tượng qua 1 đêm là hình ảnh cung Potala chập chờn trong giấc ngủ và cơn nhức đầu khó chịu nhất từ lúc bắt đầu vào Tây Tạng. Ở độ cao trung bình 3500m, thủ phủ Lhasa quả không phải là nơi để khách phương xa dễ dàng thích nghi, chưa kể thời tiết tháng 6 là nóng nhất trong năm (~ 23 độ C ngoài trời), chưa đến 7h sáng mà ánh nắng đã chan hoà trên những rặng núi cao và lan dần vào thành phố :D
Chỗ chúng tôi ở là khách sạn Himalaya (6 East Linguo Road), phòng khá sạch đẹp, có nước ấm 24/24, trong phòng cũng có máy thở oxi đề phòng khách du lịch chưa quen với không khí loãng trong Lhasa (giá thuê máy là 50RMB), tầng trệt của khách sạn cũng có cửa hàng bán đồ lưu niệm. Nhược điểm lớn nhất của hotel là vị trí hơi xa trung tâm quảng trường Potala, từ đây cần khoảng 15' đi bộ để đến được khu phố Bakhor. Kế hoạch trong ngày 5 là dạo quanh Lhasa, đi bộ khu chợ Bakhor và vào thăm Đại Chiêu Tự (Jokhang Temple) buổi sáng, đến trưa sẽ đi thăm cung điện Potala, và chiều về thăm bảo tàng Tây Tạng (Tibetan Museum).
Sau bữa sáng nhẹ của khách sạn, chúng tôi bắt đầu lên đường khám phá Lhasa :) Vài hình ảnh khách sạn Himalaya:
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_5/IMG_3714.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_5/IMG_3696.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_5/IMG_3982.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_5/IMG_3694.jpg
Ấn tượng đầu tiên khi đi dạo phố ở Lhasa là người dân ở đây dậy rất sớm, có lẽ bởi mặt trời ló dạng đằng Đông sớm hơn các vùng khác. Trên đường phố ở đâu cũng bắt gặp đoàn người hành hương và người bản xứ đang cùng song hành hướng về một phía - chắc bạn đọc cũng đoán ra - quảng trường Potala. Không khí ban mai của thủ đô trong lành, mát mẻ, có phần se se lạnh. Trời tuy nắng nhưng gần như không thấy ai mặc áo ngắn tay. Lòng vòng trong những con đường tắm nắng, ngắm nghía những ngôi nhà, góc phố, cùng người dân Tạng, du khách có thể thoải mái chụp ảnh, chỉ trừ các bốt gác lưu động trên đường với súng ống và đồ trực chiến của quân đội Trung Quốc! Một vài hình ảnh qua ống kính người viết về buổi sáng thường nhật nơi đây:
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_5/IMG_3700.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_5/IMG_3702.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_5/IMG_3704.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_5/IMG_3706.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_5/IMG_3707.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_5/IMG_3709.jpg
Nét cũ mới chen nhau ở Lhasa chắc không còn xa lạ gì trong những thập kỷ gần đây. Những khung cửa sổ trang trí mandala nhiều tuổi kế cận với những ngôi nhà người Hán mới xây càng minh chứng rõ ràng hơn cho cuộc sống đa sắc tộc trong lòng Lhasa:
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_5/IMG_3712.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_5/IMG_3710.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_5/IMG_3726-2.jpg
Chúng tôi vào thăm một tự viện nhỏ nằm kín đáo bên trong các ngõ hẻm của khu chợ Bakhor, vì tự viện không cho chụp ảnh nên chỉ có vài hình ảnh phía ngoài chia sẻ cùng bạn đọc:
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_5/IMG_3726.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_5/IMG_3722.jpg
Sáu chiếc kinh luân (pháp khí của Mật tông) ứng với Lục Tự Đại Minh Chú - Om Mani Padme Hum:
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_5/IMG_3713.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_5/IMG_3722-2.jpg
Bên trong tự viện, tôi bắt gặp ở gian thờ Phật dắt trên khung cửa là những tờ tiền 2,000 hay 5,000 đồng Việt Nam, đầy phấn khích tôi cũng để lại một tờ tiền Việt làm kỷ niệm mùa hè đến thăm nơi đây ^^ Người Tạng mua những túi cây khô như thế này để đốt, khói trắng từ stupa lan toả trên nền trời xanh thẳm:
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_5/IMG_3725.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_5/IMG_3716.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_5/IMG_3719.jpg
Nụ cười người Tạng: tay phải là chiếc chuyển kinh luân xoay theo chiều kim đồng hồ, tay trái là bọc tiền lẻ Nhân Dân Tệ. Tôi mất 1 RMB để chụp được bức ảnh này, tuy nhiên không nên lấy đó làm lạ, cũng chẳng hoài công xét đoán làm gì! Có chăng lại nhớ câu chuyện 2 vị tôn giả A Nan, Ca Diếp xưa cũng từng đòi Đường Tăng phải đổi bát tộ vàng thì mới trao cho Kinh pháp; nhìn theo góc độ học đạo thì đạo pháp không thể truyền thụ dễ dàng cho nên kẻ muốn thọ giáo phải đánh đổi. Thêm nữa, kiến giải của A Nan, Ca Diếp là phải có ăn để sống mà viết ra kinh, còn với tay trắng mà đòi lấy kinh truyền đời thì người sau có mà chết đói. Có thực mới vực được đạo, cái sự tưởng chừng như đơn giản mà khó lãnh hội biết bao! Câu chuyện cũ lướt qua trong tôi giây lát, rồi lại về với thực tại phố phường Bakhor:
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_5/IMG_3724.jpg
Rời tự viện, chúng tôi rảo bước trên con đường dẫn đến Đại Chiêu Tự. Trong tiếng Tạng, Bakhor Square có nghĩa là Bát Giác Nhai, nơi đây lấy Jokhang Temple làm tâm điểm, là nơi nhộn nhịp thứ nhì trong trung tâm Lhasa, chỉ sau quảng trường Potala. Đường đến Jokhang đầy nắng và gió, hai bên đường là các quầy hàng bán đồ lưu niệm Tây Tạng sặc sỡ sắc màu:
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_5/IMG_3727.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_5/IMG_3728.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_5/IMG_3733.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_5/IMG_3732.jpg
Những người dân Tạng đi vòng quanh Đại Chiêu Tự theo chiều kim đồng hồ, coi đó là vòng Kora khổng lồ bao ngoài tự. Ngay trước cửa Jokhang Temple là 2 cây cột lớn quấn kỳ ngũ sắc của Phật giáo. Theo lời của hướng dẫn viên du lịch sau này chỉ cho chúng tôi biết, những nơi nào có 2 cột lớn như vậy là biểu trưng thánh địa được Phật giáo hộ trì, bên trong sẽ thờ tượng Đức Phật cùng chư vị Bồ Tát và các Hộ Pháp nhà Phật:
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_5/IMG_3731.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_5/IMG_3736.jpg
Ngay bên ngoài Jokhang Temple, ở hai phía tả hữu là dòng người hành hương mộ đạo làm lễ ngũ thể nhập địa tiêu biểu nhất trong các nghi lễ bái Phật của Tây Tạng: trước tiên là 2 tay chụm lại làm thành hình như búp sen chưa nở, sau đó chạm lên đầu, chạm xuống phía dưới cằm, rồi chạm xuống ngực, thân hình theo đó mà cúi thấp xuống, 2 tay đưa về phía trước rồi đầu gối quỳ xuống cho đến khi chạm toàn thân xuống đất, khi đã nằm song song với mặt đất thì 2 tay lúc này ở phía trên đầu, ngón tay có thể lần 1 hạt trong tràng hạt hoặc bấm vào 1 máy nhỏ đeo ở cổ tay; như vậy là làm xong 1 lần lễ. Người Tạng đến Đại Chiêu Tự bày tỏ lòng thành bằng hình thức bái lạy như thế, ít nhất là lần hết 108 hạt trong tràng hạt hoặc làm đến 10,000 lần! (có sự tích đằng sau con số 10,000 này mà người viết sẽ chia sẻ với bạn đọc trong bài viết ngày cuối ở Thanh Hải :P)
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_5/IMG_3734.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_5/IMG_3736-2.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_5/IMG_3730.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_5/IMG_3740.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_5/IMG_3741.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_5/IMG_3745.jpg
Không ai bảo ai, trong cái nắng ban mai đang chiếu rọi trên nóc chùa Đại Chiêu, chúng tôi im lặng chôn chân trước nghi lễ tôn giáo khổ hạnh nhưng mang niềm tin tâm linh mạnh mẽ đó:
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_5/IMG_3738.jpg
Như đã có dịp điểm qua với bạn đọc, Đại Chiêu Tự được xây vào giai đoạn 642 sau Công nguyên bởi vua Tùng Tán Cương Bố (Songtsen Gampo). Thực ra ban đầu chùa được vua dựng để thờ tượng Phật mà công chúa Nepal Ba Lợi Khố Cơ mang vào Tây Tạng, nhưng sau tượng này được chuyển sang Tiểu Chiêu Tự còn Đại Chiêu Tự lúc đó bắt đầu thờ tượng Đức Phật Thích Ca Mâu Ni Thập Nhị Tuế Đẳng (Twelve-years old Shakyamuni, hay Jowo Rinpoche) do công chúa Đường quốc Văn Thành mang vào Tây Tạng từ thế kỷ thứ 7.
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_5/IMG_3792.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_5/IMG_3748.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_5/IMG_3750.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_5/IMG_3751.jpg
Bước vào sân chùa Đại Chiêu, du khách sẽ bị cuốn hút bởi sự trang nghiêm toát lên từ kiến trúc rực rỡ pha trộn tinh hoa Ấn Độ, Nepal, Tây Tạng, và cả nhà Đường của Trung Hoa. Màu sắc mỗi cây cột dọc hay xà ngang càng nổi bật hơn khi có ánh nắng chiếu vào. Trên đầu mỗi cột đều có hình Đức Phật Thích Ca với các tư thế toạ thiền và tay ấn khác nhau, còn trên các xà con giữa các thân cột là những câu kinh Tạng:
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_5/IMG_3753.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_5/IMG_3763.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_5/IMG_3755.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_5/IMG_3761.jpg
Mỗi bức tường của Jokhang đều là những bức tranh mural khổng lồ với hoạ hình Phật Thích Ca đẹp cổ kính, màu sắc trải qua hơn 10 thế kỷ nhưng nhìn vẫn lạ lẫm và cuốn hút:
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_5/IMG_3758.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_5/IMG_3762.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_5/IMG_3765.jpg
Trước cửa của chính điện Jokhang là tấm màn che lớn có hình ảnh quen thuộc của Phật giáo: Bánh Xe Pháp Luân - tượng trưng cho Phật giáo muôn đời (Buddhism Forever), 2 con hươu trong truyền thuyết Phật Thích Ca thuyết giảng nơi vườn Lộc Uyển (Sarnath), và ngoài cùng là tháp Bồ Đề Đạo Tràng (Bodh Gaya) nơi Đức Phật giác ngộ và giải thoát. Những hình ảnh này còn được tạc thành tượng vàng đặt ngay trên nóc chính điện của chùa. Dưới mặt đất là chữ Vạn (Svastika) bằng đá lớn xoay theo chiều kim đồng hồ mà người Tạng tin rằng sè mang đến phúc lộc an khang:
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_5/IMG_3767.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_5/IMG_3746.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_5/IMG_3768.jpg
Chùa Đại Chiêu xây theo hướng Tây, cao 4 tầng và rộng tổng cộng 25km2; bên trong chùa ngoài tượng Đức Phật Thích Ca dát vàng được bảo vệ cẩn mật, còn có các bức tượng và gian điện thờ sư tổ Hoàng Mạo Giáo - đại sư Tông Khách Ba (Tsongkhapa) cùng các đại đệ tử, tượng các Tạng Vương Thổ Phồn, tượng các Hộ Pháp của phái Cách Lỗ (Gelugpa Sect) có kích cỡ bằng người thật; và tất nhiên cấm chụp ảnh! Một vài hình ảnh của chùa, kể cả những hình người viết lén chụp được:
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_5/IMG_3784.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_5/IMG_3769.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_5/IMG_3788.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_5/IMG_3771.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_5/IMG_3772.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_5/IMG_3775.jpg
Bên trong Đại Chiêu Tự có rất nhiều phòng như thế này, được giăng lưới sắt để bảo vệ, bên trong là những pho tượng lâu đời quý hiếm nhất của toàn Tây Tạng:
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_5/IMG_3778.jpg
Ánh sáng bên trong chùa lấy ánh sáng tự nhiên là chính, kết hợp với những ngọn đèn nến làm từ mỡ bò Yak khiến màu sắc bên trong chùa lung linh huyền ảo hơn. Khác với chùa của Trung Quốc hay Việt Nam, các chùa ở Tây Tạng không nghi ngút khói hương, thay vào đó là mùi nồng nồng của mỡ bò bởi theo người Tạng, mỡ bò Yak khi đốt không tạo ra khói nhờ đó không gây hư hại đến các bức tượng hay tranh thangka treo trong chùa, ngược lại, mỡ bò Yak như phủ một lớp bóng đặc trưng lên các pho tượng. Những người hành hương mộ đạo khi vào lễ bái các tu viện và chùa chiền đều không quên mang theo một chiếc phích nhỏ chứa mỡ bò Yak mà họ sẽ thành kính rót vào các lư đèn như một sự dâng hiến nhỏ vinh danh Phật pháp:
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_5/IMG_3752.jpg
Vì là chùa linh thiêng nhất và lâu đời nhất trong Lhasa, Jokhang Temple như bị bao vây bởi đoàn người hành hương cũng như khách du lịch tứ phương kéo về, sức chen lấn cũng không kém gì hội chùa Hương! chỉ khác là không ai mang lễ vật hương hoa; riêng người Tạng thì mỗi bước đi đều lẩm nhẩm câu kinh Phạn-Tạng, khiến cho bầu không khí tuy đông nhưng hết sức thâm nghiêm. Nếu nhắm mắt mà tưởng tượng, người ta có thể nghe thấy bài ca tôn giáo nghìn lời hoà chung đang ngân nga dưới mái chùa Đại Chiêu trong ánh nắng vàng tưởng chừng như vô tận của Lhasa; bài ca đó thay tiếng trống chiêng, thay âm chuông mõ, cứ ngân nga nhịp nhàng đều đặn, mới đó mà đã 1300 năm rồi ... bao nhiêu triệu triệu con tim đã đến rồi đi, ai cũng để lại Jokhang một chút hồng trần và mang đi một phần thanh tịnh ...
Đi hết 1 vòng Đại Chiêu Tự, chúng tôi trở ra ngoài, quay lại chợ Bakhor để hướng về quảng trường Potala. Lúc này trời đã sắp sang trưa.
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_5/IMG_3793.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_5/IMG_3794.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_5/IMG_3800.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_5/IMG_3803.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_5/IMG_3806.jpg
https://img.photobucket.com/albums/v661/YILKA/tibet_5/IMG_3807.jpg
Điểm đến tiếp theo sẽ là Potala cung ^^
@ các phượt gia: hiện tại account Photobucket của mình bị hết BW, mình đang chuyển dần sang acc mới để post song song, chỗ nào chưa sửa kịp mong bạn đọc thông cảm. Thanks bạn giankier đã nhắn mình về việc này.
Sau đây mình post tiếp ngày 5 với nội dung đi thăm cung điện Potala bằng acc mới, tin là sẽ ko bị vấn đề gì :)
Update: yilka đã upgrade acc lên Pro, giờ BW là unlimited ^^
4. Thăm cung điện Potala:
Rời khỏi Đại Chiêu Tự, chúng tôi hướng đến trái tim Lhasa - cung điện Potala - trong lòng khấp khởi sắp được đặt chân vào hành cung uy nghi nhất, đẹp nhất, ý nghĩa nhất trong mọi chuyến hành hương Tây Tạng. Nếu Jokhang Temple được coi là điểm đến tâm linh Phật giáo thì Bố Đạt La cung có thể coi là viện bảo tàng sống động nhất cho văn hoá Tây Tạng và là biểu tượng quyền lực gắn liền với các đời Tạng Vương và Đạt Lai Lạt Ma. Nhìn trên bản đồ, thủ đô Lhasa gần như được phân thành 2 khu rõ rệt: khu phía Tây tập trung người Hán và khu phía Đông tập trung người Tạng. Tuyến phố lớn Beijing Donglu nối liền 2 khu vực này, chính giữa 2 khu là quảng trường Potala cực rộng và cung điện Potala sừng sững trên ngọn Hồng Đồi tại trung tâm ^^
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/IMG_3817.jpg
Về mặt lịch sử, Potala Palace hay Bố Đạt La cung được khởi công từ thời vua Songtsen Gampo nhưng lúc đó mới ở dạng hành cung nhỏ. Đến đời Đạt Lai Lạt Ma thứ 5 Losang Gyatso thì Potala mới chính thực được chọn làm cung điện của Hoàng Mạo Giáo và nơi đây được kiến thiết lại với quy mô cực lớn, xây cất trong suốt 50 năm mới hoàn thành, tính đến nay đã hơn 6 thế kỷ mà không bị biến động thiên tạo hay nhân tạo nào làm hư hại. Sau này, cùng với sự ra đời của cung điện mùa hè Norbulingka, nơi đây chính thức trở thành cung điện mùa đông của các đời Lạt Ma.
Về mặt kiến trúc, Potala toạ lạc trên đỉnh Hồng Đồi (Red Hill hay Marpori) cao 300m so với mặt bằng thành phố - ngọn đồi được tin là tượng trưng cho Quán Thế Âm Bồ Tát (Avalokiteshvara); là 1 trong 3 ngọn đồi thiêng của thủ đô Lhasa: hai ngọn đồi còn lại là: đồi Chokpori tượng trưng cho Kim Cương Thủ Bồ Tát (Vajrapani), và đồi Pongwari tượng trưng cho Văn Thù Sư Lợi Bồ Tát (Manjushri).
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/IMG_3808.jpg
Nhìn vào chính giữa cung Potala là Hồng Cung (Red Palace), tường đắp màu son đỏ mà theo văn hoá người Tạng đó là biểu trưng quyền lực:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/IMG_3809.jpg
Trên nóc của Hồng Cung là nơi lưu giữ thi hài của các Đạt Lai Lạt Ma:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/IMG_3810.jpg
Bên phải Hồng Cung là Bạch Cung (White Palace) có tường đá trát đất sét trắng, được người Tạng coi là biểu tượng của hoà bình, cũng là nơi sinh hoạt của các Lạt Ma khi còn tại vị. Kiến trúc lưỡng tông Hồng-Bạch này còn áp dụng cho tất cả các cung điện lớn nhỏ khác xây trong Tây Tạng:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/IMG_3813.jpg
Nhìn sang 2 bên ở chánh Tây và chánh Đông là các vọng gác; cánh trái trên hình là Namgyal Dratsang - nơi sinh hoạt của Tăng ni:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/IMG_3820.jpg
Tổng thể cung điện Potala cao 117m, từ Đông sang Tây có chiều dài 360m, chiều rộng theo trục Bắc-Nam đo được 270m; diện tích hơn 360km2 bao gồm 13 tầng, bên trong chia thành hơn 1000 phòng nhỏ với gần chục ngàn Phật điện; vật liệu xây dựng cung là gỗ, đá, và bùn; độ cao trung bình so với mặt nước biển là 3600m, là cung điện xây dựng ở độ cao ấn tượng nhất thế giới. Phải nói rằng đó là một kỳ quan tôn giáo không chỉ riêng trong Lhasa mà của toàn nhân loại!
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/IMG_3835.jpg
Lộ trình khám phá cung điện Potala cho mọi du khách: xuất phát từ cửa vào phía Đông bên phải, leo các bậc đá đi lên, du khách sẽ đến được Bạch Cung. Sau khi thăm hết Bạch Cung sẽ theo đường liên thông (trên nóc toà nhà có màu vàng nằm giữa 2 cung) để đi sang mái của Hồng Cung. Thăm Hồng Cung từ tầng cao nhất xuống dưới rồi ra ở cửa sau Hồng Cung, từ đó men theo con đường kora phía Tây để đi ra khỏi Potala. Chú ý: vọng gác và khu điện Namgyal Dratsang không mở cửa cho khách thăm quan; từ cửa vào Bạch Cung cho đến lúc ra cửa sau của Hồng Cung du khách sẽ không được chụp ảnh; các phòng điện nhạy cảm của Potala đều đóng cửa; trong mỗi khu điện thờ mở cửa và ở các hành lang đều gắn camera theo dõi chặt chẽ!
Trước đây phía ngoài Potala cung là hồ nước lớn, giờ đã bị lấp đi, xây thành quảng trường lớn. Con đường mới đang được trồng tỉa lại, chạy trước mặt cung điện:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/IMG_3827.jpg
Bỏ qua đường vào ở cổng chính, chúng tôi vào từ cổng chánh Tây của Potala ... và như thế tôi đã đến đây ... Sau lần đại trùng tu năm 1989-1994, chính phủ Trung Quốc chính thức đưa nơi đây vào khai thác du lịch. Trên tấm bia đá ghi: Cung điện Potala được Unesco đưa vào danh sách Di sản thế giới năm 1994 ^^
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/IMG_3839.jpg
Ở cổng này có bàn kiểm tra hộ chiếu khách du lịch, nếu bạn mang hộ chiếu Việt Nam thì thủ tục kiểm tra nhanh chóng đến bất ngờ :D sau đó là khu vực máy scan an ninh - mọi thứ chất lỏng dạng chai lọ cỡ vừa và lớn cùng với đồ dao kéo, đồ bắt cháy ... đều phải bỏ lại. Sau cửa này du khách mới thực sự đặt chân vào quần thể cung Potala, hình ảnh chánh Tây của cung - khu vực này không mở cửa cho khách vào thăm:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/IMG_3843.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/IMG_3845.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/IMG_3850.jpg
Con đường từ của phía Tây hợp lưu với đường vào từ cổng chính đi đến trạm soát vé thứ hai:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/IMG_3849.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/IMG_3853.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/IMG_3856.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/IMG_3857.jpg
Từ đây ngước nhìn lên, cung Potala cao vời vợi ... chỉ vài trăm bậc đá nữa là tới được cửa vào Bạch Cung; mới nghe tưởng dễ dàng nhưng có leo từng bậc Potala mới thấy cái khắc nghiệt của thời tiết Lhasa; trong điều kiện không khí loãng bằng 68% mức thông thường, ở độ cao hơn 3600m, du khách ai cũng thở khò khè trong gió khan và nắng cháy, lại không được quên chụp ảnh xung quanh :D
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/IMG_3860.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/IMG_3862.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/IMG_3866.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/IMG_3868.jpg
Con đường trắng tưởng như vô tận sẽ kết thúc ở cửa lớn dẫn vào khu vực tiền sảnh Bạch Cung. Lên đến đây, ai cũng phải dừng lại thở lấy sức, đồng thời đợi các đoàn đi trước vào hết bên trong để khỏi chen chúc:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/IMG_3870.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/IMG_3875.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/IMG_3880.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/IMG_3881.jpg
Từ đây đã có cái nhìn bao quát hơn về quảng trường phía trước Potala cung:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/IMG_3885.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/IMG_3886.jpg
Tiền sảnh Bạch Cung:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/IMG_3896.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/IMG_3895.jpg
Cổng lớn ở tiền sảnh Bạch Cung trang trí gỗ mun đỏ thắm buộc vải ngũ sắc, phía trên cánh cổng khổng lồ là phù điêu 7 con sư tử trắng với dòng chữ: Cánh cổng dẫn đến sự phồn vinh (The gate of storing prosperity). Nếu được vào cửa chính Hồng Cung, du khách sẽ gặp cổng lớn khác cũng bằng gỗ đỏ nhưng buộc lụa trắng, phía trên là dòng chữ: Con đường dẫn đến sự giác ngộ tâm thức hoàn toàn (The path to perfect spiritual enlightenment). Tuy nhiên cổng chính Hồng Cung thì hiếm ai được ngắm, lý do vì lộ trình đi thăm Potala xuất phát từ Bạch Cung rồi đi thông vào Hồng Cung từ trên nóc, đến lúc xuống thì ra bằng cửa hậu nên không qua cửa chính. Thông tin vừa nêu được người viết tham khảo từ sách The Potala do Unesco xuất bản.
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/IMG_3892.jpg
Hai bên cổng là mural của Tứ Đại Thiên Vương (Four Guardian Kings), được xem là tứ tướng hộ pháp của Đại thừa Mật tông. Vị mặt vàng là Bắc Vương Đa Văn Thiên tay cầm lọng, vị mặt đỏ là Tây Vương Quảng Mục Thiên tay cầm stupa, vị mặt xanh là Nam Vương Tăng Trưởng Thiên tay cầm kiếm, và vị mặt trắng là Đông Vương Trì Quốc Thiên tay cầm đàn. Những bức hoạ hình này là những mural lớn nhất, đẹp nhất, và chi tiết nhất về bốn Thiên Vương có thể nhìn thấy trong Tây Tạng:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/IMG_3888.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/IMG_3887.jpg
Trong truyện Phong thần của Hứa Trọng Lâm có tích Ma Giai Tứ Tướng với câu chuyện bốn anh em họ Ma (Ma Lễ Thanh, Ma Lễ Hải, Ma Lễ Hồng, và Ma Lễ Thọ) phò Trụ Vương Ân Thọ đánh Tây Kỳ có nét tương đồng với tứ đại thiên vương. Tuy nhiên khắc hoạ của Ma Giai Tứ Tướng mang phong cách của Đạo giáo chứ không phải Phật giáo, xét về niên đại cũng ra đời trước rất lâu - khi đó nhắm vào cuối thời Ân Thương trước công nguyên và nhà Chu dựng cơ nghiệp đất Thần Châu; còn Phật giáo phải đến thời Đường sau công nguyên mới trực tiếp ảnh hưởng vào Tây Tạng. Các bức tranh tường của bốn vị Hộ pháp ở cung Potala thể hiện thuần tuý quan niệm của người Tạng chứ không hề có sự lai tạp nào.
Tiếp tục đi qua các dãy hàng lang ngắn, du khách sẽ đến được sân trong của Bạch Cung (tiếng Tạng gọi là Deyangshar) vốn là nơi tổ chức các hoạt động lễ hội Phật giáo; bên phải sân là khu nhà 2 tầng màu vàng là nơi sinh sống của Tăng ni, bên trái là phòng tu học của Tăng ni, còn ở giữa là chính điện Bạch Cung:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/IMG_3899.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/IMG_3905.jpg
Bạch Cung nhô cao kỳ vĩ giữa nền trời xanh thẳm, tuy chỉ có 5 tầng lầu nhưng kiến trúc Bạch Cung tiêu biểu cho lối xây thượng thu hạ thách độc đáo mang màu sắc Tây Tạng, những tường xây bằng đá phiến trát đất sét trắng nghiêng vào bên trong chứ không thẳng đứng, mỗi tầng lầu là các cửa sổ lớn và ban công phủ vải bạt đen, trên mái vòm vuông vức sử dụng màu đỏ và màu vàng để trang trí. Tổng hoà 3 màu sắc trắng, đỏ, vàng tượng trưng cho hoà bình, quyền lực, và sự viên mãn. Chỉ tiếc từ cánh cổng này trở vào trong cho đến khi ra cửa sau của Hồng Cung đều cấm chụp ảnh, người viết chỉ chụp lén được vài tấm khi đi thăm quan bên trong và ở đoạn mái nối liền 2 cung:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/IMG_3912.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/IMG_3914.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/IMG_3910.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/IMG_3913.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/IMG_3915.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/IMG_3918.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/IMG_3920.jpg
... Như bị lường gạt, các đoàn khách đi lướt qua các gian điện thờ, ngắm nhìn các pho tượng và tranh tường trong chớp mắt, chưa kịp hiểu mình đang ở đâu thì đã bước tới cửa sau của Hồng Cung:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/IMG_3923.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/IMG_3922.jpg
Ra đến ngoài cửa sau của Hồng Cung, khách du lịch ai cũng thấy hụt hẫng! Nội cung chiến thành vĩ đại của người Tạng đó sao? cung điện mùa đông của Đạt Lai Lạt Ma chỉ là nhiêu đó? Có lẽ do chủ ý của Trung Quốc làm khách thăm quan không ai chiêm ngưỡng được vẻ đẹp quý báu thực sự của Potala: hàng người này đến hàng người khác xô đẩy luồn lách trong những hành lang nhỏ tối om om; giọng hướng dẫn viên oang oang vẳng vào từng góc nhỏ; những căn phòng đóng cửa, những ổ khoá im lìm, camera bí mật bố trí ở tất cả các cửa ra vào; ánh sáng vàng vọt le lói trên cao không đủ soi tỏ bệ thờ, những pho tượng nghìn tuổi được khoá sau những hàng rào gỗ cao quá đầu người, những tấm thangka và tranh tường khuất sau lưới sắt, những mandala 3D cất trong tủ kính mờ, những câu kinh Phạn-Tạng cuộn thành từng gói nằm phủ bụi trên kệ; những tấm biển chú thích sơ sài dưới chân những Stupa vàng ròng cực lớn ... Người ta không cảm thấy được sự thâm nghiêm và cao quý của nơi đây, cái hồn xưa cũ của Potala dường như đi vắng!
Người viết may mắn trong lúc sắp rời khỏi Hồng Cung đã kịp mua cuốn sách The Potala của Unesco, ấn bản 1993 giá 160RMB, dành riêng để giới thiệu về cung. Cuốn sách này không bán ở bất cứ đâu ngoài khu vực cung Potala! sau khi mua, cuốn sách được đóng một triện màu đỏ 3 thứ tiếng Anh-Tạng-Trung: A Souvenir of the Potala Palace ^^ Sách dày 165 trang, tất cả đều in màu chụp lại toàn bộ các điểm nhấn kiến trúc của Potala, các điện thờ quan trọng của Hồng Cung và Bạch Cung, những Stupa chính cùng các pho tượng Phật quý giá cất bên trong cung, kiến trúc mái vòm kinh điển của cung ... Đây là 1 tài liệu tham khảo cực kỳ quý giá để khách phương xa hiểu được những giá trị văn hoá và thấy hết vẻ đẹp mà cung Potala sở hữu. Xin được giới thiệu với bạn đọc một số hình ảnh chụp lại từ sách, những hình ảnh này hầu như chưa xuất hiện trên mạng, và kể cả có đi thăm Potala ngày nay chắc cũng khó lòng mà mục kích được:
- Bên trái là cổng tiền sảnh Bạch Cung, bên phải là cổng tiền sảnh Hồng Cung:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/P1010142.jpg
- Hành lang nội cung sơn son thếp vàng, trên tường là những thangka hoạ hình Đạt Lai Lạt Ma:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/P1010135.jpg
- Mái cung Potala toát lên sự oai nghiêm quyền lực:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/P1010136.jpg
- Ảnh là đỉnh mái vàng (Golden Dome) của Stupa lớn chứa thi hài Đạt Lai Lạt Ma thứ 13, xây năm 1936. Kiến trúc mái vòm Potala được trang trí đầu chim thần garuda, bên dưới mái là kết cấu ngàm đỡ nhiều tầng vô cùng chắc chắn, đảm bảo vòm chịu được chấn động và gió lớn:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/P1010137.jpg
- Ngoài tượng thân của 13 vị Đạt Lai Lạt Ma giữ bên trong cung, Potala còn có tượng vua Songtsen Gampo và các quan đại thần Thổ Phồn:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/P1010145.jpg
- Tượng Đức Phật Thích Ca (Shakyamuni) bằng vàng ròng tạc song song với tượng Đạt Lai Lạt Ma thứ 5 Losang Gyatso bằng bạc từ thế kỷ 17:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/P1010141.jpg
- Tượng đồng của Phật A Di Đà (Amitabha hay Amitayus):
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/P1010149.jpg
- Và tất nhiên không thể thiếu được tượng bạc của đại sư Tông Khách Ba (Tsongkhapa) là người sáng lập Hoàng Mạo Giáo (Gelugpa Sect) tạc từ thế kỷ 17:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/P1010146.jpg
- Bức tượng quan trọng nhất trong cung Potala: Quán Thế Âm Bồ Tát (Avalokitesvara) được mang vào Tây Tạng từ thế kỷ thứ 7:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/P1010138.jpg
- Stupa Tomb của Đạt Lai Lạt Ma thứ 13 Thubtan Gyatso: cao 12.97m, rộng 7.83m, làm từ 18,870 lượng vàng ròng, bên trong có chứa cả di hài của Phật Thích Ca Mâu Ni. Đây chỉ là 1 trong hàng chục Stupa bằng vàng ròng được lưu giữ trong cung Potala:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/P1010153.jpg
- Trong 4 bậc của Stupa tượng trưng cho Tứ Diệu Đế (có dịp điểm qua với bạn đọc ở bài trước), người Tạng trang trí bằng kim cương, đá quý, hồng ngọc, lục ngọc; mỗi viên có kích thước lớn và đều là tài sản vô giá:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/P1010171.jpg
- Những Mandala 3D độc nhất vô nhị bằng đồng được đúc cách đây hàng trăm năm:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/P1010152.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/P1010151.jpg
- Thangka cổ kể lại lễ hội năm 1695 sau khi cung Hồng Cung được xây dựng xong:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/P1010157.jpg
- Thangka cổ hoạ hình Đạt Lai Lạt Ma thứ 1 và thứ 3 - tác phẩm của trường phái Menthang:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/P1010156.jpg
- Thangka vẽ từ thời nhà Đường cũng thuộc trường phái Menthang:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/P1010158.jpg
- Hình tượng Văn Thù Sư Lợi Bồ Tát (Manjushri) qua bút pháp của trường phái Khen-tse từ thế kỷ 17:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/P1010161.jpg
- Các báu vật khác trong cung: giáo huấn của Phật viết bằng tiếng Phạn trên giấy cọ (palm tree leaves):
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/P1010163.jpg
- Khèn làm bằng vàng của người Tạng để thổi báo hiệu giờ nghỉ khi tụng kinh:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/P1010164.jpg
- Những pho sách cổ nhất lưu giữ trong cung:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/P1010165.jpg
Hy vọng vài hình ảnh trên cho bạn đọc cái nhìn chính xác hơn về những báu vật liên thành đang được bảo quản bên trong bảo tàng văn hoá Potala :) Quay trở lại với bài viết, chúng tôi men theo con đường phía sau để đi xuống. Được biết con đường này vốn dành cho các nhà sư cưỡi ngựa lên Potala, riêng Đạt Lai Lạt Ma thứ 13 còn lái xe ôtô lên xuống!
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/IMG_3929.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/IMG_3938.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/IMG_3940.jpg
Khu vực công viên phía sau Potala nhìn từ trên cao:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/IMG_3926.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/IMG_3930.jpg
Cánh cổng cuối cùng của quần thể cung Potala, ra khỏi đây, chúng tôi lại bắt đầu một cuộc đi dạo mới, đó là đi hết vòng Kora lớn theo tường bao ngoài dưới chân cung điện:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/IMG_3942.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/IMG_3948.jpg
Con đường này đẹp tuyệt vời! hàng trăm chiếc kinh luân màu đồng óng ả in nổi câu kinh Om Mani Padme Hum xếp dọc theo tường, chốc chốc lại có người đi tra dầu bôi trơn cho từng chiếc, những đoàn người Tạng vừa đi vừa đẩy kinh luân xoay theo chiều kim đồng hồ giữa cái nắng trưa oi ả. Ở đây, người viết gặp nhiều người Tạng hơn cả, khác với bên trong cung điện Potala đa phần là khách thập phương:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/IMG_3953.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/IMG_3956.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/IMG_3960.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/IMG_3952.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/IMG_3955.jpg
Ngước nhìn lên có thể thấy phía sau của cung Potala:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/IMG_3949.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/IMG_3958.jpg
Ba stupa lớn trong công viên phía sau cung Potala:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/IMG_3957.jpg
Con đường Kora kết thúc cũng là lúc du khách đến bến xe buýt trước cửa cung Potala. Lúc này cả đoàn ai cũng đã thấm mệt, mọi người lên xe đi ăn trưa:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/IMG_3963.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/IMG_3964.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/IMG_3965.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/IMG_3966.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/IMG_3968.jpg
5. Món quà Lhasa:
Sau bữa ăn trưa, chúng tôi đi thăm Bảo tàng Tây Tạng (Tibet Museum) nằm đối diện với cung điện mùa hè Norbulingka. Bảo tàng này không lớn nhưng quy tụ khá đầy đủ các thông tin giới thiệu về văn vật Tây Tạng, điểm thú vị nữa là hướng dẫn viên bảo tàng nói tiếng Anh rành rọt, còn về phần trưng bày chắc bạn đọc cũng đoán ra: đó là các phòng giới thiệu về đồ thủ công mỹ nghệ, thảm dệt, lục ngọc hồng ngọc đá quý san hô Tây Tạng, vòng đeo tay và trang sức ... nhưng thu hút người viết nhất chính là phòng trưng bày Thangka và Mandala Tây Tạng. Tuy không phải bức nào cũng là tranh cổ, giá cả thì vô cùng - từ vài trăm RMB đến vài chục nghìn RMB - nhưng phần lớn các Thangka treo ở đây đều khá đẹp và được Tăng ni trong tu viện Tây Tạng vẽ trực tiếp, tiền bán tranh sẽ được chia lại 70% cho tu viện. Vốn đam mê nghệ thuật tạo hình Tây Tạng thể hiện qua các bức tranh, người viết đã có món quà thứ hai của Lhasa - đó là bức Mandala vẽ bằng bột vàng trên nền giấy bồi đen, vài hình ảnh xin chia sẻ cùng bạn đọc:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/IMG_3783.jpg
Đi từ vòng ngoài vào trong, Mandala này tạo hình nhiều lớp, mỗi lớp lại được vẽ bằng tay và đánh bột màu tỉ mỉ:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/IMG_3796.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/IMG_3791.jpg
Chính giữa tranh là chữ Om:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/IMG_3793-2.jpg
Viền ngoài của tranh là các bánh xe Pháp Luân có 8 trục. Theo quan niệm Phật giáo Tây Tạng, bánh xe Pháp có 6 trục là biểu hiện của Lục Đạo (Trời, Người, A tu la, Súc sanh, Ngạ Quỉ, Ðịa ngục), nếu 8 trục là tượng trưng cho Bát Chính Đạo - con đường giải Khổ (Chính kiến, Chính tư duy, Chính ngữ, Chính nghiệp, Chính mệnh, Chính tinh tiến, Chính niệm, Chính định), còn 12 trục là biểu hiện của Thập Nhị Nhân Duyên. Những bánh xe Pháp thường gặp trong Tây Tạng như bánh xe Pháp trên nóc chùa Đại Chiêu (Jokhang Temple), trên nóc tu viện Sera ở Lhasa hay tu viện Tashilhunpo ở Shigatse đều là loại 8 trục:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/IMG_3807-2.jpg
Trang trí ở các góc của tấm Mandala:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/IMG_3809-2.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/IMG_3802.jpg
... Vậy là tôi đã được thoả nguyện, ước mơ bấy lâu đã thành sự thực, tôi đã có được những món quà mà chỉ tới Tây Tạng mới tìm thấy được! Trở về khách sạn mà vẫn còn lâng lâng trong dạ, Lhasa đã gần 8h tối nhưng ráng chiều vẫn dệt vàng trên những đỉnh núi, mở cửa trông ra tôi chỉ thấy cái tĩnh tại của núi xám và đặc biệt là thấy Potala cung lặng im trên đỉnh đồi phía xa.
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/IMG_3812.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/IMG_3777.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/IMG_3778-2.jpg
Chắc phải lâu lắm nữa tôi mới có dịp đứng ngắm Potala như thế này. Chưa thấy ai viết tặng Potala mấy vần thơ, tôi xin mượn ý thơ trong Thăng Long thành hoài cổ của Bà Huyện Thanh Quan sẽ hợp tâm trạng hơn:
Tạo hóa gây chi cuộc hí trường
Đến nay thấm thoắt mấy tinh sương
Dấu xưa xe ngựa hồn thu thảo,
Nền cũ lâu đài bóng tịch dương ...
Chưa đến Potala thì chắc tôi không hình dung được bên cạnh dáng vẻ uy nghi hoành tráng, nơi đây đang trải qua những biến động ngầm, thách thức sự tồn vong của nền văn hoá cao nguyên lâu đời. Người Tạng thường làm ra những Mandala cát rất đẹp và công phu rồi lại quét bỏ đi như một cách biểu hiện tính vô thường của hiện hữu; phải chăng những gì họ tạo dựng được hàng nghìn năm qua đang phải đối mặt với một giai đoạn mới trầm luân hơn, như 1 quy luật của tạo hoá có thịnh có suy? Nói về Potala cung, vị đáo bình sinh hận bất tiêu (đi mà chưa đến cả đời hận khôn nguôi), nhưng liệu đắc đáo hoàn lai hận khả tiêu (đến rồi khi về có thực sẽ nguôi ngoai)?
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_5/IMG_3974.jpg
Bài viết ngày 5 gồm 4 phần giới thiệu tổng quan về Phật giáo và văn vật Tây Tạng cùng hai nơi quan trọng trong Lhasa (chùa Đại Chiêu và cung Potala) đến đây là kết thúc. Khi màn đêm buông xuống trên Lhasa cũng là lúc tôi pha ly trà nóng vừa thưởng vừa đọc cuốn The Potala. Ngày mai lại là một ngày mới đầy nắng gió và tôi sẽ ở trên con đường 250 cây số nối liền Lhasa với Shigatse - thủ phủ vùng Tsang; xin hẹn bạn đọc trong bài viết ngày thứ 6 :)
Như đã có dịp giới thiệu với bạn đọc trong bài Tổng quan về Phật giáo Tây Tạng, ngoài Hoàng Mạo Giáo - phái Cách Lỗ (Gelugpa Sect), Tây Tạng còn 3 tông giáo Hồng Mạo Giáo quan trọng khác là: phái Ninh Mã (Nyingma Sect), phái Tát Ca (Sakya Sect), và phái Ca Nhĩ Cư (Kagyupa Sect). Nếu nói vùng Kham (Bayi, Nyingchi) tiêu biểu cho phái Ninh Mã, vùng U (Lhasa) tiêu biểu cho phái Cách Lỗ, thì khi nhắc đến vùng Tsang, người ta sẽ liên tưởng đến sự pha trộn của phái Cách Lỗ và Tát Ca. Tsang giáp ranh với vùng U, từ lâu đã trở thành người anh em gắn bó mật thiết đến những biến chuyển chính trị, tôn giáo từ Lhasa nói riêng và toàn vùng U nói chung. Hành trình ngày 6 của chúng tôi vào Tsang sẽ đi qua 2 điểm dừng chân quan trọng nhất của Tsang, đó là Gyantse và Shigatse.
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/stupa2.jpg
1. Vượt qua hồ Yamdrok-tso:
Sáng ngày thứ 6 như thường lệ, chúng tôi trở dậy sớm, nai nịt gọn gàng và rời Lhasa lúc 8am, trời đã sáng tỏ từ bao giờ, ngày hôm nay hứa hẹn thêm một buổi nắng vàng rực rỡ! Quả chúng tôi không lầm, con đường Lhasa - hồ Yamdroktso - Gyantse - Shigatse là 1 trong những cung đường vàng nhất trong chuyến hành trình về phương Tây này.
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/tour03_map.jpg
Chạy băng băng gần 2h không nghỉ vượt hơn 100 cây số theo cao tốc Hữu nghị quan (Southern Friendship Highway), xe hì hục leo đèo; độ cao trung bình 3600m của Lhasa lúc này dường như không thấm vào đâu so với núi Kampala (hơn 5000m). Từ trên cao nhìn xuống, con đường đèo quả là ngoằn nghèo ngoạn mục, những mép vực hiện ra rồi lại biến mất, mỗi lần như thế xe đã lại lên cao được vài chục mét:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_3815.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_3823.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_3830.jpg
Vượt lên đỉnh Kampala, hút vào tầm mắt chúng tôi là hồ Yamdrok-tso uốn lượn dưới chân núi với màu xanh kỳ ảo như ngọc. Nằm ở độ cao 4441m, hồ Yamdrok-tso được coi là 1 trong 4 hồ thiêng nhất toàn Tây Tạng (cùng với Lhamo La-tso, Namtso và Manasarovar).
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4006.jpg
Rộng hơn 600km2 và có hình dáng kỳ lạ, hồ Yamdrok-tso quả không hổ với cái tên là hồ San hô giữa cao nguyên; không gian hồ khoáng đạt nắng gió, chúng tôi ra sức tận hưởng cái mát rượi của hơi nước và chụp ảnh Yamdrok-tso không ngơi tay:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_3851.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4020.jpg
Kỳ vĩ nhất chính là hình ảnh ngọn núi tuyết Nojin Kangtsang cao 7191m sừng sững phía xa:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_3847.jpg
Những đám mây khổng lồ trôi trên trời để lại những bóng râm kỳ ảo lướt qua hồ và núi:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_3854.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4021.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4025.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4024.jpg
Cảnh hồ đẹp rực rỡ như thế nên dịch vụ chụp ảnh trên đỉnh đèo nở rộ :D khách du lịch có thể chụp với bò Yak hoặc chó Ngao Tạng với giá 10RMB:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4032.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_3865.jpg
Theo xe xuống đèo, chúng tôi lại được ngắm nhìn khung cảnh hồ Yamdrok-tso gần hơn nữa. Sau 15 phút chạy, xe dừng bên cạnh hồ, và chúng tôi tiến sát đến mép nước hơn:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_3872.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4043.jpg
Mặt nước hồ khi nhìn gần thấy gợn sóng lăn tăn; vào mùa đông hồ Yamdrok-tso sẽ đóng băng. Bên hồ là những đống đá nhỏ mà người mộ đạo xếp khi đi hành hương đến đây:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4044.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4053.jpg
Xa trông là những ngôi nhà nhỏ người Tạng bên kia hồ và tất nhiên không thể thiếu được hình ảnh núi Nojin Kangtsang tuyết phủ trên nền trời trong và hồ xanh thẫm:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4051.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4056.jpg
Chúng tôi tiếp tục hành trình men theo hồ Yamdrok-tso, khung cảnh 1 bên hồ:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_3885.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_3892.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_3890.jpg
Tạm biệt hồ Yamdrok-tso, xe lại gian nan vượt lên đèo Karola cao 4960m, nhưng từ đây du khách sẽ có dịp chiêm ngưỡng đỉnh băng vĩnh cửu của núi Nojin Kangtsang:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_3942.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4086.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4063.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_3949.jpg
Khách du lịch ai cũng như loá mắt trước màu trắng tinh khiết phản chiếu ánh mặt trời của đỉnh Nojin Kangtsang Glacier, trời tuy nắng gắt nhưng nhiệt độ rất thấp:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_3960.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4065.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4066.jpg
Không chống chịu được với cái lạnh thấu xương và không khí như đóng băng trong phổi, chúng tôi chụp vội vài kiểu ảnh rồi lại tiếp tục lên đường hướng đến trấn Gyantse.
2. Trấn Giang Tử (Gyantse):
Sau hơn 1h đồng hồ, chúng tôi đến thị trấn Gyantse - điểm dừng quan trọng trên cung đường thăm thú Tsang. Nằm ở độ cao 4000m, Gyantse tuy nhỏ nhưng đã từng đóng vai trò huyết mạch toàn vùng. Trước kia năm 1904 khi người Anh đưa quân vào Tây Tạng, thị trấn này đã trải qua cơn binh đao, vết tích còn lại là những đoạn tường phòng thủ chạy quanh toàn trấn và đặc biệt là pháo đài Gyantse Dzong trên đỉnh đồi bao quát toàn trấn:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4089.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4090.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4092.jpg
Cuộc chiến ở Giang Tử trấn là 1 chương ít được nhắc đến trong lịch sử Tây Tạng, người ta chỉ biết rằng người dẫn đầu quân Anh là tướng Francis Yonghusband mang theo quân đoàn thiện chiến 3000 lính Anh trang bị hiện đại đổ bộ vào Tsang năm 1904 trước khi nhắm đến Lhasa. Đây là cuộc chiến tranh trên bộ cao nhất (gần 5000m) trong lịch sử quân sự Anh, với ưu thế về vũ khí, quân đội Anh nhanh chóng chiếm giữ Gyantse và làm chủ con đường nối Tsang đi Lhasa. Vượt qua sông Nhã Lung (Yarlung Tsangpo), Yonghusband đưa quân vào chiếm đóng Lhasa, bắt người Tạng phải ký giao ước hiệp thương với người Anh cho các vùng U-Tsang. Không lâu sau, tướng Younghusband rời Tây Tạng, trước khi đi, có lẽ vì nhiều lý do mà phần nhiều là xúc động trước những gì ông được chứng kiến và ảnh hưởng niềm tin tôn giáo trong Lhasa, ông thốt lên: 'That single hour on leaving Lhasa was worth all the rest of a lifetime'. Câu chuyện này được ghi trong cuốn sách của Charles Allen: Duel in the Snows: The True Story of the Yonghusband Mission to Lhasa (nguồn dẫn chứng: Lonely Planet - Tibet).
Ngày nay pháo đài Gyantse Dzong đã được khôi phục phần nào, bên trong có bảo tàng nhỏ ghi lại cuộc chiến 1904 của thị trấn Giang Tử anh hùng. Dừng chân ở quảng trường nhỏ, chúng tôi có cơ hội ngắm nhìn kiến trục Tạng của pháo đài kỹ lưỡng hơn:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_3968.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4103.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4104.jpg
Cách pháo đài Gyantse Dzong chưa đầy 5 phút đi xe là địa điểm thăm quan nổi tiếng nhất trấn: tu viện Pelkhor Chode, bên trong có Thập Vạn Phật Tháp (Gyantse Kumbum) - cũng là tháp Stupa (Chorten) lớn nhất và độc đáo nhất trên cao nguyên Thanh Tạng ^^
Đường vào tu viện Pelkhor Chode Monastery (người Trung Quốc gọi địa danh này là Baiju Temple):
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4259.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4109.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4110.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4113.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4111.jpg
Bước vào tu viện, du khách có thể nhìn thấy chính điện từ cửa đi thẳng vào:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4116.jpg
Chếch bên trái chính điện là tháp Gyantse Kumbum, sau đó liền kề là tu viện nhỏ của tông Tát Ca. Đây là 1 trong những điểm đáng lưu ý làm cho Pelkhor Chode trở nên đặc biệt hơn những nơi khác: trong tổng số 15 tự viện nhỏ nằm trong khuôn viên của Pelkhor Chode thì 9 tự viện thuộc dòng Hoàng Giáo Cách Lỗ (Gelugpa Sect) và 3 tự viện thuộc dòng Hồng Giáo Tát Ca (Sakya Sect) - một sự dung hoà rất hiếm gặp trong Tây Tạng nói chung:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4253.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4117.jpg
Xây năm 1418, toàn bộ đại tu viện Pelkhor Chode được bao bọc bởi tường đỏ; trong sân là 2 cây cột cuốn phướn ngũ sắc, trước chính điện treo vải bạt trắng với các dấu hiệu của Phật giáo:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4146.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4124.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4139.jpg
Kiến trúc nóc khá đơn giản nhưng đặc trưng cho phong cách của Phật giáo Tây Tạng:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4130.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4140.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4133.jpg
Bên trong chính điện có tượng thờ đức Phật Thích Ca Mâu Ni, đại sư Tông Khách Ba, thập lục đại La Hán (chứ không phải thập bát!), và cả những nhân sĩ của phái Tát Ca. Người Tạng sau khi vào lễ ở chánh điện đều đi sang Kumbum - điểm thu hút nhất của toàn khu Pelkhor Chode:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4121.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4123.jpg
Xa trông ít ai không khỏi ngỡ ngàng bởi kiến trúc đặc sắc có thể xem như chưa từng thấy qua của Kumbum! Người Tạng tài tình đã xây dựng ngọn tháp này mô phỏng kiến trúc của Stupa khổng lồ, còn nếu đem chiếu xuống mặt phẳng thì dễ dàng nhận ra tính đối xứng tuyệt vời của tranh Mandala:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_3988.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4136.jpg
Chắc bạn đọc vẫn còn nhớ trong bài viết về Văn vật Phật giáo Tây Tạng có nhắc đến 8 stupa lớn (Eight Great Stupas); tháp Kumbum chính là Stupa muôn cửa (Stupa of Many Doors). Đi từ dưới lên trên là 4 tầng với các vòng kora nhỏ ứng với Tứ Diệu Đế (Khổ Đế, Tập Đế, Diệt Đế, Đạo Đế), du khách sẽ đến được lưng chừng tháp (phần trụ tròn) - tương ứng với Ngũ Căn (Tín căn, Tấn căn, Niệm căn, Ðịnh căn, Huệ căn) và Ngũ Lực (Tín lực, Tấn lực, Niệm lực, Ðịnh lực, Huệ lực), bên trong có thờ tượng Phật Thích Ca cực lớn. Theo cầu thang, du khách sẽ leo lên được 1 tầng nữa (có 4 đôi mắt Phật khép hờ nhìn ra Tứ phương). Từ đây là các bậc thang rất nhỏ hẹp và tối bên trong tháp dẫn lên trên đỉnh tháp; còn phía ngoài được trang trí theo kiểu 13 vòng màu vàng tượng trưng cho đường tới cõi Niết bàn thông qua Bát Chính Đạo. Trên cùng luôn là kiến trúc mặt trăng và mặt trời biểu thị sự minh triết soi sáng mọi vật, đến được thượng tầng tháp cũng là lúc du khách nhìn được bên dưới mái vòm của tháp Kumbum có 8 hoạ hình đầy màu sắc của các vị Bồ Tát:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4135.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4142.jpg
Không chỉ đặc sắc bởi vẻ ngoài, Gyantse Kumbum còn độc đáo bởi quy mô của nó: xây dựng xong năm 1427, tháp cao 32.4m, trên đỉnh là mái vàng, chia làm 9 tầng, 108 cửa, 77 khám thờ nhỏ; có đến 100,000 bức tranh tường (mural), mandala, và tượng Phật bên trong - vì thế tháp còn có tên gọi là Thập Vạn Phật Tự. Nếu Stupa vốn được coi là nơi gìn giữ linh hồn tương phản với các pho tượng là mô phỏng của thể xác, thì ở tháp Kumbum người ta thấy được các pho tượng được lưu giữ trong stupa lớn, rồi stupa lớn chứa nhiều stupa nhỏ, trong mandala lớn chứa nhiều mandala nhỏ, kết cấu mỗi tầng là trời tròn đất vuông liên kết bằng những vòng kora. Như thế, linh tháp Kumbum thực sự là hiện thân tinh hoa văn hoá Phật giáo Tây Tạng vô cùng thâm diệu.
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4144.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4143.jpg
Tháp Kumbum cho phép chụp ảnh bên trong với giá chỉ 10RMB ^^ Xin giới thiệu với bạn đọc một số hình ảnh của các khám thờ nằm trong 4 tầng lầu khi đi từ dưới lên theo chiều kim đồng hồ:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4044-1.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4158.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4147.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4153.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4149.jpg
Có thể nhận ra ngoài hoạ hình và tượng của Đức Phật Thích Ca Mầu Ni, bên trong từng khám thờ nhỏ là tượng của Quán Thế Âm Bồ Tát (Avalokitesvara), Kim Cương Bồ Tát (Vajrapani), Thanh Đa La (Green Tara), Bạch Đa La (White Tara), Minh Vương, La Hán ... cùng với tranh tường màu sắc cực kỳ sống động, đôi khi rợn tóc gáy người xem:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4150.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4152.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4156.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4187.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4169.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4163.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4160.jpg
Cứ thế lần theo 4 vòng kora, chúng tôi vượt qua 4 tầng của linh tháp, trên đường đi cũng gặp rất nhiều gia đình người Tạng thân thiện cũng đang tham quan và lễ bái:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4176.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4185.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4182.jpg
Dừng chân ở tầng 5 của tháp cũng là phần hình trụ đặc trưng cho phong cách xây dựng của Nepal, du khách có thể quan sát toàn cảnh tu viện Pelkhor Chode cũng như nhìn thấy pháo đài Gyantse Dzong phía xa và một phần thị trấn Gyantse:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4203.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4206.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4208.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4198.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4217.jpg
Khách du lịch ai cũng thích thú ngắm nhìn màu sắc trang trí sống động và kết cấu mái vòm thượng tầng của linh tháp có thể thấy rõ từ đây:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4218.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4225.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4222.jpg
Leo lên đến thượng tầng của tháp, hình ảnh đọng lại chỉ là pháo đài Gyantse Dzong phơi trong nắng cháy. Chúng tôi lần lượt trở xuống. Đến khi ra khỏi linh tháp vẫn chưa nguôi thích thú khi nhìn lại Kumbum độc đáo sau lưng:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4231.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4243.jpg
Tu viện của phái Tát Ca (Sakya Sect) là điểm dừng cuối cùng trước khi rời Pelkhor, tu viện này cũng xây theo lối lưỡng tông Hồng-Bạch giống như cung Potala. Vì tu viện không cho chụp ảnh bên trong nên chỉ có vài tấm ngoài cửa gửi bạn đọc tham khảo:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4250.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4246.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4245.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4249.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4247.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4248.jpg
Chia tay với đại tu viện Pelkhor Chode cũng là lúc chúng tôi chia tay với Gyantse, ấn tượng về trấn Giang Tử là sự nhỏ bé, đơn độc nhưng giữ vai trò huyết mạch trên cung đường U-Tsang, là hình ảnh pháo đài Dzong uy nghi trên đồi ghi lại cuộc chiến lẫm liệt của người Tạng những năm đầu thế kỷ 20, là ngọn tháp Thập Vạn Phật trải mình dưới nắng gió đã hơn 500 năm vẫn vẹn nguyên màu sắc, và đặc biệt là sự cởi mở thân thiện của người dân địa phương mà tôi tin rằng rất khó gặp bên trong những thành phố lớn của Tây Tạng ^^
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4254.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4255.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4256.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4258.jpg
Trời lúc này đã về chiều, xe lại rong ruổi gần 90 cây số nữa đưa du khách đến với thủ phủ của vùng Tsang - thành phố Shigatse, và xin hẹn trở lại với bạn đọc trong phần 2 của bài viết ngày 6 :)
cảm ơn anh yilka về những bài viết giá trị này ^^~ Đọc xong mới thấy Tây Tạng còn rất nhiều điều thú vị mà những phim ảnh em từng xem chưa hề nhắc đến :) Đặc biệt là những hình ảnh các tu viện, cung điện Potala em chưa từng thấy bao giờ.
Tiện thể cho em hỏi là ở Tây Tạng có cái kiểu như "xe liên tỉnh" của mình không ạ? Muốn đi từ vùng này sang vùng khác không biết có dễ dàng không ạ? Nếu có điều kiện em cũng muốn đi du lịch ta ba lô khắp Tây Tạng nhưng nhìn bảng giá thuê xe ô tô mà hãi quá
@ j2s: thanks e đã đọc và cổ vũ ^^ ở Tây Tạng về lý thuyết có đầy đủ các phương tiện (bus, taxi, xe cá nhân) đi đến được mọi vùng sâu xa nhất, nhưng mà ko dành cho người nước ngoài (hay ít ra là ng ko mang hộ chiếu TQ). Nói chính xác hơn là e có thể đi đc nhưng phải có tour guide đi kèm và đầy đủ permit mang theo, vì nếu đi theo những đường lớn như quốc lộ 318 xuyên suốt Tây Tạng thì sẽ liên tục bị chặn hỏi, phiền nhiễu lắm :D Mà nếu đi theo tour thì nó luôn khuyến khích mình thuê nguyên cái SUV của nó, thành ra giá cứ nhảy lên giời :D nhưng nói đi nói lại, nếu e đi theo nhóm 4 người thì giá thuê mỗi ngày vài nghìn RMB chia ra vẫn chấp nhận được. Vì thế mà gần như đường lên Tây Tạng ko mùa nào ngơi khách, viết đc câu chuyện đường nay mây trắng rồi :D
Anh đang viết tiếp các bài ngày sau, sẽ post lên trong hôm nay, hy vọng có vài hình ảnh đẹp để chia sẻ với em và các Phượt gia khác ^^
HoaAnhTuong
21-07-2010, 15:51
Chào Yilka
Bài viết của bạn thật hấp dẫn, thông tin thì đầy đủ cứ như từ điển sống về Tây Tạng vậy . Cám ơn rất nhiều . Vẫn biết sau này Yilka sẽ có một bài tổng hợp chi tiết so sánh về việc đi theo tour và đi tự túc, nhưng vì mình đang cần thông tin tham khảo hơi gấp 1 chút , Yilka có thể cho mình xin email hay trang web của Cty tour ở Sin được khg . Cám ơn nhiều nhé !
Chào Yilka
Bài viết của bạn thật hấp dẫn, thông tin thì đầy đủ cứ như từ điển sống về Tây Tạng vậy . Cám ơn rất nhiều . Vẫn biết sau này Yilka sẽ có một bài tổng hợp chi tiết so sánh về việc đi theo tour và đi tự túc, nhưng vì mình đang cần thông tin tham khảo hơi gấp 1 chút , Yilka có thể cho mình xin email hay trang web của Cty tour ở Sin được khg . Cám ơn nhiều nhé !
Thanks bạn HoaAnhTuong,
Cty tour đấy là: CS Travel, ở Sing, email là:
[email protected] , bạn có thể cc cho ku này Michael (
[email protected] ) vì nó là đứa trực tiếp deal với mình, website của nó là: http://cstravel.com.sg/index.html nhưng thông tin thì sơ sài man rợ :D Cách tốt nhất là bạn email nó để lấy details.
Ngoài ra các bọn khác rất nổi tiếng ở Sing bạn có thể tham khảo: http://www.dynastytravel.com.sg/ hay http://www.chanbrothers.com/ hay http://www.ctc.com.sg/ , giá cả sẽ nhỉnh hơn một chút.
@ j2s: thanks e đã đọc và cổ vũ ^^ ở Tây Tạng về lý thuyết có đầy đủ các phương tiện (bus, taxi, xe cá nhân) đi đến được mọi vùng sâu xa nhất, nhưng mà ko dành cho người nước ngoài (hay ít ra là ng ko mang hộ chiếu TQ). Nói chính xác hơn là e có thể đi đc nhưng phải có tour guide đi kèm và đầy đủ permit mang theo, vì nếu đi theo những đường lớn như quốc lộ 318 xuyên suốt Tây Tạng thì sẽ liên tục bị chặn hỏi, phiền nhiễu lắm :D Mà nếu đi theo tour thì nó luôn khuyến khích mình thuê nguyên cái SUV của nó, thành ra giá cứ nhảy lên giời :D nhưng nói đi nói lại, nếu e đi theo nhóm 4 người thì giá thuê mỗi ngày vài nghìn RMB chia ra vẫn chấp nhận được. Vì thế mà gần như đường lên Tây Tạng ko mùa nào ngơi khách, viết đc câu chuyện đường nay mây trắng rồi :D
Anh đang viết tiếp các bài ngày sau, sẽ post lên trong hôm nay, hy vọng có vài hình ảnh đẹp để chia sẻ với em và các Phượt gia khác ^^cảm ơn anh về những thông tin ở trên ạ. Thực ra mục đích em đi Tây Tạng chủ yếu là hành hương, thăm cách tu viện nên khó có thể đi theo tour được. Chắc phải cố gắng tự bổ túc ngôn ngữ để 1 mình ta ba lô thôi ^^~
3. Tu viện Tashilhunpo ở Shigatse:
Nhật Khách Tắc (Shigatse) là điểm dừng chân thứ 2 của chúng tôi trong vùng Tsang. Nằm ở độ cao trung bình 3900m so với mực nước biển, là thủ phủ của Tsang và cũng là thành phố lớn thứ 2 sau Lhasa, Shigatse giữ vai trò đặc biệt về mặt chính trị xã hội của toàn Tây Tạng. Nhắc đến Shigatse là nhắc đến đại tu viện Trát Thập Luân Bố (Tashilhunpo Monastery) - cung điện của các đời Ban Thiền Lạt Ma (Panchen Lama) người giữ vai trò quan trọng thứ hai trong cộng đồng chính-giáo Tây Tạng.
Sau khi rời trấn Giang Tử (Gyantse), xe đưa chúng tôi vượt 90km đường đến với Shigatse, khi đến nơi đã gần 4h chiều; vì không muốn nấn ná nên chúng tôi đi thăm tu viện Tashilhunpo luôn để sáng hôm sau lên đường về Lhasa. Tu viện Tashilhunpo được xây năm 1447 bởi Đạt Lai Lạt Ma thứ 1 Căn Đôn Châu Ba (Gendun Drup), môn đệ của đại sư Tông Khách Ba (Tsongkhapa); dần dần được các đời Ban Thiền Lạt Ma thứ 4 và thứ 5 mở rộng. Tashilhunpo Monastery là 1 trong 6 đại tu viện nổi tiếng của dòng Hoàng Mạo Cách Lỗ (Gelugpa Sect), 5 đại tu viện kia là: Sắc Nhạ - Sera Monastery (Lhasa), Triết Phong - Deprung Monastery (Lhasa), Cam Đan - Ganden Monastery (Lhasa), Labrang Monastery (Gansu), và Ta'er Monastery (Qinghai). Xây dựng trên diện tích hơn 300km2, tu viện Trát Thập Luân Bố ngày nay là nơi sinh sống và tu học của khoảng 800 Lạt Ma và cũng là điểm thu hút khách du lịch ghé thăm ở trung tâm Shigatse.
Khác với dự đoán ban đầu, cổng vào tu viện nhỏ và có phần kém hoành tráng, ấn tượng chỉ là bãi đỗ xe rất to và các đoàn khách du lịch Trung Quốc đứng chen chúc dưới trời nắng để mua vé vào cửa:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4397.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4264.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4267.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4271.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4269.jpg
Bước vào Tashilhunpo là khoảng sân rất rộng, hai bên là những dãy nhà thấp, có một vài nhóm người đang dọn dẹp chuẩn bị cho sự kiện Ban Thiền Lạt Ma thứ 11 sẽ từ Bắc Kinh đến Tây Tạng. Nếu người viết không nhầm, sự kiện này trùng với dịp Phật sống lên ngôi ở Tây Tạng (http://vnexpress.net/GL/The-gioi/2010/07/3BA1DB28/) diễn ra sau đó không lâu đầu tháng 7/2010.
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4272.jpg
Nhìn vào kiến trúc tu viện có 4 toà lớn, đi từ trái sang phải: toà tháp cao nhất bên trái tường đỏ mái vàng là điện thờ Di Lặc Bồ Tát (Maitreya Temple hay Jamkhang Chenmo), sau đó là điện Sisum Namgyel mái vàng có lăng mộ của Ban Thiền Lạt Ma thứ 10, toà tiếp theo là toà Kundun Lhakhang là khu lăng mộ của Ban Thiền Lạt Ma thứ 4, và toà cuối cùng bên phải là Tashi Langyar lưu giữ lăng mộ của Ban Thiền Lạt Ma từ thứ 5 đến thứ 9. Bên phải toà Tashi Langyar có thể nhận ra bức tường trắng lớn (Thangka Wall) là nơi treo các thangka khổng lồ vào các dịp lễ hội. Phía trước điện Tashi Langyar là khu Kelsang Temple Complex có sân lớn (Great Courtyard) bao bọc bởi các bức tường với mural hoạ hình 1000 Phật Thích Ca trong các tư thế ấn khác nhau:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4050.jpg
Phía sau toàn bộ tu viện là con đường kora trên sườn đồi treo vô vàn những chiếc kinh luân bằng đồng:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4083.jpg
Từ năm 1980, Tashilhunpo chính thức mở cửa đón khách tham quan và được xếp hạng khu du lịch AAAA cấp quốc gia:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4274.jpg
Một vài hình ảnh những ngõ nhỏ bên trong tu viện:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4279.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4278.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4280.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4282.jpg
Kiến trúc các khu nhà khá giống nhau với tường đá vôi trắng, cửa sổ và cửa chính viền đen, hiên nhỏ phủ vải trắng, mái bằng màu đỏ sậm. Các khu nhà này là nơi sinh hoạt của Tăng ni và có vẻ không mở cửa cho tham quan:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4286.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4288.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4293.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4298.jpg
3 stupa lớn nhìn thấy khi đi bộ trong tu viện:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4299.jpg
Toà tháp màu đỏ du khách sẽ gặp đầu tiên là điện Jamkhang Chenmo thờ Phật tương lai (Future Buddha) Di Lặc Bồ Tát (Maitreya) như đã có dịp giới thiệu với bạn đọc trong Ngày 5 phần Văn vật Phật giáo Tây Tạng
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4301.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4303.jpg
Bên trong điện là tượng Phật Di Lặc ở tư thế ngồi được đúc vào năm 1914 bởi Ban Thiền Lạt Ma thứ 9; bức tượng này là tượng Phật Di Lặc lớn nhất thế giới: cao 26m, đúc từ 150,000kg đồng và sử dụng hơn 300kg vàng để mạ, riêng mỗi ngón chân của tượng đã dài hơn 1m! Sở dĩ có chi tiết này vì du khách khi bước vào điện sẽ gần như choáng ngợp bởi tầm vóc đồ sộ của tượng, khi bắt đầu đi quanh chân tượng thì nhìn rõ nhất chính là các ngón chân của Ngài :D Bốn phía điện là các tranh tường trang trí hoạ hình Phật Di Lặc đang thiền định trên nền màu đỏ rực rỡ.
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4305.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4306.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4307.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4308.jpg
Điện Jamkhang Chenmo đang được lát xi măng lại ở sân ngoài, khách du lịch đều bu lại quanh sân vì thu hút bởi quang cảnh lao động của người dân địa phương: nhóm nhân công chia ra 2 đội đứng ở cánh phải và cánh trái, mỗi đội sẽ lần lượt hát trước và tay sẽ theo nhịp dậm chày nện đất, sau một điệu hát sẽ đến đội bên kia. Cứ thế họ nhịp nhàng san đập khoảng sân bêtông sân trước điện. Quang cảnh này chắc là sẽ luôn gặp khi người Tạng xây cất nhà cửa, đồ rằng bài hát của họ cũng là các câu kinh đã được phổ ra thành nhịp ^^
Đặc điểm chung của các điện thờ trong tu viện Tashilhunpo là cấm ngặt chụp ảnh, biển báo phạt đề rõ phía ngoài: 1800RMB cho máy ảnh, 2500RMB cho máy quay nên tất cả không ai dám ho he gì :D Sau khi tham quan Jamkhang Chenmo, chúng tôi trở ra và đi bộ tiếp trong Tashilhunpo:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4314.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4316.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4317.jpg
Con đường giữa những bức tường đỏ đưa du khách đến toà điện lớn thứ 2 của tu viện: Sisum Namgyel, bên trong là lăng mộ của Ban Thiền Lạt Ma thứ 10 viên tịch vào năm 1989. Stupa này được làm từ 615kg vàng ròng, trang trí thêm 868 viên đá quý và hơn 240,000 viên ngọc - một trong những stupa vàng cực kỳ quý giá của Tây Tạng. Nhìn phía ngoài toà nhà, du khách sẽ thấy mái đồng mạ vàng rực rỡ của Sisum Namgyel:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4321.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4320.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4327.jpg
Trang trí trên mái là những biểu tượng của Phật giáo tinh xảo và cũng không kém phần phô trương như tượng vàng chim thần Gruda, bánh xe Pháp luân 8 trục bằng vàng có 2 con hươu hai bên, hay cờ chiến thắng Dhvaja cực lớn đúc bằng đồng treo các chuông nhỏ:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4323.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4324.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4325.jpg
Toà điện thứ 3 trong Tashilhunpo mà chúng tôi vào tham quan là Kundun Lhakhang - khu lăng mộ của Ban Thiền Lạt Ma thứ 4, một trong những Ban Thiền Lạt Ma trứ danh nhất của Tây Tạng bởi ông chính là thầy dạy của Đạt Lai Lạt Ma thứ 5 vĩ đại Lobsang Gyatso. Stupa của Ban Thiền đời thứ 4 là stupa đầu tiên được dựng trong tu viện Tashilhunpo năm 1662 và hoàn toàn không bị hư hại gì sau Cách mạng Văn hoá. Hình ảnh trước cửa điện:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4332.jpg
Nếu để ý kĩ bức mural ngay cửa vào của Kundun Lhakhang sẽ thấy 8 tiểu đồng này tay đều cầm 8 biểu tượng cát tường của Phật giáo (Ashtamangala, hay 8 Auspicious symbols of Buddhism):
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4334.jpg
Tám biểu tượng này lần lượt là:
- [1] Umbrella (Parasol): Dù lọng - tượng trưng cho phẩm cách cao thượng, không tổn hại.
- [2] Two goldfish: Song ngư - tượng trưng cho sự chuyển luân tự do và hạnh phúc
- [3] Conch shell: Tù và - tượng trưng cho những lời truyền dạy tuyệt luân của Đức Phật
- [4] Lotus: Hoa sen - tượng trưng cho sự tinh khiết, đứng trên mọi uế tạp của trần tục
- [5] Treasure Vase (Urn): Bình thánh thủy - tượng trưng cho sự đầy đủ về sức khoẻ, trường thọ, giàu sang, thịnh vượng, và trí tuệ
- [6] Victory banner (Dhvaja): Lá cờ cuộn - tượng trưng cho sự chiến thắng
- [7] Endless Knot: Nút trường cửu - tượng trưng cho sự kết nối của mọi vật
- [8] Dharma Wheel: bánh xe Pháp luân - tượng trưng cho sự xiển dương không ngừng của Phật pháp
Trên các bức tường đỏ của điện Kundun Lhakhang cũng có vẽ 8 biểu tượng này:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4339.jpg
Một chi tiết thú vị nữa mà người viết tình cờ khám phá ra khi ngắm nhìn mái của các điện thờ trong Tashilhunpo: toà điện đầu tiên Jamkhang Chenmo là mái bằng không có đầu cong nhô ra ngoài; toà điện thứ 2 Sisum Namgyel có mái đôi, mái thượng trang trí đầu rồng và mái hạ trang trí đầu bút lông sắc nhọn; còn mái đôi của toà điện thứ 3 Kundun Lhakhang ngược lại, mái thượng trang trí đầu bút lông và mái hạ trang trí đầu rồng nhô ra ngoài :D Đây có thể dùng làm cách nhận dạng sau khi đã đi thăm Tashilhunpo về và chụp rất nhiều ảnh, cần phân biệt giữa các toà điện với nhau:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4336.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4344.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4338.jpg
Rời khỏi khu lăng mộ của Ban Thiền Lạt Ma thứ 4, chúng tôi lại theo con đường vách đỏ đi tiếp, không quên xoay ống kính hướng về những sắc màu Phật giáo rất thú vị xung quanh:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4348.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4354.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4352.jpg
Tình cờ trong tích tắc khi quay lại nhìn mái điện Sisum Namgyel, lọt vào khuôn hình là một nhà sư đang đăm chiêu tựa lưng vào cờ chiến thắng Dhvaja trong cái nắng gay gắt cuối ngày trước giờ tu viện đóng cửa:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4350.jpg
Xuyên qua 1 con đường hầm nhỏ và tối, du khách sẽ đến được toà điện lớn thứ 4 của tu viện: Tashi Langyar, nơi có lăng mộ của các Ban Thiền Lạt Ma đời thứ 5 đến thứ 9. Toà điện này đã từng bị phá huỷ trong Cách mạng Văn hoá, và được Ban Thiền Lạt Ma thứ 10 cho xây lại năm 1989:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4359.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4363.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4361.jpg
Phía trước Tashi Langyar là khu điện Kelsang (Kelsang Temple Complex), khu điện này bao gồm khám thờ Phật Thích Ca Mâu Ni (Shakyamuni), Quán Thế Âm Bồ Tát (Avalokitesvara), và Đa La (Tara); nhưng bắt mắt hơn cả chính là khu sân chung (Great Courtyard) nằm chính giữa:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4370.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4079.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4376.jpg
Được biết đây là khu vực sân dành cho các Lạt Ma trẻ tu học và tranh luận về giáo pháp; khác với các khu vực sân khác thường ở vườn cây như tu viện Sera hay tu viện Deprung (Lhasa), khu vực sân này bố trí quy củ hơn:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4372.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4380.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4378.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4374.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4365.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4364.jpg
Bao quanh sân là các bức tường rực rỡ sắc đỏ với các bức tranh tường hình Phật Thích Ca Mâu Ni pha trộn phong cách Tây Tạng với thời nhà Minh và nhà Đường của Trung Hoa, vì thế mà các mural trở nên sống động và đa dạng hơn:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4367.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4371.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4381.jpg
Tổng cộng có 1000 hoạ hình của Phật Thích Ca với các ấn (mudra) khác nhau, xen kẽ là 8 biểu tượng cát tường. Ấn Phật giáo là những cử chỉ bằng tay đặc biệt mang những dấu hiệu của Phật tính khác nhau. Ngoài Thủ ấn (các ấn nơi tay) còn có các Khế ấn là những tư thế khác khi cầm ngọc hay tọa thiền ... Một số Thủ ấn chính thường gặp: Ấn thiền, Ấn giáo hoá, Ấn chuyển pháp, Ấn xúc địa, Ấn vô uý, Ấn tối thượng bồ đề, Ấn trí huệ vô thượng, Ấn hiệp chưởng ... Bạn đọc có hứng thú tìm hiểu về Ấn Phật giáo có thể xem thêm minh hoạ ở đây: Explaination of Mudras (http://www2.bremen.de/info/nepal/Icono/Mudras/Mudras.htm)
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4373.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4366.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4387.jpg
Rời khỏi sân của Kelsang Complex, chúng tôi trở lại sân trước của tu viện Tashilhunpo. Đoạn đường ra khỏi tu viện:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4085.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4394.jpg
Trong ảnh phía xa là bức tường Thangka có chiều cao tương đương với toà nhà 9 tầng, được xây dựng năm 1468 đời Đạt Lai Lạt Ma thứ 1; vào các dịp ngày 14, 15, và 16 tháng 5 hàng năm (lịch Tây Tạng), bức Thangka khổng lồ sẽ được treo ở đây thu hút hàng vạn người hành hương đến Tashilhunpo để chiêm bái:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4392.jpg
Ấn tượng của người viết về Tashilhunpo không nhiều, tuy là nơi Ban Thiền Lạt Ma sinh sống và có các lăng mộ của các đời Ban Thiền Lạt Ma đời trước nhưng Tashilhunpo hoàn toàn không quá hoành tráng như tưởng tượng, việc chụp ảnh cũng bị cấm chặt hơn các nơi khác. Tuy nhiên nếu để ý kĩ, những dấu ấn Phật giáo Đại thừa Mật tông thể hiện bên trong Tashilhunpo rất rõ ràng :) So với những quần thể lớn như cung điện Potala khi du khách không đủ thời gian và tâm trí để quan sát và ghi nhận những chấm phá độc đáo trong kiến trúc cũng như văn vật trên đường du ngoạn thì ở Tashilhunpo hoàn toàn có thể chậm rãi mà khám phá hết. Không khí bên trong tu viện rất trang nghiêm, những khu nhà tường trắng cửa đen và các toà điện tường đỏ mái vàng trăm năm qua đã lưu giữ vô vàn những giá trị văn hoá kết tinh bởi mỗi đời Lạt Ma Tây Tạng. Không phải tự nhiên mà tu viện này trở thành điểm đến hấp dẫn và gần như bắt buộc mỗi khi thăm thú vùng Tsang, đặc biệt cho những ai muốn hiểu thêm về Phật giáo và xã hội Tây Tạng xưa và nay ^^
Đoàn chúng tôi lên xe rời khỏi quần thể tu viện lúc đồng hồ đã chỉ sang 5.30 chiều, ai cũng gần như kiệt sức sau 1 ngày dài di chuyển từ Lhasa đến Shigatse, trên đường đã dừng lại ở hồ Yamdrok-tso, vượt đèo Karola để ngắm đỉnh băng Nojin Kangtsang Glacier, ghé trấn Gyantse để khám phá tháp Thập Vạn Phật Kumbum Stupa, sau là vào tu viện Tashilhunpo ở Shigatse. Điểm dừng cuối cùng trong ngày là Everest Friendship Hotel (địa chỉ: No.12 Deqingpozhang Road, Shigatse), tên cũ là Qomolongma Friendship Hotel. Điều thú vị duy nhất về hotel này là bảng giá! theo Lonely Planet - Tibet thì nhà nghỉ này thuộc loại rẻ và giá bình dân (100RMB-400RMB), nhưng nếu đến trực tiếp nhìn thì không khỏi giật mình: phòng dorm giá chỉ 45RMB còn phòng thường giá trên 2000RMB, riêng phòng sang giá trên 5000RMB :D chắc là cố ý trêu đùa du khách!
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/Everest_Shigatse.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4089-1.jpg
Bài viết ngày 6 đến đây là kết thúc. Sau bữa ăn tối dở tệ, đêm buông xuống trên Shigatse, thành phố này trở nên tĩnh mịch hơn cả trấn Bayi hay thủ phủ Lhasa tuy thời tiết về đêm không quá lạnh. Ngày mai trong bài viết thứ 7, người viết sẽ rời Shigatse quay lại Lhasa, buổi chiều đi thăm tu viện Sera và buổi tối đi ngoạn cảnh Potala cung giữa nền trời đêm ^^
Trong lúc viết loạt bài Nhật trình Tây Tạng, YILKA tình cờ nhận đc email của 1 phượt thủ khác (bạn Tước, email:
[email protected] ) chia sẻ một vài hình ảnh bạn Tước chụp đc trong điện Jamkhang Chenmo, tu viện Tashilhunpo ^^ Dưới đây là ảnh chụp của tượng phật Di Lặc trong điện, cũng là tượng Phật Di Lặc ngồi lớn nhất thế giới; và hình ảnh quan tài bằng vàng của Ban Thiền Lạt Ma thứ 10. Theo bạn Tước có nói thì phí chụp ảnh trong Tashilhunpo là 160RMB! khá cao so với phí 10RMB chụp trong Thập Vạn Phật Tự (Kumbum) ở Gyantse hay 30RMB chụp trong điện thờ của tu viện Sera.
P.S: nếu bạn Tước có ghé topic thì hú 1 tiếng cho mọi ng biết, thanks bạn vì đã chia sẻ hình ảnh tư liệu quý giá. Bản quyền ảnh thuộc về bạn Tước, mình chỉ post lên sau khi đã đc bạn Tước chấp thuận :)
- Ảnh tượng Phật Di Lặc (Future Buddha) trong Jamkhang Chemo:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/001.jpg
- Có thể nhận ra trước tượng là di ảnh của Ban Thiền Lạt Ma đời thứ 9, 10, và 11 dưới chân Phật (từ trái sang phải). Mỗi bức ảnh này là mỗi con người mà số phận của họ gắn liền với những tháng năm lịch sử kinh thiên của Tây Tạng, từ sự xung đột mâu thuẫn về chính trị giữa bản thân 2 lãnh tụ Đạt Lai và Ban Thiền cho đến bàn tay can thiệp mang màu sắc chính trị của Bắc Kinh vào tình hình Tây Tạng:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/002.jpg
- Điểm quan trọng nhất trên toàn pho tượng là đôi mắt xanh trí huệ của Di Lặc Phật. Bàn tay phải của Phật là tư thế Ấn giáo hóa, giữa lòng bàn tay là bánh xe Pháp 8 trục tượng trưng cho Bát Chính Đạo:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/004.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/005.jpg
- Những hình ảnh stupa vàng của Ban Thiền Lạt Ma thứ 10:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/006.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/007.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/008.jpg
đóng phí chụp ảnh là mình đc chụp "tẹt ga" hay đấy là tiền phạt hả anh ;))
"từ sự xung đột mâu thuẫn về chính trị giữa bản thân 2 lãnh tụ Đạt Lai và Ban Thiền cho đến bàn tay can thiệp mang màu sắc chính trị của Bắc Kinh vào tình hình Tây Tạng" - mẫu thuẫn này là giữa Đức Đạt Lai Lạt Ma 14 và Ban thiền Lạt ma hiện tai hay là có từ trước rồi hả anh? Em không rõ về lịch sử chính trị ở Tây Tạng lắm...
@ j2s: nếu em đóng phí tất nhiên là đc chụp tẹt ga rồi :D còn nếu ko đóng phí mà chụp lén thì nó phạt nặng (toàn trên 1000RMB thôi, có biển đề luôn :D)
Về quan hệ chính thống giữa Ban Thiền Lạt Ma với Đạt Lai Lạt Ma trong việc giúp đỡ nhau, giáo dục, rồi đi tìm người tái sinh cho nhau thì mọi ng đã rõ, tuy nhiên quan hệ chính trị giữa 2 phía thì không có tài liệu nào ghi chú rõ ràng. Ban Thiền Lạt Ma đời thứ 9 có xích mích quyền lực với Đạt Lai Lạt Ma đời 13, Trung Quốc ko bỏ qua cơ hội này để công khai ủng hộ Ban Thiền Lạt Ma. Từ đời thứ 9 trở đi, Bắc Kinh hỗ trợ rất nhiều trong việc hoẳng trương thanh thế của Ban Thiền, nhắm chủ yếu vào Tashilhunpo vùng Tsang luôn, lập thành 1 phe thân Cộng rõ rệt, thậm chí đến đời thứ 11 còn lập 1 Ban Thiền rất trẻ lên nhưng người Tạng vẫn ngấm ngầm phản đối. Họ cho rằng Ban Thiền thứ 11 đích thực đã bị bắt cóc và giam giữ (đến 21/4/2010 là ngài tròn 21 tuổi). Tuy nhiên nói đi cũng phải nói lại, những thông tin trên là tham khảo trên mạng và mang tính một chiều, trừ khi có ai đó rành rọt cả tiếng Trung-Tạng-Anh và đào sâu tìm hiểu về lịch sử Tây Tạng thì mới dám kết luận rõ ràng được. Anh cũng chỉ tham khảo nên ko nói đc nhiều hơn ...
Ấn tay Phật Di Lặc thường gặp đúng là Ấn chuyển pháp (Gesture of Teaching - dharmacakrapravartana), trong ấn này 2 tay trái phải đều đưa lên chạm nhau, lòng bàn tay xoay ra ngoài, ngón trỏ và ngón cái vẽ vòng tròn. Tuy nhiên nếu em để ý ảnh chụp trong điện Jamkhang Chenmo, chỉ có tay phải của Phật đưa lên và xoay ra mà thôi, tư thế đó là Ấn giáo hóa (Gesture of Argument - vitarka). Em có thể tham khảo thêm ở đây: Explaination of Mudras (http://www2.bremen.de/info/nepal/Icono/Mudras/Mudras.htm) hoặc Ấn Phật Giáo (http://vi.wikipedia.org/wiki/Ấn_(Phật_giáo))
Đúng là phí chụp ảnh trong Tashilhunpo rất cao, bọn tớ cũng toàn chụp trộm vì bức tượng Phật này quá đẹp
em cảm ơn anh về những thông tin ở trên ạ :) Nếu bỏ tiền ra mà đc chụp thoải mái thì em sẵn sàng chi thôi, còn hơn là ko đc chụp như ở Potala :(
Hi all,
Vừa từ Tibet về được 2 tuần - Nếu các bạn nào có ý định đi trong mùa Hè 2010 thì rán đến BCE (Base Camp Everest) luôn, rất đáng công và $$$.... Nếu cần hình ảnh up to date về BCE thì xin e-mail cho tôi (
[email protected])
1. Ngàn dặm không mây
Trở lại với bạn đọc trong bài viết ngày thứ 7 khám phá Tây Tạng :) Buổi ban mai của Nhật Khách Tắc (Shigatse) có phần vắng lặng hơn nhiều so với Lhasa. Tuy là thủ phủ vùng Tsang giữa lòng cao nguyên Tây Tạng nhưng nếu để ý kỹ, cuộc sống của thành phố đã mang nhiều màu sắc hiện đại tiểu thị dân của vùng đồng bằng. Ấn tượng đọng lại trước khi rời Shigatse là những con đường đá trơn láng vắng bóng chân người trải một màu xám tiễn chân du khách ra đến cột mốc số 4900 - cột mốc đánh dấu địa phận Shigatse trên tuyến quốc lộ Hữu nghị (Friendship Highway) ^^
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_7/IMG_4090.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_7/IMG_4091.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_7/IMG_4093.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_7/IMG_4092.jpg
Frienship Highway, hay gọi chính xác hơn: Quốc lộ 318 <China National Highway 318> là con đường "vàng" đã có dịp nhắc đến trong bài viết di chuyển từ Nyingchi vào Lhasa, dài gần 5500km xuyên suốt từ cực Đông (Thượng Hải) sang đến cực Tây (Tây Tạng). Đoạn chạy qua Thành Đô có tên là cao tốc Tứ Xuyên – Tây Tạng (Sichuan-Tibet Highway), còn đoạn chạy từ Lhasa đến Zhangmu (biên giới Nepal) được gọi là cao tốc Hữu Nghị (Sino-Nepal Friendship Highway) có vượt qua Shigatse trên đường đi. Riêng từ Lhasa đến Shigatse, bản đồ còn phân ra: Southern và Northen Friendship Highway. Đường Southern Frienship Highway chính là lộ trình ngày 6 vào vùng Tsang: Lhasa - đỉnh Kampala - Hồ Yamdroktso - đỉnh Karola - trấn Gyantse - Shigatse. Còn đường về trong sáng hôm nay chúng tôi đi theo Northen Friendship Highway :) Theo mốc lộ giới phân cắm, Lhasa ở mốc 4646 còn Shigatse ở mốc 4900, cách nhau đúng 350km cao tốc, ngắn hơn khoảng cách của đường cũ gần 50km.
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_7/IMG_4100.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_7/IMG_4101.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_7/IMG_4102.jpg
Trên đường đi, chúng tôi gặp lại người bạn cũ: con sông Nhã Lung (Yarlung Tsangpo) ^^ Trải mình trong ánh nắng hè tháng 6, dòng Yarlung Tsangpo bền bỉ chảy sâu vào lòng Tây Tạng; trái với hình ảnh tráng lệ uốn mình dưới chân ngọn Namche Barwa làm thành hẻm núi xanh độc đáo giữa Nyingchi, con sông Nhã Lung chảy dọc theo quốc lộ 318 đoạn nối liền Shigatse - Lhasa mang một sắc thái ôn hoà có phần ảm đạm hơn:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_7/IMG_4105.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_7/IMG_4400.jpg
Rất tình cờ, người viết tìm được những điểm tương đồng trong văn chương của Lý Nhuệ với những vùng đất đã đi qua. Nếu như cổ trấn Lệ Giang - đông thành của Vân Nam gợi nhớ đến hình ảnh trấn Ngân Thành mà Lý Nhuệ xây dựng trong tiểu thuyết Ngân Thành Cố Sự; thì ở đây, giữa trời đất bao la của vùng Tsang Tây Tạng, những hình ảnh hiện ra trước mắt làm người ta liên tưởng đến câu chuyện Ngàn dặm không mây của ông:
Thứ đầu tiên đập vào mắt người thầy giáo trẻ tình nguyện đi về vùng sâu dạy học là một miền núi non trùng điệp mênh mông, rặt một màu đất đỏ bazan khô khát. Nhiệt tình cháy bỏng muốn đem ánh sáng văn minh chiếu rọi tới cuộc sống mông muội của người dân thôn Ngũ Nhân Bình trong anh cứ dần lụi tàn trước sự bất di bất dịch của tự nhiên và con người nơi ấy. Chỉ khi ngày lại ngày đối mặt với những dãy núi trải dài câm lặng, anh mới cảm nhận sâu sắc được thế nào là sự cô độc và tĩnh lặng không người thấu hiểu, ngộ ra cuộc đọ sức vĩnh hằng, vô vọng giữa con người và tự nhiên, giữa cái hữu hạn và cái vô hạn …
Đó có lẽ là cảm giác rõ ràng nhất của chúng tôi khi ngắm nhìn những vách núi cheo leo sỏi đá, những bờ sông cháy vàng bụi cát:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_7/IMG_4110.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_7/IMG_4108.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_7/IMG_4134.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_7/IMG_4133.jpg
Với kế hoạch đổi dòng chảy của sông Nhã Lung nhằm tăng nguồn tưới tiêu cho các vùng phía Bắc Trung Thổ, chính phủ Trung Quốc đang từng bước thực hiện "The Tsangpo Project" bắt đầu từ việc xây các con đập chắn nước và các nhà máy thuỷ điện trong Tây Tạng. Điều đó lý giải quang cảnh công trường xây dựng tất bật trên suốt đoạn đường đi mà du khách đang và chắc sẽ còn chứng kiến trong vài năm tới nữa:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_7/IMG_4117.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_7/IMG_4118.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_7/IMG_4121.jpg
Khi xe chúng tôi dừng chân nghỉ ăn trưa, ai cũng mệt mỏi vì trời oi bức và hành trình gió cát nên không ai mặn mà với các món ăn, chỉ riêng có món cuối cùng khi được bưng lên thì ai cũng ngạc nhiên: đó là những chiếc bánh hình trụ nhỏ bằng gạo nếp nhân đậu gói trong lá lúa nhỏ như bánh tro nước ta. Người dân địa phương giải thích rằng hôm nay là ngày lễ hội ở địa phương nên họ đều mời thực khách món truyền thống này. Hỏi ra mới biết hôm đó chính nhằm ngày Tết Đoan Ngọ mồng 5 tháng 5 âm lịch (tức 16/6/2010 dương lịch). Câu chuyện Sở thần ái quốc Khuất Nguyên năm xưa trầm mình dòng Mịch La vì lời can gián không được vua nghe; người dân thương tiếc ông đã lấy ngày 5/5 âm lịch làm ngày giỗ ông, lại làm nhiều bánh trái mà quăng xuống sông để các loài thuỷ quái cá sông ăn bánh mà không ăn xác Khuất Nguyên. Dòng Mịch La là một nhánh của sông Dương Tử mà điểm xuất phát của Dương Tử giang không đâu khác chính là cao nguyên Thanh Tạng! Không hẹn mà gặp, câu chuyện của mấy nghìn năm lịch sử thời Chiến Quốc tưởng như xa xôi nay trở về sống động giữa đường thiên lý khám phá Tây Tạng, quả thực là một bất ngờ thú vị ^^
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_7/KhuatNguyen.jpg
Thêm một điểm chú ý khi di chuyển theo Northen Friendship Highway là việc kiểm soát tốc độ giữa các trạm gác! Tổng cộng có khoảng 5 trạm gác trên đường, đến mỗi trạm gác lái xe phải xuống để đóng dấu và ghi lại giờ qua trạm. Khi đến trạm tiếp theo phải qua thời gian nhất định, nếu đến sớm hơn sẽ bị phạt nặng. Vì thế nếu bạn đọc sau này có đi cung đường này cũng không nên lấy làm lạ khi thấy xe tự nhiên đang chạy thì dừng, tài xế sẽ xuống xe tha thẩn hút thuốc nhìn đồng hồ, rồi lại lên xe chạy tiếp, cứ thế vài lần :D âu cũng là dịp để du khách ra ngoài hít thở khí trời và ngoạn cảnh:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_7/IMG_4124.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_7/IMG_4410.jpg
Chẳng mấy mà trời đã xế trưa, xe chúng tôi sau khi vượt các trạm gác và 6 cây cầu cuối cùng đã vào đến địa phận Lhasa, tạm biệt dòng Yarlung Tsangpo để về với phố phường vùng U, điểm đến trong buổi chiều nay sẽ là tu viện Sera ^^
Hình như sông, hồ nào ở Tây Tạng cũng xanh như ngọc :x
2. Sera Monastery
Xây dựng năm 1419 (nhắm vào thời Vĩnh Lạc Minh Thành Tổ bên Trung Hoa), tu viện Sắc Nhạ (Sera Monastery) là 1 trong 3 tu viện tiêu biểu của dòng Cách Lỗ (Gelugpa Sect) bên trong Lhasa, và là 1 trong 6 tu viện lớn của Hoàng Mạo Giáo (Yellow Hat Sect) trên toàn Tây Tạng. Người có công đầu trong việc kiến lập viện là đại sư Thích Ca Dã Hiệp (Shakya Yeshe), học trò của đại sư Tông Khách Ba (Tsongkhapa). Quần thể tu viện Sera còn có tên gọi là Tu viện hoa hồng bởi khu vực xây dựng tu viện trước kia được bao quanh bởi các vườn hồng dại. Ngoài ra còn một nghĩa nữa trong tên "Sắc Nhạ" là Bạc Tử (mưa đá) vì lúc xây tu viện thì có mưa đá rơi xuống.
Từ bãi đỗ xe, chúng tôi theo con đường nhỏ 2 bên trồng cây xanh và san sát nhà cửa đi bộ hơn 10 phút đến được cổng tu viện, khung cảnh thanh bình cực kỳ, trái với sự đông đúc ồn ã của tu viện Tashilhunpo, Shigatse:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_7/IMG_4419.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_7/IMG_4138.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_7/IMG_4139.jpg
Bước vào tu viện, bên phải đầu tiên du khách sẽ gặp stupa lớn, tiếp theo là các dãy nhà song song tường trắng mái bằng đỏ chạy dài với hai hàng cây xanh:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_7/IMG_4421.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_7/IMG_4420.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_7/IMG_4422.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_7/IMG_4143.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_7/IMG_4144.jpg
Kiến trúc Sera Monastery được chia ra làm 5 khu chính: Khu Chính Điện (Great Assembly Hall), 3 đại viện dành cho việc tu học là: Me College (Mai Ba), Je College (A Ba), Ngagpa College (Kết Ba), và hạ viện Homdong Khangtsang (Hòa Kiết) là nơi Tăng chúng sinh sống. Nhìn vào bản đồ toàn đại tự viện Sera, điểm thu hút du khách nằm ở góc xa nhất, đó chính là Vườn Tranh Biện (Debating Courtyard) ^^
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_7/SeraMap.jpg
Đường dẫn vào Vườn Tranh Biện ngợp bóng cây xanh đẹp như tranh :) một trong những con đường đi bộ đẹp nhất có thể tìm thấy trong cả Lhasa:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_7/IMG_4425.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_7/IMG_4146.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_7/IMG_4426.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_7/IMG_4172.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_7/IMG_4427.jpg
Giờ mở cửa của Debating Courtyard từ 3h đến 5h chiều. Bước vào vườn, điều đầu tiên thu hút khách du lịch là những sắc màu áo đỏ đang say mê tranh luận kinh pháp trên nền sân vườn đá sỏi:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_7/Page_1.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_7/IMG_4431.jpg
Mục đích của những cuộc tranh biện như thế này không ngoài tranh luận để đồng thuận, trau dồi hiểu biết về Phật điển và đào sâu suy nghĩ về những lời giáo huấn của Phật, cũng là để thăng tiến lên cấp cao hơn trên con đường tu học; vì thế các Tăng chúng trẻ tuổi tham gia rất nhiệt tình. Đối với khách phương xa khi theo dõi việc tranh biện ở vườn Sera đôi khi sẽ có cảm giác như sắp đặt và diễn, nhưng hoạt động này thực chất là 1 hình thức bắt buộc trong việc đào tạo Lạt Ma.
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_7/IMG_4447.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_7/IMG_4433.jpg
Nguồn gốc việc tranh biện như thế này có từ bao giờ thì khó ai nói được, chỉ biết các tu viện lớn của Hoàng Giáo Cách Lỗ như Sera, Deprung, hay Tashilhunpo rất đề cao. Xin tản mạn với bạn đọc 1 câu chuyện lịch sử có thể ít nhiều liên quan: câu chuyện về cuộc tranh luận Lạp Tát (The Great Lhasa Debate) nổi danh trong lịch sử Phật giáo Tây Tạng.
Như đã có dịp giới thiệu về Tổng quan Phật giáo Tây Tạng thời Tiền truyền, chuyện xảy ra nhắm vào năm 729 thời vua Đường Đức Tông, tương đương với đời Tạng Vương Xích Tùng Đức Tán (hay Cật Phiêu Song Đề, Trisong Detsen). Phật giáo Tây Tạng khi đó chịu ảnh hưởng của 2 tượng đài tôn giáo lớn: Trung Quán Tông truyền từ Ấn Độ và Thiền Tông truyền từ Trung Quốc. Nếu như Hán tăng lấy "trực chỉ nhân tâm khai thị Phật tánh" làm chính (tức là chỉ cần rèn luyện trong tâm sẽ khai thông Phật tính) mà không cần tuân theo y giáo, tu hành không cần đúng cách, dịch kinh sách không cần coi trọng; hoàn toàn trái ngược với quan điểm tu học nghiêm ngặt của Phạn tăng. Cuộc đấu đầu ngấm ngầm giữa 2 trường phái cứ kéo dài cho đến lúc vua Trisong Detsen mở cuộc tranh luận công khai mời Tăng chúng hai bên ra luận phân cao thấp. Đại sư Liên Hoa Giới (Kamalasia) đã chiến thắng Đại Thừa Hòa Thượng (Mahayana HoaSan), đánh dấu sự lên ngôi của Trung Quán Tông, và Phật giáo Tây Tạng từ đó lấy Phật giáo Ấn Độ thời Vãn kỳ làm chủ lưu! Lịch sử gọi đây là cuộc tranh luận Lạp Tát - tính lý luận khúc triết sâu sắc của Phật giáo Đại thừa thời Vãn kỳ được coi trọng hơn và những hoạt động liên quan đến việc tu học như dịch Kinh, chép Kinh, luận Kinh, tụng Kinh cũng vì thế mà trở thành bắt buộc trong đời sống Tăng chúng ^^
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_7/IMG_4453.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_7/IMG_4449.jpg
Lan man đã đủ dài, xin cùng bạn đọc quay lại với Vườn Tranh Biện của tu viện Sera và cùng ngắm vài hình ảnh những nhà sư trẻ tuổi đang hăng say "dạy dỗ" và "doạ nạt" đồng môn :D tư thế các nhà sư rất đa dạng, chủ yếu là kết hợp các động tác vung tay múa chân và ngả người vỗ tay dậm chân hay xoay tràng hạt nhằm gây "ấn tượng" với đối thủ và cả người xem:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_7/Page_4.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_7/Page_5.jpg
Cấp bậc trong tu học của các nhà sư được thể hiện ở màu áo vàng mặc bên trong hoặc đai vải cuốn quanh bụng:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_7/Page_3.jpg
Ngộ!
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_7/Page_2.jpg
Và nụ cười của người chiến thắng :D
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_7/Page_8.jpg
Phần lớn trong vườn tranh biện là những Tăng ni người Tạng tuổi còn rất trẻ, giao tiếp với nhau bằng tiếng Tạng. Hướng dẫn viên du lịch của nhóm tôi trước cũng đã từng là 1 nhà sư Tạng (sau này đã hoàn tục) từ chối dịch những cuộc đối thoại tranh luận với lý do là Phật điển Mật Tông cực khó dịch thoát nghĩa sang tiếng Anh và phải giữ bí mật nội dung tránh để người ngoài biết được.
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_7/Page_6.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_7/Page_7.jpg
Cứ thế chúng tôi nhìn ngắm khu vườn với con mắt tò mò ... Dưới những tán cây từng nhóm các nhà sư tụ tập truy bài, xung quanh vườn ở các góc tường là khách du lịch tứ phương đang ngắm nghía và không ngừng chụp ảnh, tất cả tạo nên bầu không khí sống động và độc đáo cho tu viện Sera; và có lẽ là buổi truy bài kỳ lạ nhất mà trong đời tôi từng thấy qua:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_7/IMG_4461.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_7/IMG_4463.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_7/IMG_4459.jpg
Tha thẩn mãi trong vườn rồi cũng đến lúc phải tạm biệt, đồng hồ đã chỉ sang 4h chiều, chúng tôi trở ra khỏi Debating Courtyard. Ngay ở cửa chúng tôi gặp một người Tạng cũng đang quay ra, có lẽ ông hiểu những gì diễn ra bên trong Vườn Tranh Biện nên chỉ thấy mỉm cười thích thú:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_7/IMG_4467.jpg
Trên đường ra, chúng tôi ghé vào thăm Chính Điện (Great Assembly Hall, hay Tsogchen) của tu viện Sera, cũng là toà lớn nhất trong khuôn viên toàn viện.
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_7/IMG_4469.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_7/IMG_4472.jpg
Trước cửa chính điện là bức màn trắng lớn thêu biểu tượng cát tường Phật giáo: bánh xe Pháp (Dharma Wheel) và nút trường cửu (Endless Knot):
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_7/IMG_4178.jpg
Trên nóc điện là những trang trí bằng đồng khác cũng mang màu sắc Phật giáo như Lá cờ cuộn (Victory banner - Dhvaja), stupa cách điệu, hai con hươu chầu bên bánh xe Pháp; tất cả đều vàng rực lên trong nắng chiều:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_7/IMG_4471.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_7/IMG_4485.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_7/IMG_4487.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_7/IMG_4492.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_7/IMG_4488.jpg
Bước vào trong điện, du khách sẽ có dịp ngắm nhìn những bức thangka khổng lồ, tượng Phật Thích Ca (Shakyamuni), tượng Phật Quán Thế Âm Bồ Tát (Avalokitesvara), tượng đại sư Tông Khách Ba (Tsongkhapa), tượng đại sư Thích Ca Dã Hiệp (Shakya Yeshe) - người có công khai lập xây dựng Sera Monastery, và đặc biệt là tượng Phật Di Lặc (Maitreya) cao 6m chiếm trọn 2 tầng lầu. Phí chụp ảnh bên trong Chính Điện là 30RMB nhưng chúng tôi từ chối mà chỉ chụp ở ngoài:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_7/IMG_4474.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_7/IMG_4475.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_7/IMG_4476.jpg
Ngay phía sau Chính Điện là một ngọn đồi thấp với những hoạ hình độc đáo của đại sư Tông Khách Ba, Đạt Lai Lạt Ma thứ 5, Bạch Đa La hay Phật Di Lặc trong tư thế Ấn chuyển pháp được khắc vào các phiến đá lớn với màu sắc tươi mới sống động:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_7/IMG_4481.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_7/IMG_4478.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_7/IMG_4479.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_7/IMG_4477.jpg
Từ cửa sau Chính Điện, chúng tôi trở lại con đường chạy giữa tu viện Sera, và theo đó quay ra cổng. Đường ra khỏi Sera vẫn ngợp một màu xanh non mát mắt:
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_7/IMG_4187.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_7/IMG_4189.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_7/IMG_4190.jpg
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_7/IMG_4496.jpg
Tạm biệt tu viện Sắc Nhạ - một trong ba ngôi Đại Tùng Lâm quan trọng bậc nhất của thủ phủ Lhasa (cùng với Ganden và Deprung Monastery), chúng tôi lên xe trở về khách sạn. Ấn tượng về một tu viện Sera rợp bóng cây xanh với tiếng lạo xạo của vườn đá sỏi cùng không khí tranh biện râm ran giữa nắng hè chang chang chắc tôi sẽ nhớ mãi. Trong số những gương mặt trẻ măng của Vườn Tranh Biện hôm nay sẽ có vài người tu học thành tài trở thành những Lạt Ma đức cao vọng trọng sau này, cũng sẽ có người hoàn tục trở lại với đời, nhưng tin rằng buổi tranh luận kiến giải vỡ lòng với bạn đồng môn dưới mái chùa năm xưa sẽ còn theo họ đi mãi ...
https://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_7/Page_9.jpg
Về đến khách sạn Himalaya Hotel (6 East Linguo Road), tôi tranh thủ ăn uống nhanh và tắm rửa một lượt rồi khoác áo cuốn khăn xách máy ra khỏi khách sạn bắt taxi chạy về hướng quảng trường Potala. Đêm nay sẽ là 1 đêm đặc biệt, bởi tôi quyết tâm dành trọn buổi tối đi thăm thú quảng trường chờ trăng lên để chụp ảnh cung Potala dưới ánh đèn đêm, xin hẹn gặp lại bạn đọc trong bài viết ngày 7 phần 2 ^^
Những bức hình của anh chụp đẹp quá Yilka ơi, chắc hàng anh hàng khủng ạ :D, hàng e cầm tay thôi nên tưởng đẹp rồi, sang thấy hình anh chụp căng quá thích thật.(c) cho e copy về làm collection nhé
Những bức hình của anh chụp đẹp quá Yilka ơi, chắc hàng anh hàng khủng ạ :D, hàng e cầm tay thôi nên tưởng đẹp rồi, sang thấy hình anh chụp căng quá thích thật.(c) cho e copy về làm collection nhé
Hi em, hàng anh cũng đủ tốt thôi, chưa phải là khủng nhất, anh dùng máy chính là Canon 5D Mark II + ống 24-70 L với 70-200 L; máy phụ Canon G10; cũng nhờ thời tiết Tây Tạng lúc nào cũng trong sáng rõ ràng nên chụp khá thích. Nếu e ko chê thì cứ lấy về làm tư liệu :) Thanks em ^^
PHAM-PEK
28-07-2010, 17:02
tiếp đi Bác, nóng lòng quá, tại vì ... em sắp đến Tibet vào 7/8 tới, biết cặn kẽ những gì mình đi thăm sẽ hay hơn rất nhiều. :)
tiếp đi Bác, nóng lòng quá, tại vì ... em sắp đến Tibet vào 7/8 tới, biết cặn kẽ những gì mình đi thăm sẽ hay hơn rất nhiều. :)
Mình đang viết tiếp bạn noguy9 :D còn khoảng 4 ngày nữa trong lộ trình 11D Tibet của mình, chắc sẽ kịp xong trước khi bạn đi Tibet đấy :D rất vui vì các thông tin mình post bạn có thể tham khảo đc trc khi đi để biết rõ thêm ^^
Ngưỡng mộ Yilka quá, bài viết đầy ắp thông tin dữ liệu và hình ảnh phong phú, vừa thỏa mãn về thị giác mà cũng thỏa thuê luôn cái phần kiến thức, không cần phải vừa xem hình vừa théc méc cái này là cái giề, ý nghĩa ra làm sao, Yilka tuyệt vời quá (c) lúc nào đi Tung Quo nữa thì PM cho mình nhé.
Mải mê xem mà quên nhấn cả nút Thanks đây này :D
Ngoài lề một chút xíu, hôm bữa mình cũng đã định mua bộ Mật mã Tây tạng về xem, nhưng thấy phong cách dịch không hạp với style của mình lắm nên thôi không mua nữa, lại thấy có bộ Ma thổi đèn (nghe tựa sách thấy....tà đạo quá nhỉ :D) thấy có vẻ hay hay, nói về tỉnh Vân Nam thì phải nhưng lại không trọn bộ nên đành thôi :shrug:
Ngoài lề một chút xíu, hôm bữa mình cũng đã định mua bộ Mật mã Tây tạng về xem, nhưng thấy phong cách dịch không hạp với style của mình lắm nên thôi không mua nữa, lại thấy có bộ Ma thổi đèn (nghe tựa sách thấy....tà đạo quá nhỉ :D) thấy có vẻ hay hay, nói về tỉnh Vân Nam thì phải nhưng lại không trọn bộ nên đành thôi :shrug:
Thanks bạn Yanhong nhìu hihi, mấy kiến thức post trong các bài là mình tham khảo từ nhiều nguồn, nói chung cũng chỉ chính xác ở mức độ nhất định chứ ko chuẩn hết đc, chỗ nào bạn thấy còn thiếu sót thì bổ sung giùm mình hihi
Về cuốn 'Mật mã Tây Tạng' nói chung mình nghĩ bạn ko nên mua :D sách viết ko hay, văn phong ko khoáng đạt, dịch cũng thường. Nếu bạn mún đọc thêm những truyện lạ kỳ phong phú về cuộc sống thảo nguyên thì cuốn 'Totem sói' chắc sẽ hợp vị hơn ^^ Bộ 'Ma thổi đèn' thì mình chưa đọc nên ko biết comment làm sao :D Những hiểu biết của mình về TQ nói chung đến từ sách của Mạc Ngôn, Cao Hành Kiện, Giả Bình Ao, Lỗ Tấn và Lý Nhuệ; còn riêng về các chủ đề Tây Tạng với Phật giáo thì mình chỉ thích có 'Hành trình về phương Đông' và 'Mùi hương trầm' của GS Nguyễn Tường Bách thôi (tuy tựa sách mình ko khoái lắm, ở Ấn Độ với Tây Tạng đâu có nghi ngút khói hương, thế mà tên sách lại là mùi hương trầm :D) Anyway, tản mạn tản mạn, vẫn còn phải học và đọc nhiều hơn nữa ^^
Cám ơn bạn Yilka đã chia sẻ thông tin chi tiết. Mùng 5/8 này mình cũng đi Tây Tạng mà đọc thông tin thấy bổ ích quá.
Cám ơn bạn Yilka đã chia sẻ thông tin chi tiết. Mùng 5/8 này mình cũng đi Tây Tạng mà đọc thông tin thấy bổ ích quá.
Thanks bạn lucent :) nếu bạn cần thêm thông tin gì chưa rõ thì có thể PM hoặc email mình, mình sẽ cố gắng trả lời trong phạm vi hiểu biết, vì hiện tại mình ko ở VN nên chắc ko nói chuyện trực tiếp với bạn đc :D
Rời khách sạn Himalaya, hướng dẫn viên du lịch cùng đi với tôi đến quảng trường Potala, các thành viên khác trong đoàn tối nay không tham gia vì kế hoạch chụp ảnh đêm Lhasa là tôi tự đi chứ không có trong chương trình du lịch. Nai nịt gọn gàng và quấn khăn quàng "Việt Nam", đêm nay tôi quyết tâm phải ngắm Lhasa khi mặt trời lặn một cách rõ ràng hơn, mà tiêu điểm sẽ là cung điện Potala ^^ Xe taxi đã dừng, trả xong 10RMB tôi cắm đầu cắm cổ chạy lên bậc thang của đồi, trong lòng chỉ lo 2 điều: "sao trời lâu tối thế?" và "không còn chỗ nào đứng mà chụp" :D Lúc này đồng hồ đã chỉ 9h tối, khó mà tin được trời Lhasa vẫn còn sáng tỏ mặt người! Và trong ánh hoàng hôn chạng vạng, quần thể Lạp Tát Cung uy nghi hiện ra:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/potala_night/IMG_4499.jpg
Khu vực quảng trường Potala (Potala Square) nằm giữa Lhasa, con đường Beijing East Road chạy ngang qua quảng trường, chính giữa là cung điện Potala, phía trước là cột cờ với các khu vườn hoa nhỏ và màn hình ti vi cực lớn. Góc trái quảng trường là 3 stupa trắng và 1 ngọn đồi thấp - điểm dừng chân tuyệt vời nhất cho việc chụp ảnh cung Potala từ phía chánh Đông, cũng là vị trí gần như duy nhất để có tầm nhìn ngang với cung Potala thay vì đứng dưới đất chụp hướng lên.
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/potala_night/Potala_Map.jpg
Đúng là mặt trời Tây Tạng chưa bao giờ lặn! trong bóng "tối" cao nguyên, Potala vẫn sừng sững trên đỉnh ngọn Đồi Đỏ (Red Hill) với lưỡng tông Hồng-Bạch vươn cao ngạo nghễ. Hình ảnh chóp của 3 stupa nhìn từ đồi; 13 vòng tròn trên đỉnh stupa cũng trùng với 13 tầng cung Potala tượng trưng cho những nấc thang phấn đấu rèn luyện của quá trình tu học để hướng lên cõi Niết bàn:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/potala_night/IMG_4497.jpg
Trên khu vực chụp ảnh lúc này đã đầy khách du lịch, ai cũng mang đủ đồ nghề "súng ống" và tripod chiếm dụng hết các vị trí đẹp. Riêng tôi không có tripod, buộc phải di chuyển và chụp càng nhiều càng tốt để còn về lựa được tấm nào hay tấm đó, trong lòng thì nôn nao chờ mặt trời khuất hẳn :D Sau 30' trời đã tối dần và đèn đã được bật lên trên toàn quảng trường:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/potala_night/MG_4525.jpg
Khi bóng đêm về giục ánh đèn lên, Potala lại càng thêm sáng rõ. Trong đầu tôi mường tượng ra hành trình thăm thú Potala hôm trước, từ lúc leo mấy trăm bậc thang lên đến cổng Bạch Cung, đi thăm Bạch Cung rồi thông sang Hồng Cung, rồi theo cửa sau của Hồng Cung đi xuống và ra khỏi Potala ... dường như tôi có quá ít thời gian để khám phá kỹ nơi này:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/potala_night/MG_4535.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/potala_night/MG_4537.jpg
Nhìn vào Hồng Cung và vọng gác bên phải của Hồng Cung:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/potala_night/MG_4554.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/potala_night/MG_4560.jpg
Người ta đã khéo léo bố trí đèn cao áp từ phía quảng trường với ánh sáng trắng công suất cực lớn chiếu thẳng vào cung, tôn lên 2 sắc màu trắng-đỏ tương phản nổi bật của Potala:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/potala_night/MG_4585.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/potala_night/MG_4584.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/potala_night/MG_4562.jpg
Bên dưới chân đồi trên quảng trường là những dòng xe xuôi ngược, màn hình lớn đang phát những bài hát ca ngợi vẻ đẹp của Tây Tạng, chỉ tiếc người biểu diễn là người Hán và hát tiếng Phổ thông. Lhasa về đêm có lẽ sôi động nhất chính là ở khu vực này, còn nhìn bao quát ra xa thì phố phường khá im vắng:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/potala_night/MG_4573.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/potala_night/IMG_4223.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/potala_night/IMG_4257.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/potala_night/IMG_4263.jpg
Xuống khỏi ngọn đồi, tôi đi bộ dọc theo quảng trường và chụp kỹ từng góc của cung Potala:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/potala_night/IMG_4604.jpg
Giữa quảng trường gió thổi lạnh run người nhưng nhìn lên cung Potala người ta không khỏi cảm thấy ấm áp và rung động bởi sự rực rỡ tráng lệ về đêm của nó:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/potala_night/IMG_4615.jpg
Xin cùng bạn đọc một lần nữa ngắm nhìn những kiến trúc hoành tráng của trái tim Lhasa ^^ Trước hết là 2 ngôi Hồng Cung (Red Palace) và Bạch Cung (White Palace) song hành giữa trời đêm:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/potala_night/IMG_4621.jpg
Cận cảnh Hồng Cung, biểu tượng quyền lực của cộng đồng chính-giáo Tây Tạng. Từng tầng lầu rực lên sắc đỏ với các trang trí hoạ tiết mang màu sắc Phật giáo trên nóc cung:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/potala_night/IMG_4627.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/potala_night/IMG_4645.jpg
Vọng gác chánh Đông của cung và mái vàng nhô cao của lăng mộ Đạt Lai Lạt Ma thứ 5:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/potala_night/IMG_4630.jpg
Chánh Tây và đường leo lên Bạch Cung :
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/potala_night/IMG_4637.jpg
Có thể nhìn thấy những ánh đèn le lói trong các gian phòng của Tăng ni ở vọng gác Tây cung:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/potala_night/IMG_4639.jpg
Như thế là tôi đã thoả nguyện chụp ảnh đêm ở Lhasa, đặc biệt còn nhanh tay làm 1 kiểu dưới chân Potala với khăn Việt Nam quấn cổ :D Việc khoác cờ giữa quảng trường có thể gây nhiều chú ý không cần thiết nhất là với những nơi nhạy cảm như Lhasa nên tôi chọn giải pháp này cho an toàn. Đã chụp ảnh đêm ở nhiều nơi, nhưng chưa nơi đâu hồi hộp và gây ấn tượng mạnh với tôi như ở Lhasa ^^
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/potala_night/IMG_4612.jpg
Chụp Potala đêm không biết bao nhiêu cho thoả, nhưng lúc này đồng hồ đã chỉ sang gần 10h30 đêm, khách du lịch trên quảng trường đã vãn dần. Tôi theo hướng dẫn viên du lịch đi xuống đường ngầm ở góc quảng trường Potala, vừa đi vừa lấy tay che máy ảnh bởi ngay ở góc đường là trạm gác của công an Trung Quốc đang theo dõi mọi hoạt động trên quảng trường! Ra khỏi đường hầm, chúng tôi nhanh chóng chui vào taxi và chạy về khách sạn, mọi cửa hàng cửa hiệu dọc 2 bên phố đã đóng cửa hết. Lhasa lúc này chìm trong bóng đêm một cách tuyệt đối, gần như không một tiếng động nào phát ra trừ tiếng gió rít trên những sườn núi. Tạm biệt Potala, không phải lúc nào cũng có thể thoả thích ngắm nhìn kỳ quan Tây Tạng trong ánh đèn đêm như thế, và tôi đã có trọn vẹn cơ hội đó ^^ Đêm nay tôi sẽ ngủ rất ngon để chuẩn bị cho ngày mai lên đường đi thăm hồ thiêng Namtso :) Xin trích đôi câu thơ của hoà thượng Thích Chân Tính viết tặng Potala thay cho lời kết và hẹn gặp lại bạn đọc trong hành trình ngày 8:
... Thế sự vô thường ngôi vương đổi
Kỳ quan vẫn đứng trước phong ba
Hồn thiêng dân tộc và đạo pháp
Mãi còn hội tụ Potala
PHAM-PEK
30-07-2010, 08:06
Cám ơn bạn Yilka đã chia sẻ thông tin chi tiết. Mùng 5/8 này mình cũng đi Tây Tạng mà đọc thông tin thấy bổ ích quá.
khà khà, biết đâu đấy lại gặp đồng bào tại Tibet xa xôi. Mình bay từ Bắc Kinh, 7/8 có mặt tại Lhasa. Mình đi qua CITS Tứ Xuyên, từ 7-16/8 Tibet, rồi tự đi Thanh Hải, Cam Túc
PHAM-PEK
30-07-2010, 08:22
@ yilka: bài viết của bạn công phu quá. Càng khâm phục hơn khi bạn không rành lắm về tiếng Trung. Thật đáng trân trọng. Nhiều thông tin đã biết, nhưng vô cùng tản mạn, nay được bạn hệ thống lại cảm thấy hết sức có ích.
Mình thích bài viết này ở ba điểm: 1, hệ thống kiến thức bao quát và cô đọng (ví dụ về Phật giáo), giúp ích cho mình hiểu thêm khi xem hình Tây Tạng. 2, những kinh nghiệm thực tế giúp cho những người đi sau biết để học tập hoặc tránh được; 3/ cách hành văn vừa có tình cảm của người viết vừa có dẫn chứng khoa học, trình bày dễ hiểu. (Hehe, cứ như là sắp thành nhà phê bình đến nơi ấy).
P/S: Không biết hai cuốn Mật mã Tây Tạng và Ma thổi đèn ở VN dịch thế nào, nhưng mình đọc nguyên bản tiếng Trung thấy cũng hay. Bộ Ma thổi đèn có một đợt là best seller bên này. Mật mã Tây Tạng đọc hay nhưng phải căng hết cả óc ra để nghiền ngẫm!
Thanks bạn noguy9, bạn biết tiếng Trung thì khám phá Tây Tạng sẽ có nhiều lợi thế, tìm hiểu thêm đc cuộc sống và những giao thoa văn hóa trong lòng Tây Tạng tốt hơn mọi người ^^ Mà lộ trình của bạn cũng gần giống mình: từ Tứ Xuyên qua Tây Tạng rồi ngược ra Thanh Hải, chúc bạn có chuyến đi như ý và đợi bạn chia sẻ thêm vào cuối tháng 8 sau khi đi về :) ngoài mùa đông ra mình tin là thời điểm này bạn sẽ gặp nhiều đồng hương trên quãng đường du ký :D (mặc dù lần mình đi thì ko gặp ai ng Việt nào cả :P)
P.S: thấy bạn khen 'Ma thổi đèn' thì để mình tìm đọc và tham khảo, còn Mật mã Tây Tạng chắc bản gốc hay chứ bản dịch thì hơi tệ ^^
Thanks bạn Yanhong nhìu hihi, mấy kiến thức post trong các bài là mình tham khảo từ nhiều nguồn, nói chung cũng chỉ chính xác ở mức độ nhất định chứ ko chuẩn hết đc, chỗ nào bạn thấy còn thiếu sót thì bổ sung giùm mình hihi
Về cuốn 'Mật mã Tây Tạng' nói chung mình nghĩ bạn ko nên mua :D sách viết ko hay, văn phong ko khoáng đạt, dịch cũng thường. Nếu bạn mún đọc thêm những truyện lạ kỳ phong phú về cuộc sống thảo nguyên thì cuốn 'Totem sói' chắc sẽ hợp vị hơn ^^ Bộ 'Ma thổi đèn' thì mình chưa đọc nên ko biết comment làm sao :D Những hiểu biết của mình về TQ nói chung đến từ sách của Mạc Ngôn, Cao Hành Kiện, Giả Bình Ao, Lỗ Tấn và Lý Nhuệ; còn riêng về các chủ đề Tây Tạng với Phật giáo thì mình chỉ thích có 'Hành trình về phương Đông' và 'Mùi hương trầm' của GS Nguyễn Tường Bách thôi (tuy tựa sách mình ko khoái lắm, ở Ấn Độ với Tây Tạng đâu có nghi ngút khói hương, thế mà tên sách lại là mùi hương trầm :D) Anyway, tản mạn tản mạn, vẫn còn phải học và đọc nhiều hơn nữa ^^
Nhất định sẽ tìm quyển Totem sói mà Yilka nói để ngâm cứu :)
PHAM-PEK
30-07-2010, 14:58
Thanks bạn noguy9, bạn biết tiếng Trung thì khám phá Tây Tạng sẽ có nhiều lợi thế, tìm hiểu thêm đc cuộc sống và những giao thoa văn hóa trong lòng Tây Tạng tốt hơn mọi người ^^ Mà lộ trình của bạn cũng gần giống mình: từ Tứ Xuyên qua Tây Tạng rồi ngược ra Thanh Hải, chúc bạn có chuyến đi như ý và đợi bạn chia sẻ thêm vào cuối tháng 8 sau khi đi về :) ngoài mùa đông ra mình tin là thời điểm này bạn sẽ gặp nhiều đồng hương trên quãng đường du ký :D (mặc dù lần mình đi thì ko gặp ai ng Việt nào cả :P)
P.S: thấy bạn khen 'Ma thổi đèn' thì để mình tìm đọc và tham khảo, còn Mật mã Tây Tạng chắc bản gốc hay chứ bản dịch thì hơi tệ ^^
Cuối cùng thì cũng có điều kiện để sắp xếp một chuyến đi Tây Tạng mặc dù đã có 16 năm thâm niên tiếng Trung và 12 năm sống ở đất BK này. Cứ vì lý do này khác rồi thì lại trì hoãn.
Đúng là lộ trình gần giống Yilka, có điều mình bay từ Bắc Kinh - Lhasa - Shigatse - EBC (không đi Lâm Chi) rồi đi tàu sang Thanh Hải. Sở dĩ phải đi tour qua Tứ Xuyên vì trên BK này hầu như không có đại lý nào nhận khách lẻ nước ngoài.
Lợi thế tiếng Trung không phát huy được gì mấy vì tour của mình cũng toàn là Tây, giao dịch với đại lý bọn nó cũng tiếng Anh xoen xoét, nó còn bảo với mình là guide ở Tây Tạng phần lớn nói tiếng Tạng và tiếng Anh, còn biết ít tiếng Hán vì bọn nó học ở Ấn Độ về. Tuy nhiên, mình sẽ tận dụng ưu thế này khi ở Thanh Hải bằng cách là tự Ta-ba-lô ở đấy!
Nhân đây cũng xin nhắn nhủ với đồng-bào-Phượt rằng, để đi Tây Tạng bạn không thể: 1, đi bụi Ta-ba-lô được, vì Chính quyền Tây Tạng (hay TQ) quy định rất rõ, người nước ngoài bắc buộc phải đi theo tour, kể cả 1 người cũng là tour + 1 guide + 1 ô tô; 2, Bạn cũng không thể ghép với tour TQ mặc dù ngoại hình khá giống (không mắt xanh mũi lõ) và tiếng Tàu đầy mồm như mình, vì các đại lý khi nhìn thấy hộ chiếu nước ngoài thì sợ lỡ may bị khám xét phát hiện ra, Đại lý ấy sẽ bị treo giấy phép nửa năm; 3, Permit là hết sức cần thiết vì mình đọc thấy Yilka và một số bạn khác nói kiểm tra ngặt nghèo :) mặc dù để mua vé Tàu, bạn có thể sẽ không bị hỏi.
P.S: vẫn tiếp tục chờ chuỗi bài viết sắp tới của bạn đấy Yilka ạ, mà lần sau nếu có sang BK thì...mời đến nhà chơi, hehe
Cuối cùng thì cũng có điều kiện để sắp xếp một chuyến đi Tây Tạng mặc dù đã có 16 năm thâm niên tiếng Trung và 12 năm sống ở đất BK này. Cứ vì lý do này khác rồi thì lại trì hoãn.
Đúng là lộ trình gần giống Yilka, có điều mình bay từ Bắc Kinh - Lhasa - Shigatse - EBC (không đi Lâm Chi) rồi đi tàu sang Thanh Hải. Sở dĩ phải đi tour qua Tứ Xuyên vì trên BK này hầu như không có đại lý nào nhận khách lẻ nước ngoài.
Lợi thế tiếng Trung không phát huy được gì mấy vì tour của mình cũng toàn là Tây, giao dịch với đại lý bọn nó cũng tiếng Anh xoen xoét, nó còn bảo với mình là guide ở Tây Tạng phần lớn nói tiếng Tạng và tiếng Anh, còn biết ít tiếng Hán vì bọn nó học ở Ấn Độ về. Tuy nhiên, mình sẽ tận dụng ưu thế này khi ở Thanh Hải bằng cách là tự Ta-ba-lô ở đấy!
Nhân đây cũng xin nhắn nhủ với đồng-bào-Phượt rằng, để đi Tây Tạng bạn không thể: 1, đi bụi Ta-ba-lô được, vì Chính quyền Tây Tạng (hay TQ) quy định rất rõ, người nước ngoài bắc buộc phải đi theo tour, kể cả 1 người cũng là tour + 1 guide + 1 ô tô; 2, Bạn cũng không thể ghép với tour TQ mặc dù ngoại hình khá giống (không mắt xanh mũi lõ) và tiếng Tàu đầy mồm như mình, vì các đại lý khi nhìn thấy hộ chiếu nước ngoài thì sợ lỡ may bị khám xét phát hiện ra, Đại lý ấy sẽ bị treo giấy phép nửa năm; 3, Permit là hết sức cần thiết vì mình đọc thấy Yilka và một số bạn khác nói kiểm tra ngặt nghèo :) mặc dù để mua vé Tàu, bạn có thể sẽ không bị hỏi.
P.S: vẫn tiếp tục chờ chuỗi bài viết sắp tới của bạn đấy Yilka ạ, mà lần sau nếu có sang BK thì...mời đến nhà chơi, hehe
cảm ơn anh về những thông tin hữu ích này. Thế là tan tành giấc mộng đi ta ba lô Tây Tạng của em rồi :((
1. Thánh hồ Nam-tso:
Đêm qua ngày lại, gió lạnh nhường chỗ cho ánh ban mai tràn ngập phố phường Lhasa lúc tinh mơ 7h sáng. Chúng tôi trở dậy ăn sáng và sửa soạn cho kế hoạch trọn ngày đi thăm thánh hồ Nam-tso :) Nằm ở độ cao 4718m (cao hơn Lhasa khoảng 1100m), Nam-tso (Namucuo) được coi là 1 trong 4 hồ thiêng của Tây Tạng cùng với 3 hồ kia là Lhamo La-tso, Manasarovar, và Yamdrok-tso (đã có dịp ghé thăm trên đường đi vùng Tsang); cũng là điểm đến bắt buộc của mọi chuyến viếng thăm hay hành hương về Tây Tạng.
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_8/namtso1.jpg
Đi dọc theo tuyến đường sắt Thanh-Tạng, xe chúng tôi vượt qua hơn 200 cây số vào địa phận tỉnh Damxung (Damshong County), trên đường đi có thể nhìn thấy dãy Nyenchen Tanglha (Tangula Range) cao vời vợi chạy dài bên đường:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_8/IMG_4280.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_8/namtso_map.jpg
Điểm dừng chân đầu tiên tất nhiên là trạm mua vé vào hồ Nam-tso, giá vé không còn là 80RMB như Lonely Planet - Tibet 2008 đã dẫn mà tăng lên 120RMB! Các đoàn xe trước trạm chen chúc xếp hàng để lần lượt nhân viên phòng vé lên xe kiểm tra, đếm số người và xé vé thì xe mới được đi tiếp. Từ trạm soát vé phải mất thêm 45' chạy xe để vượt qua đỉnh Largenla và đến bờ hồ:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_8/IMG_4283.jpg
Điểm dừng chân thứ 2 trước khi vào Nam-tso Lake là đỉnh Largenla cao 5190m ^^ Cũng giống như đèo Kampala (5000m) là nơi đầu tiên ngắm được hồ Yamdrok-tso, đèo Largenla cũng là vị trí cho du khách những cái nhìn cái đầu tiên về toàn cảnh hồ Nam-tso rộng lớn:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_8/IMG_4288.jpg
Ở độ cao này, du khách một lần nữa gặp lại cái lạnh tê người và cảm thấy chóng mặt khó thở, trên đèo gió thổi rất mạnh. Khi chúng tôi đến đỉnh đèo thì mây đang cuồn cuộn trên đầu báo hiệu 1 cơn mưa đang sầm sập đến. Tranh thủ chụp vài tấm ảnh rồi xe chúng tôi lao nhanh xuống dốc, hướng về phía bờ hồ Nam-tso:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_8/IMG_4293.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_8/IMG_4291.jpg
Con đường vào hồ bằng phẳng rộng lớn dài gần chục cây số, xe chúng tôi chậm rãi lướt qua những trảng cỏ bên đường. Cũng rộng lớn và hoành tráng như Yamdrok-tso, nhưng ngoài màu lam của trời, màu trắng của mây, màu vàng của nắng, chúng tôi còn thấy thêm màu xanh non trải dài, đây đó là những túp lều của người dân du mục:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_8/IMG_4296.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_8/IMG_4297.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_8/IMG_4302.jpg
Không khí quanh hồ Nam-tso miên man tươi mát vô cùng, cả đoàn dường như quên rằng mình đang ở độ cao trung bình hơn 4500m, mọi mệt nhọc dường như tan biến, ai cũng ồ lên phấn chấn khi ngắm nhìn xa xa những "hạt vừng" rắc trên thảo nguyên xanh:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_8/IMG_4299.jpg
Khi xe chạy đến gần lộ ra những "hạt vừng" đó là những chú dê con được chăn thả đang ăn cỏ và uống nước hồ. Nếu như vùng Bayi, Nyingchi (thuộc địa phận Kham cũ của Tây Tạng), du khách gặp nhiều heo rừng thả rông thì ở vùng hồ Nam-tso, dê, cừu và bò là những gia súc chính thường gặp ^^
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_8/IMG_4304.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_8/IMG_4305.jpg
Chẳng mấy chốc xe đã dừng ở điểm tham quan hồ Nam-tso, lúc này trời đã chính Ngọ, chúng tôi chưa vội ra hồ ngay, một phần vì đói, một phần vì bị thu hút bởi những ngôi nhà người Tạng nhỏ nằm gần bãi đậu xe. Không ai bảo ai, chúng tôi lần lượt chui vào lều, đón chúng tôi ở cửa là 1 bé trai người Tạng mặt mũi tinh anh rám nắng:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_8/IMG_4306.jpg
Bên trong lều chúng tôi gặp mẹ của cậu đang đan khăn len, 1 phụ nữ đứng tuổi khác (chắc là bà cậu bé) và chị cậu giúp chúng tôi thưởng thức 1 bữa ăn trưa nhẹ mang phong cách Hán-Tạng:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_8/IMG_4309.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_8/IMG_4315.jpg
Trái với thời tiết nắng gió vừa đổ mồ hôi vừa lạnh tê tay bên ngoài, bên trong lều là sự ấm cúng dễ chịu có thể nói là tuyệt vời :) Toàn bộ căn lều rộng rãi thoáng mát, vật dụng không nhiều, ngoài bàn ghế cho khách ngồi là 1 bếp nấu lớn giữa lều và góc trong là giường ngủ cho các thành viên gia đình. Không máy sưởi, không quạt trần, không tivi, không bếp điện, đồ điện duy nhất trong nhà có lẽ là 2 chiếc đèn trần. Trên tường nhà là ảnh chủ tịch Mao Trạch Đông và ảnh chụp Đạt Lai Lạt Ma mà tôi đoán là đời thứ 11:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_8/IMG_4652.jpg
Vật liệu để đốt lò chính là phân khô của bò Yak - động vật quen thuộc và quan trọng bậc nhất của vùng cao nguyên này. Tuy là đốt phân bò nhưng hoàn toàn không có mùi khó chịu trong lều:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_8/IMG_4312.jpg
Trên bếp là nồi nước sôi và tất nhiên là để hầm xương ống của bò có kích thước ngoại cỡ :D
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_8/IMG_4313.jpg
Trước khi vào bữa ăn nhẹ, chúng tôi được mời đặc sản Tây Tạng mà tôi mong đợi đến giờ mới được thưởng thức - trà sữa bò Yak (Yak-Butter Tea) để thoả nguyện uống trà sữa của người Tạng trong lều của người Tạng ^^
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_8/IMG_4654.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_8/IMG_4316.jpg
Chén trà nóng hổi nhưng không làm mất đi vị ngọt bùi, đặc biệt là mùi ngai ngái của sữa bò. Tuy háo hức nhưng quả thực tôi không sao uống hết được quá 3 chén, thế mà nghe kể người Tạng trung bình mỗi ngày uống đến 40 chén ... chỉ biết lè lưỡi lắc đầu :D Ngoài món trà sữa, chúng tôi còn thử thêm món sữa chua Tây Tạng làm từ sữa bò Yak, vị sữa chua thanh nhẹ nhưng tôi cũng khó khăn lắm mới ăn hết cả cốc lớn:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_8/IMG_4319.jpg
Và bữa ăn nhẹ rất 'đồng bằng' của tôi - mỳ nóng với thịt bò Yak khô:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_8/IMG_4329.jpg
Đã nạp đủ năng lượng, sau khi chào gia đình người Tạng, chúng tôi rời lều và bắt đầu đi bộ ra hồ Nam-tso. Ấn tượng đầu tiên để nói về hồ thiêng Nam-tso có lẽ là rộng ngút ngàn, từ bên đường cái ra đến bờ hồ là quãng đường cháy nắng dài đến cả cây số, bên phải là cụm núi đá lớn sừng sững:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_8/IMG_4657.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_8/IMG_4661.jpg
Được xưng tụng là biển hồ nước mặn lớn thứ nhì trên cao nguyên Thanh-Tạng, chỉ đứng sau hồ Thanh Hải (Qinghai Lake) thuộc địa phận Tây Ninh (Xining), tỉnh Thanh Hải (sẽ có dịp giới thiệu với bạn đọc trong bài viết sắp tới); thánh hồ Nam-tso dài gần 70km và rộng gần 30km, diện tích mặt nước đo được 1940km2, những điểm sâu nhất lên đến 35m. Lời quảng cáo Nam-tso là hồ nước mặn cao nhất thế giới là chưa đúng bởi có khá nhiều hồ nước mặn nhỏ hơn trong khu vực dãy Himalaya hay Andes còn cao hơn Nam-tso, phải nói chính xác hơn là: Nam-tso là hồ nước mặn cao nhất thế giới mà có diện tích bề mặt trên 500km2
Hồ Nam-tso còn là gì nữa? là nước, là mây, là núi, là nắng, hay là gió? với tôi, là tất cả, là đây:
Kìa non non, nước nước, mây mây
Đệ nhất hồ hỏi rằng đây có phải
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_8/IMG_4331.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_8/IMG_4332.jpg
Dọc theo đường đi có thể nhìn thấy dãy núi đá khổng lồ ven hồ, vòng kora dưới chân núi là các chiếc kinh luân màu đồng:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_8/IMG_4662.jpg
Vài chú bò đang nằm buồn sưởi nắng trên đường ra bờ hồ:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_8/IMG_4333.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_8/IMG_4659.jpg
Dưới cái nắng thiêu đốt chúng tôi chầm chậm đến gần mặt hồ, ai cũng đổ mồ hôi trong lớp áo dày nhưng không dám nới lỏng bởi gió hồ thổi rất mạnh, chúng tôi gặp thêm vài đoàn khác cũng đang dạo chơi chụp ảnh quanh hồ. Nếu trên đường xe chạy, chúng tôi đã gặp những đám "hạt vừng" vàng rắc trên đồng cỏ xanh thì ở đây ngay sát hồ Nam-tso, mỗi khách du lịch cũng nhỏ bé giống như những hạt vừng đen rắc trên bãi cát vàng vậy :D
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_8/IMG_4336.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_8/IMG_4338.jpg
Không đẹp êm ả dịu dàng như những hải tử tôi từng thấy qua trong khu thắng cảnh Cửu Trại Câu, hồ Nam-tso mang vẻ đẹp ban sơ rộng lớn hùng vĩ đậm chất cao nguyên, xa xa là những đỉnh núi trong dãy Nyenchen Tanglha xám màu thời gian nằm gối lên nhau, vạch những đường thẳng thiên tạo ngăn đôi lớp mây nước trong xanh trên mặt hồ thiêng:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_8/IMG_4669.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_8/IMG_4665.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_8/IMG_4667.jpg
Nguồn cung cấp nước cho hồ chính là các suối ngầm và nước băng tan của dãy Nyenchen Tanglha nên nước hồ cực kỳ trong sạch. Được biết trên hồ Nam-tso có 5 đảo nhỏ, tượng trưng cho Ngũ Phương Phật, nhưng rất khó để định vị các đảo này bằng mắt thường. Trên mặt nước chỉ thấy sóng gợn lăn tăn và vài chú vịt trời đang bơi lội:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_8/IMG_4664.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_8/IMG_4666.jpg
Truyền thuyết kể dãy Nyenchen Tanglha tượng trưng cho người con trai, còn hồ thiêng Nam-tso tượng trưng cho người con gái trong câu chuyện tình đẹp như cổ tích luôn gặp ở những điểm du lịch thế này trong Tây Tạng. Cuốn hút bởi kỳ quan mây nước Nam-tso, khách du lịch say mê chụp ảnh bất chấp cái nắng kinh người lúc giữa trưa:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_8/IMG_4672.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_8/IMG_4673.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_8/IMG_4668.jpg
Dịch vụ cho thuê ngựa và bò Yak để chụp ảnh của người Tạng nở rộ bên hồ, đây có lẽ là những sinh vật hiếm hoi đã đặt chân xuống hồ Nam-tso:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_8/IMG_4658.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_8/IMG_4671.jpg
Ngoạn cảnh mặt hồ Nam-tso một lúc, tôi quay trở lên bãi đậu xe nhưng không theo đường cũ mà đi bộ hướng về dãy núi đá lớn bên hồ:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_8/IMG_4675.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_8/IMG_4674.jpg
Từ phía núi nhìn ra hồ chỉ thấy những bóng mây khổng lồ hình thù kỳ dị đang che phủ mặt hồ:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_8/IMG_4678.jpg
Dãy núi đá lớn quấn đầy cờ ngũ sắc của người Tạng in những câu kinh đang bay phần phật trong gió, đây đó là những nếp nhà nhỏ xây dựng ngay bên trong các hốc núi. Người Tạng từ nơi xa hành hương về Nam-tso đều đi hết vòng kora lớn bao quanh những hòn núi đá này:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_8/IMG_4677.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_8/IMG_4679.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_8/IMG_4677.jpg
Thấm mệt vì đi bộ nhiều dưới trời nắng oi ả, cộng thêm với nặng nề quần áo và đồ nghề trong điều kiện váng vất vì không khí loãng, từ phía núi đá tôi trở lại xe, trong đầu vẫn ấn tượng bởi màu xanh tổng hoà kỳ thú của thánh hồ Nam-tso:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_8/IMG_4683.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_8/IMG_4681.jpg
Nghỉ ngơi trong chốc lát, xe đưa chúng tôi quay lại đường cũ và ra khỏi khu du lịch hồ Nam-tso. Trên đường đi ai cũng tấm tắc về không khí trong mát và vẻ đẹp rộng lớn của muôn dặm hồ xanh ^^ Chạy được hơn 1h đồng hồ, chúng tôi dừng nghỉ bên đường và lại có dịp ngắm kỹ những thành viên của cao nguyên Tây Tạng đang nhởn nhơ dưới chân núi tuyết:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_8/IMG_4340.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_8/IMG_4339.jpg
Dường như thiên nhiên quanh đây được ưu đãi hơn nhờ sự trợ giúp của hồ Nam-tso đã góp phần điều tiết khí hậu :) chỉ thấy xa gần là những đàn bò trắng, bò đen, dê, cừu được chăn thả ngay ven đường quốc lộ. Và phải chăng xa xa kia chính là đỉnh Nyenchen Tanglha Peak cao 7162m - cao nhất trong toàn dãy Nyenchen Tanglha:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_8/IMG_4343.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_8/IMG_4342.jpg
Trên đường về chúng tôi còn ghé vào khu suối nước nóng Yangpachen (Yangpachen Hot Springs) nổi tiếng, nằm giữa đoạn đường từ Nam-tso về Lhasa. Khu vực này rộng hơn 40km2 bao gồm nhà máy điện (cung cấp 45% điện cho Lhasa) và khu an dưỡng gồm các bể bơi nước nóng trong nhà và ngoài trời dành cho khách du lịch. Trừ bên trong khu an dưỡng, các khu vực bên ngoài đều cấm chụp ảnh vì liên quan đến các công trình quốc gia. Bên trong khu an dưỡng, du khách có thể đi thăm các bể nước nóng tự nhiên được quảng cáo là luộc chín trứng trong ít phút (có cả trứng cho bạn thử để xác nhận :D), các khu bơi lội xông hơi khá rộng và nhiều khách.
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_8/IMG_4344.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_8/IMG_4345.jpg
Không mấy hứng thú với khu an dưỡng, chúng tôi đi dạo 1 vòng chóng vánh rồi quay ra. Điểm thú vị duy nhất của Yangpachen có lẽ là hình ảnh suối nước nóng bốc hơi nghi ngút trên nền trời là những núi tuyết lạnh cao sừng sững, phong cách y như Băng Hoả Đảo trong truyện chưởng Kim Dung :D tưởng tượng ra ngâm mình trong bể nước nóng ngoài trời và vô tình bắt gặp những bông hoa tuyết rơi lả tả giữa khung cảnh cao nguyên quả cũng thi vị lắm :P
Trời về chiều, nắng có phần bớt gắt gao, chúng tôi về đến Lhasa sau 5h. Bữa tối hôm nay chúng tôi quyết định đổi món, chuyển sang ăn ở 1 quán Quảng Đông thử xem hương vị nấu có ngon miệng không, và đây quả là 1 quyết định sáng suốt ^^
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_8/IMG_4346.jpg
Ăn tối xong tôi lại dạo phố đêm Lhasa một lần nữa, nhưng không giống hôm qua chụp ảnh Potala, tối nay tôi chỉ đi quanh khu Bát Giác Nhai (Barkhor Square) để mua quà Lhasa mang về. Khu chợ Bakhor thường chỉ mở cửa đến 10h tối, đường đi đầy những trạm gác với lính canh và camera đặt trên các nóc nhà. Đêm cuối giữa lòng thủ đô, tôi chỉ kịp tranh thủ ghé thăm vài tiệm bán đồ ngay trước cửa Shangbala Hotel và Snowlands Hotel. Phần lớn các cửa hiệu này đều của người Hán, giá cả đắt đỏ nên du khách nên mặc cả nhiệt tình, giá thực đôi khi chỉ từ 10%-20% giá đề :D Về đến khách sạn sắp xếp đồ đạc, tôi thầm nói lời tạm biệt với Lhasa, đêm nay là đêm cuối chúng tôi còn ngụ tại vùng U, sáng mai cả đoàn sẽ đi sớm để bắt tàu ra vùng Thanh Hải, tiếp tục hành trình khám phá cao nguyên Thanh-Tạng.
2. Truyện kể dưới đèn:
Để thay lời kết ngày 8, xin chia sẻ với bạn đọc một câu chuyện phiếm đàm giữa chúng tôi và hướng dẫn viên du lịch trên đường đi hồ Nam-tso sáng nay về 1 chủ đề khá "nhạy cảm" mà không phải lúc nào cũng có điều kiện tìm hiểu được; đó là việc mai táng của người Tạng.
Chắc bạn đọc đều đã biết ít nhiều về hình thức Điểu táng hay còn gọi là Thiên táng (Sky Burial) của người Tạng, khi xác đã qua khâu xử lý sẽ được mang lên các địa điểm riêng trên núi hay phía sau các tu viện (sky burial site) để các loài chim chóc tìm đến ăn. Ngoài hình thức này ra còn có 4 hình thức khác nữa ít gặp hơn mà chúng tôi được nghe kể:
- Hình thức Mộc táng: mang vào rừng và bỏ trên các cây lớn cho chim chóc và thú rừng
- Hình thức Thuỷ táng: thả trôi bằng các bè nhỏ trên sông cho cá và động vật thuỷ sinh
- Hình thức Hoả táng: đem thiêu trên lửa. Tuy nhiên hình thức này hiếm gặp và chỉ dành cho những người giàu có hay có địa vị tôn quý trong xã hội Tây Tạng (như các Lạt Ma) bởi vùng cao nguyên này rất hiếm củi khô, nguồn đốt chính lấy từ phân bò Yak, như vậy cần tích trữ lâu dài hoặc dùng nhiều tiền mua nguyên liệu cho việc hoả táng.
- Hình thức Địa táng: đem chôn xuống đất. Hình thức này chắc là phổ biến nhất trên thế giới nhưng với người Tạng lại là hình thức ít được dùng nhất!
Sở dĩ người Tạng có hình thức mai táng người đã khuất theo cách riêng của họ bởi họ tin vào tính Vô thường (Impermanence) theo quan niệm Phật giáo, hiểu đơn giản là vạn vật trong vũ trụ đều không trường tồn mãi mãi nguyên trạng, sẽ luôn có sinh, có diệt, và có tái sinh. Sau khi phần hồn đã lìa khỏi xác, những nhà sư sẽ tụng những bài chú đặc biệt cho việc siêu sinh linh hồn, còn phần xác phàm kia sẽ trở nên trống rỗng, cách tốt nhất là thuận theo Tự Nhiên; có thể là các loài chim thú sẽ có thêm nguồn sống hoặc thời gian sẽ phân huỷ dần những gì còn lại! Tuy nói có thể Địa táng để làm tốt cho đất nhưng toàn cao nguyên Thanh-Tạng đều là đất đá sỏi rất cứng và khó đào sâu được, nên hình thức Điểu táng vẫn là tập quán lâu đời của người Tạng. Họ còn mô tả sơ lược hình thức này trong sách vở cũ và những bức thangka cổ hay trên tranh tường mural. Người Tạng không muốn, không cho, và không khuyến khích người ngoài tham dự vào những nghi lễ như vậy. Những thông tin trên đây là hiểu biết hạn hẹp của người viết và có qua trao đổi với hướng dẫn viên du lịch người Tạng, chỉ mang tính tham khảo, mọi đúng sai hay dở xin được tránh bàn.
Tất cả mọi sinh hoạt của người Tạng đều diễn ra trong lều đó hả Yilka hay đó chỉ là nơi để tiếp khách nhỉ??
Sữa chua bò Yak nhìn ngộ ngộ, hình như....có rắc thêm đường, mà nhìn thì hộp có chút xíu thui mà :D
Tất cả mọi sinh hoạt của người Tạng đều diễn ra trong lều đó hả Yilka hay đó chỉ là nơi để tiếp khách nhỉ??
Sữa chua bò Yak nhìn ngộ ngộ, hình như....có rắc thêm đường, mà nhìn thì hộp có chút xíu thui mà :D
Cái lều này là tất cả sinh hoạt gia đình họ luôn đấy bạn Yanhong, tất nhiên họ sống gần bờ hồ Namtso nên lấy việc kinh doanh bán đồ ăn cho khách du lịch làm nguồn thu nhập, trong lều chỉ có 1 góc là giường ngủ và bàn đánh Mahjong thui :D nếu là các lều du mục trên thảo nguyên thì chắc sẽ cho cả gia súc vào lều :D
Món sữa chua làm từ sữa bò Yak vị thanh thanh nên mình cho ít đường vào ăn, ai dè ăn 1 lúc thì bị ngấy bởi vị ngai ngái của sữa bò, cũng phấn đấu ăn hết 1 hộp đó với làm xong 3 chén trà sữa là chào thua hihi
Bạn yillka đi Tây tạng lặng lẽ thế ko ới 1 tiếng cho ai biết cả, nếu biết bạn đi có lẽ mình cũng xin khăn gói theo .hay là bạn muốn làm độc lữ hành như bpk ?
Các cung điện và đền đài của Tây tạng hoành tráng xa hoa không thua kém bất cứ đâu, nhưng kinh tế Tây tạng từ xưa giờ chủ yếu là tự cung tự cấp , không biết họ lấy đâu ra nhiều vàng bạc trân châu đến thế, mình để ý thấy ở nước nào có những công trình kiến trúc xa hoa lộng lẫy càng nhiều thì dân nước đó càng nghèo
Bạn yillka đi Tây tạng lặng lẽ thế ko ới 1 tiếng cho ai biết cả, nếu biết bạn đi có lẽ mình cũng xin khăn gói theo .hay là bạn muốn làm độc lữ hành như bpk ?
Các cung điện và đền đài của Tây tạng hoành tráng xa hoa không thua kém bất cứ đâu, nhưng kinh tế Tây tạng từ xưa giờ chủ yếu là tự cung tự cấp , không biết họ lấy đâu ra nhiều vàng bạc trân châu đến thế, mình để ý thấy ở nước nào có những công trình kiến trúc xa hoa lộng lẫy càng nhiều thì dân nước đó càng nghèo
Mình thì ko hẳn là vạn lý độc hành, cũng là có đi với ng này ng kia, chỉ là ko rủ cả nhóm đi đc, âu cũng vì thời gian ko hợp với lại mình thường xuất phát trực tiếp từ Malaysia hoặc Singapore, nhiều khi ko kịp liên lạc và rủ rê mọi ng :D
Về câu hỏi của bạn cho Tây Tạng, để mình thử mạo muội trả lời: cao nguyên Hy Mã Lạp Sơn xưa kia vốn là vùng đáy biển, triệu triệu năm biến động vỏ trái đất mà mới nhô lên hình thành các dãy núi, vũng xưa nay biến thành đồi, điều đó lý giải vì sao trên những dãy núi cao Tây Tạng lại lắm sa khoáng, ngọc đá, vàng bạc, đá quý và trầm tích như thế. Đồng thời từ sau khi nhô lên thành núi, vùng này trở thành khu vực xa biển nhất! những trầm tích kia trở nên cực kỳ quý hiếm khó tìm, vô hình chung tạo nên sự quý giá của chúng, vì thế đc vua chúa Thổ Phồn và các đời Lạt Ma sau này đều ưa chuộng.
Đó là yếu tố tự nhiên, giờ đến yếu tố con người. Như bạn đã biết thì ng dân Tây Tạng sùng bái Phật giáo, cộng đồng chính-giáo (chính trị + tôn giáo) của Tây Tạng chịu sự ảnh hưởng mạnh mẽ của Phật giáo, cái gì sùng bái quá thường sinh ra nhiều tiêu cực, tiêu biểu như việc thanh niên kéo đi tu (trong khi thanh niên vốn phải là nguồn lao động chính!), tuổi trẻ dành hết cho sinh hoạt tôn giáo rồi, làm sao mà vực nền kinh tế lên được! chưa kể canh tác nông nghiệp trên TT gần như không thể vì địa hình khí hậu; rồi việc xây dựng chùa chiền tràn lan, có vinh danh Phật giáo thật, nhưng cũng phải nói đến mặt trái là sự tốn kém xa hoa chẹp chẹp :D Cái này là mình đi rùi thấy thế, cũng có tham khảo qua lại vài nguồn, chắc chưa đầy đủ, bạn Phima có gì cứ bổ sung thêm :)
Người dân Tây Tạng đa số theo đạo Phật, đều hiểu được rõ lý Vô thường của cuộc đời. Của cải châu báu có đầy nhà thì khi chết cũng không đem theo được, sang lắm thì được Hỏa táng như anh yika đã nói thôi ;)) Người Tây Tạng không coi trọng cuốc sống thế gian đâu ạ. Những đồ quý giá nhất đem dâng cúng cho Đức Phật, vừa tạo công đức, vừa xả bỏ được bám chấp vào cuộc sống vô thường...
Anh yika đi hồ Nam-tso có lấy ít nước nào về không ;)
Anh yika đi hồ Nam-tso có lấy ít nước nào về không ;)
Anh ko lấy nước hồ em :D vừa là vì ko cầm theo cốc chén bình gì, vừa thấy người Tạng chỉ đi xung quanh hồ chứ ko ai bước xuống mép nước nên cũng ngại, chỉ đứng chụp ảnh và đi bộ lòng vòng thôi em :D Có vài bạn TQ cưỡi bò nhảy xuống nước chụp ảnh, đến mức đấy thôi, chứ hình như cũng ko ai đong nước đem về hihi
Cám ơn câu trả lời của bạn yillka, mình chưa đi Tây tạng nhưng mình cũng nhận thấy thế , đa số các quốc gia và vùng lãnh thổ ở châu Á đều thế cả mà.
Tháng 9 này mình có công việc ở Thượng Hải 3-4 ngày, sau đó mình muốn bắt local tour hoặc gia nhập nhóm phượt nào đó đi vài chỗ chơi, nhưng mình ko biết tiếng Trung, tháng 9 bạn có đi đâu nữa ko ? nếu có cho mình tháp tùng thì hay quá
@ Phima: hiện tại mình chưa có lịch cụ thể cho tháng 9 nên chắc phải lỗi hẹn rong chơi với bạn lần này ... nếu từ Thượng Hải bạn dễ dàng đi cánh cung phía Đông lục địa, có khá nhiều lựa chọn để đi, cũng ko nhất thiết cần tour. Bản thân Thượng Hải dành ra đôi ba ngày thăm thú những góc nhỏ của nó cũng sướng phết đấy chứ! Mình thấy các bạn Phượt khác du hý nhiều lắm, bạn Phima ngâm cứu các topic chủ đề Shanghai xem sao ^^
==
1. Đôi nét về tuyến đường sắt Thanh-Tạng:
Chính thức đưa vào vận hành từ tháng 7 năm 2006, tuyến đường sắt Thanh-Tạng (Qingzang Railway) trở thành tuyến đường sắt duy nhất và cực kỳ quan trọng nối liền Tây Ninh (Xining), thủ phủ tỉnh Thanh Hải (Qinghai) với Lhasa, thủ phủ Tây Tạng. Dài tổng cộng 1956km và vượt qua 675 cây cầu, đường sắt Thanh-Tạng chia làm 2 phần chính: phần 1 từ ga Tây Ninh đến ga Golmud dài 815km, và phần 2 từ ga Golmud đến ga Lhasa dài 1142km. Nhờ sự ra đời của đường sắt Thanh-Tạng mà ngày nay, du khách có thể đi tàu suốt từ Bắc Kinh (Beijing), Thượng Hải (Shanghai), Tây An (Xian), Quảng Châu (Guangzhou), Trùng Khánh (Chongqing), Thành Đô (Chengdu), và Lan Châu (Lanzhou) đến Tây Ninh (Xining) để từ đó đi tiếp vào Lhasa:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_9/Qinghai-TibetRailway1.jpg
Bản đồ chi tiết các ga từ Xining đến Lhasa:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_9/Qinghai-TibetRailway2.jpg
Những cái nhất mà tuyến đường sắt này chiếm giữ:
- Là tuyến đường sắt cao nhất thế giới: trung bình trên 3000m so với mặt nước biển, hơn 960km đường ray nằm ở độ cao trên 4000m
- Có ga tàu cao nhất thế giới: ga Tanggula cao 5068m
- Có đường hầm cao nhất thế giới chạy qua vùng băng tuyết: ngầm Phong Hoả Sơn (Mt. Fenghuo Tunnel), dài 1338m trên cao độ 4905m
- Có đường hầm dài nhất thế giới chạy trên cao nguyên: ngầm Côn Lôn Sơn (Mt. Kunlun Tunnel) dài 1686m
- Là đường sắt dài nhất và chạy nhanh nhất trên vùng đất có băng vĩnh cửu: 550km trên tổng số 1956km chiều dài của đường sắt Thanh-Tạng chạy qua vùng đất có băng vĩnh cửu (Permafrost)
Cũng phải kể đến những kỳ tích công nghệ khác trong quá trình xây dựng quãng đường sắt này như việc xử lý và bảo quản đường ray chạy qua những vùng băng tuyết, kể cả nước dùng trên tàu và nước xả toilet cũng được làm ấm để chống đóng băng! Vỏ tàu được thiết kế để thích nghi với thay đổi nhiệt độ giữa các miền, khoang tàu đều có trang bị hệ thống điều tiết không khí nhằm giữ không khí ở áp suất thường (thay vì mức loãng 68-70% ở những vùng cao trong Tây Tạng) và cả các máy thở oxi trong trường hợp cần thiết. Được biết còn có các nhà máy cung cấp oxi xây trên tuyến để cung cấp cho tàu.
Đối với Tây Tạng, tuyến đường sắt này mang nhiều ý nghĩa tích cực và tiêu cực: một mặt khai thông con đường huyết mạch nối các vùng, tiết kiệm sức người sức của và đem lại nhiều nguồn lợi kinh tế nhất là du lịch; mặt khác cũng là mối đe doạ tiềm tàng cho môi trường sinh thái độc đáo của Tây Tạng cũng như trực tiếp gây sức ép lên nền văn hoá lâu đời của mảnh đất cao nguyên. Còn đối với khách du lịch nói chung, và đặc biệt khách Trung Quốc nói riêng thì chỉ có lợi mà chưa thấy hại gì!
2. Hành trình Lhasa - Xining:
Sáng ngày thứ 9, chúng tôi trở dậy và gói ghém toàn bộ đồ đạc để rời khỏi khách sạn Himalaya. Trên đường ra ga, tôi còn ngoái lại vẫy tay chào Potala ^^ Xe cứ thế chạy, vượt qua dãy phố thấp nhỏ của người Tạng, vượt qua những khu nhà mới xây lát kính hay những cửa hiệu lớn bán ôtô và máy kéo hiện đại của người Hán, vượt qua những bốt gác với lính canh quần áo phẳng phiu bên đường, bỏ lại sau lưng thành phố cao nguyên đang tỉnh cơn say ngủ. Tạm biệt Lhasa, tạm biệt vùng U, sẽ có ngày tôi trở lại chốn này để kiếm chứng một điều rằng dù thời gian dù có xoay vần ra sao thì cái hồn xưa cũ của đất Phật và tình cảm của người khách phương xa đã một lần được đặt chân đến đây sẽ không hề phai nhạt ♥
Chỉ gần 15' chạy xe, chúng tôi đã đến được ga Lhasa, chuyến tàu của chúng tôi số hiệu T28: Lhasa - Beijing West khởi hành lúc 9.20 sáng. Tuy còn sớm nhưng phía ngoài ga đã là hàng dài hành khách xếp hàng một đi vào khu vực đăng kiểm hải quan. Ấn tượng đầu tiên là ga Lhasa phía ngoài rất sạch, bãi đậu xe khá lớn quay lưng vào khuôn viên của toà nhà ngân hàng ICBC:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_9/IMG_4348.jpg
Nói lời cảm ơn và tạm biệt hướng dẫn viên du lịch cùng lái xe, chúng tôi lần lượt theo hàng đi vào khu đăng kiểm để an ninh nhà ga quét hành lý. Chú ý: với những khách du lịch Tây Tạng, khi ra khỏi Lhasa sẽ không còn bị hỏi giấy thông hành (Tibet Travel Permit) nữa. Những hành khách mang theo nhiều đồ như thuốc men, bình lọ mua trong Tây Tạng đều phải mở ra để kiểm tra. Nước và dao kéo cỡ nhỏ đều được mang lên tàu ^^
Qua khu vực kiểm tra an ninh là quãng đường đi bộ ngắn trước khi vào chỗ soát vé. Trời Lhasa hôm nay nhiều sương, đã hơn 8.30 mà mặt trời vẫn chưa ló dạng:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_9/IMG_4351.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_9/IMG_4352.jpg
Sau cửa soát vé, chúng tôi vào phòng đợi phía trên lầu. Bên trong ga Lhasa cực kỳ sạch sẽ, phòng chờ thoáng rộng, biển chỉ đường và thông tin rất rõ ràng, tuy rằng loa thông báo chỉ có 2 tiếng Trung và Tạng:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_9/IMG_4355.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_9/IMG_4358.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_9/IMG_4371.jpg
Tất cả các hành khách đều phải điền vào giấy kiểm tra sức khoẻ, tự chứng nhận rằng mình đủ điều kiện sức khoẻ để đi những vùng có độ cao trên 3000m; sau khi lên tàu sẽ có nhân viên soát vé lần nữa và thu giấy. Giấy này có vẻ thừa cho du khách khi rời Lhasa vì đến lúc này thì ai cũng đã trải nghiệm vài ngày ở những cao độ còn hơn 3000m :D Giấy sức khoẻ được in theo 3 thứ tiếng Anh - Tạng - Trung:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_9/IMG_4360.jpg
Gần đến giờ tàu chạy, chúng tôi theo hàng ra sân ga, hoàn toàn không có cảnh chen lấn xô đẩy, mọi người đều trật tự qua cửa, dường như ai cũng háo hức cho 1 ngày sắp tới được di chuyển trên tuyến đường sắt huyền thoại ^^ Vài hình ảnh sân ga 4 làn rất rộng và sạch của Lhasa:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_9/IMG_4373.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_9/IMG_4378.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_9/IMG_4383.jpg
Ở các khu vực này đều cho phép chụp ảnh, xếp hành lý vào khoang nằm mềm xong, tôi trở ra chụp thêm vài kiểu trước khi tàu lăn bánh:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_9/IMG_4404.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_9/IMG_4430.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_9/IMG_4416.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_9/IMG_4417.jpg
Ấn tượng bên trong là toa tàu rất mới và sạch sẽ, hành lang không rộng nhưng đủ để đi lại thoải mái và kéo hành lý, mỗi đầu toa đều là khu lấy nước nóng, nhà vệ sinh, bồn rửa, và hệ thống máy báo độ cao/nhiệt độ ngoài trời/ga sắp tới/tốc độ tàu. So với các tàu chạy ở các vùng khác của Trung Quốc thì tàu Thanh-Tạng chất lượng tốt hơn nhiều (tham khảo tuyến tàu Thành Đô - Phàn Chi Hoà đã có dịp đề cập trong lần Ký sự Tứ Xuyên - Vân Nam (https://www.phuot.vn/threads/6619-T%C3%A2y-Nam-Trung-Hoa-K%C3%BD-Th%C3%A0nh-%C4%90%C3%B4-L%E1%BB%87-Giang-C%E1%BB%ADu-Tr%E1%BA%A1i-C%C3%A2u-(2009)))
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_9/IMG_4707.jpg
Bất tiện duy nhất là máy lấy nước nóng tiếp giáp với cửa phòng vệ sinh (>_<)
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_9/IMG_4478.jpg
Khu vệ sinh và bồn rửa rộng và sạch (lúc rời ga Lhasa), còn trên hành trình phải trông vào may rủi nếu các bạn đồng hành chịu khó giữ sạch sẽ thì cả khoang được nhờ ... Cũng may là ở các trạm dừng đều có nhân viên tàu dọn dẹp qua một vòng:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_9/IMG_4406.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_9/IMG_4409.jpg
Và đây là chi tiết bên trong mỗi khoang nằm mềm: mỗi giường sẽ có chăn đệm, gối đầu và gối chân. Phía đầu giường là móc treo áo, đèn đọc sách, khe cắm để thở oxi (phải hỏi nhân viên tàu để xin ống dẫn nếu cần), và bảng điều khiển đèn:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_9/IMG_4433.jpg
Chân giường là màn hình tivi cỡ 10', có thể bật được nhưng không có tín hiệu gì!
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_9/IMG_4431.jpg
Mỗi hành khách sẽ có 1 đôi dép giấy để đi lại trên tàu. Giữa khoang cạnh cửa sổ là bàn chung với ấm đựng nước nóng và lọ hoa :) Phía dưới bàn là chấu cắm điện để sạc đồ. Ngoài ra mỗi khoang sẽ có 2 tờ tạp chí China's Tibet song ngữ Anh-Trung tặng hành khách làm quà mang về:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_9/IMG_4436.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_9/IMG_4386.jpg
Sau khi tàu đã chạy, nhân viên tàu sẽ đi thu vé của hành khách và phát cho mỗi người 1 thẻ nhựa. Thẻ này sẽ được đổi lại thành vé ở ga cuối, và vé này cũng sẽ bị thu lại khi ra khỏi ga cuối:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_9/IMG_4441.jpg
Đi dọc lên phía đầu tàu, du khách sẽ đến được toa ăn, vị trí ngồi ở đây rất tốt, 2 bên là 5 khung cửa sổ lớn cho hành khách ngắm cảnh bên ngoài, đi hết toa ăn sẽ là các toa ngồi. Đồ ăn trên tàu tốt hơn chúng tôi tưởng, tuy nhiên thực đơn không đa dạng và thường phải ngồi sớm trước khi chật ních hành khách, chưa kể đến khi gần vào các ga cuối sẽ hết món để gọi :D
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_9/IMG_4426.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_9/IMG_4422.jpg
... Tàu chuyển bánh đưa chúng tôi rời Lhasa, bóng dáng đô thị cũng dần lùi xa:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_9/IMG_4686.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_9/IMG_4689.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_9/IMG_4690.jpg
Chúng tôi chạy qua những cảnh đẹp bình dị vùng đất cao nguyên, xa xa là đàn dê gặm cỏ trên thảo nguyên ướt sương hay đàn bò Yak lông đen mượt tha thẩn uống nước buổi sáng:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_9/IMG_4693.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_9/IMG_4702.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_9/IMG_4709.jpg
Khi tàu vượt qua những chiếc cầu là lúc chúng tôi tranh thủ chụp liên tục cảnh vật thảo nguyên từ trên cao, thu vào ống kính những màu xanh trảng cỏ với núi tuyết trắng làm nền xa xa. Theo lịch trình tàu chạy, chúng tôi lúc này đang vượt qua đoạn giữa ga Damxung (gần thánh hồ Nam-tso) và ga Nakchu:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_9/IMG_4446.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_9/IMG_4448.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_9/IMG_4449.jpg
Chúng tôi ăn trưa bằng mỳ gói và hoa quả trên tàu khi vừa qua Nakchu, quãng đường đi được lúc này là hơn 300km:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_9/IMG_4452.jpg
Tàu giữ nguyên tốc độ lao nhanh đến ga tiếp theo - trạm Tanggula nổi tiếng - cao 5068m, cũng là ga tàu cao nhất trên thế giới. Đã làm quen với không khí loãng trong Tây Tạng cả tuần qua, chúng tôi dường như không cảm thấy thay đổi gì đáng kể, tuy nhiên không kịp chụp lại ga tàu này :( Tanggula có thể xem là điểm giao cắt giữa khu tự trị Tây Tạng và người anh em Thanh Hải, từ đoạn này trở về sau là địa phận tỉnh Thanh Hải (Qinghai).
Thanh Hải đón chúng tôi bằng cảnh vật hữu tình và tiết trời mưa nhẹ:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_9/IMG_4453.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_9/IMG_4459.jpg
Đây đó chúng tôi bắt gặp những stupa trắng của người Tạng nằm đơn độc giữa cánh đồng:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_9/IMG_4712.jpg
Và những vùng đất lạnh (jokul) còn nguyên lớp băng mỏng chưa tan nhìn thấy khi chạy qua ga Buqiangge:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_9/IMG_4717.jpg
Thêm vài hình ảnh vùng Thanh Hải dưới cơn mưa:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_9/IMG_4726.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_9/IMG_4728.jpg
Ga đến tiếp theo của tàu là Tong Tian He ở độ cao 4598m, đồng hồ lúc này đã chỉ sang 4h chiều. Tên ga tàu gắn với tên dòng sông chảy qua khu vực này mà chắc không bạn đọc nào còn xa lạ: sông Thông Thiên Hà trong truyện Tây Du Ký (Ngô Thừa Ân) ^^ Là nơi xưa kia thầy trò Đường Tam Tạng lúc đi thỉnh kinh về, vì không giữ lời hứa hỏi khi nào đắc đạo cho con giải lớn mà bị nó dìm xuống sông, theo đó cũng ứng với kiếp nạn thứ 81. Chẳng biết nơi đây còn giữ lại tảng đá có câu kinh vàng, tương truyền khi Đường Huyền Trang phơi sách cho khô, lúc thu dọn không cẩn thận đã làm rách trang Kinh Đại thừa, câu kinh theo đó mà tạc luôn vào đá :D
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_9/IMG_4735.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_9/IMG_4756.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_9/IMG_4757.jpg
Trên bản đồ đường sắt Thanh-Tạng, sau ga Thông Thiên Hà là ga Đà Đà Hà (Tou Tou He). Có lẽ cái tên này bạn đọc không thấy quen thuộc, nhưng với những ai sống trên cao nguyên Thanh-Tạng thì 'Tou Tou' không gì khác chính là thượng nguồn của dòng Trường Giang (Chang Jiang) dài hơn 6300km bắt đầu từ dãy núi Tanggula thuộc cao nguyên Thanh-Tạng chảy xuôi về trung thổ, khi đến Vân Nam thì uốn mình ngoạn mục đổi hướng dòng chảy ngược lên phía Bắc để đi qua Tứ Xuyên - nơi mà người ta đặt cho nó cái tên mỹ miều là Kim Sa Giang (Jinsha River), và cuối cùng chảy qua địa phận tỉnh Giang Tô - được biết đến bằng tên quen thuộc Dương Tử Giang (Yangtze River) - trước khi đổ ra ra biển :)
Vượt qua ga Tou Tou He, cảnh vật Thanh Hải bên đường hiện ra rất kỳ thú khác với Tây Tạng, những dãy núi xanh không bị băng tuyết phủ đầy, thay vì đó lại rải khắp mặt đường:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_9/IMG_4761.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_9/IMG_4763.jpg
Ga tàu tiếp theo chúng tôi đến là ga Chunmae River, ấn tượng để lại chỉ là lòng sông rộng và trũng, tiếp giáp là những vùng đất được quy hoạch để chóng xói mòn:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_9/IMG_4474.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_9/IMG_4476.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_9/IMG_4477.jpg
Liền kề ga Chunmae River là ga tàu Mt. Yuzhu, tên được đặt theo đỉnh Yuzhu cao 6178m trong dãy Côn Lôn. Khu vực này phong cảnh cực kỳ sống động ^^ mưa đã tạnh, ánh nắng chiều trải khắp cánh đồng tôn vinh vẻ đẹp của tự nhiên vùng Thanh Hải với thảo nguyên trải dài và các loài cừu ngựa nhẩn nha ăn cỏ :D
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_9/IMG_4770.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_9/IMG_4790.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_9/IMG_4796.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_9/IMG_4793.jpg
Chúng tôi vào toa ăn để có cái nhìn toàn cảnh hơn, từ đây lại được dịp ngắm kỹ núi đồi dưới nền trời xanh và cả những dấu ấn nhân tạo vô tình lọt vào khung hình:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_9/IMG_4812.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_9/IMG_4815.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_9/IMG_4797.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_9/IMG_4810.jpg
Trong khung cảnh như thế, chúng tôi ăn tối tại toa ăn luôn, đồ ăn thì thật ra chẳng có gì nhưng vì tinh thần hưng phấn nên cứ gật gù khen ngon :D xong xuôi móc túi trả 30RMB/người cũng thấy vừa tầm. Bạn đọc nếu có dịp di chuyển trên tuyến đường sắt Thanh-Tạng cũng nên thử 1 bữa như thế xem sao, cầm đũa gắp đồ ăn khi tàu đang rung lắc chạy sầm sập giữa 2 bên là núi đồi và thảo nguyên trong chạng vạng nắng chiều cũng có thể xem là một kỷ niệm khó quên ^^
Chúng tôi ăn xong đã gần 7h tối, tàu vẫn mải miết theo đuổi lộ trình muôn đời như một, nhắm đến ga lớn Golmud, đứng ở hành lang tôi còn tranh thủ chụp lại hình ảnh bên đường trước khi mặt trời lặn:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_9/IMG_4820.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_9/IMG_4823.jpg
Có lẽ run rủi hay là sự ưu ái của tự nhiên đã hào phóng với người khách lạ, ngay trước khi mặt trời đi ngủ, đồng hồ lúc này chỉ 7.52 tối, trước mắt chúng tôi hiện ra 1 quần thể núi tuyết hư ảo. Không dám chậm trễ, chúng tôi nâng máy lên chụp, lòng vừa bồi hồi vì cảnh đẹp lại vừa pha lẫn chút hồ nghi mà sau này tôi mới có dịp kiểm chứng ...
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_9/IMG_4496.jpg
Khi đã kết thúc chuyến đi, về đến nhà và so sánh giữa thời gian chụp ảnh, lịch chạy tàu (http://www.chinatravel.com/china-travel-tools/china-trains/t28-train-lhasa-beijing-west.htm), tương quan các ga tàu (http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_stations_on_Qingzang_railway), và chi tiết các trạm chính (http://www.travelchinaguide.com/cityguides/tibet/train/ninescenes.htm) trên tuyến Thanh-Tạng, tôi mới nhận ra dãy núi phía Tây nhìn thấy từ cửa sổ tàu tối hôm đó chính là dãy Khả Khả Tây Lý (Kekexili) huyền thoại :)
Cái tên 'Kekexili' chắc không còn xa lạ gì với độc giả Việt Nam kể từ bộ phim Kekexili: Mountain Patrol của đạo diễn Lục Xuyên ra đời năm 2004 dựa trên câu chuyện có thật về mảnh đất ít dấu chân người - dãy Khả Tây Lý - từ bao đời này đã trở thành ngôi nhà chung cho hệ động vật phong phú và quý hiếm, xây dựng những hình ảnh hút hồn về sự hùng tráng nguyên sơ của Tây Tạng và đặc biệt là cuộc chiến đấu âm thầm khốc liệt đôi khi đánh đổi cả tính mạng của những kiểm lâm chống lại bọn săn trộm linh dương (Tibetan antelopes).
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_9/kekexili.jpg
... Không kịp cho chúng tôi ngâm ngợi, dãy Khả Tây Lý lùi lại phía sau, bóng tối trùm lên vùng thảo nguyên, con tàu lúc này có lẽ là thực thể to lớn và ồn ã nhất còn vận động giữa lòng Thanh Hải, tôi trở vào khoang và giết thời gian với hạt hướng dương ...
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_9/IMG_4445.jpg
2 bên tàu đều đã rất tối, ánh sáng từ cửa sổ không đủ để nhìn rõ cảnh vật bên ngoài, hành khách phần lớn đều yên vị trong khoang ... Tàu cứ chạy đều đặn như thế, cho đến khi vào ga Golmud chính xác lúc 11.50 khuya, quãng đường đi được lúc này là 1142km kể từ Lhasa. Golmud cũng là ga tàu dừng lâu nhất trên toàn tuyến hành trình (không kể ga đầu Lhasa và ga cuối Xining), tôi ra khỏi toa đi lòng vòng vài phút trên sân ga, ga Golmud khá lớn, lác đác vài người bán đồ ăn khuya ngay trên sân ga; phần lớn hành khách nam cũng ra ngoài hút thuốc, trời tối như mực và khá lạnh. Một vài hành khách chủ yếu là người Hán lên tàu, cả toa ồn lên một chốc rồi lại lắng xuống. Trở vào, tôi tranh thủ đọc lại cuốn The Potala mua được trong cung Potala để dỗ mắt đi ngủ ...
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_9/IMG_4584.jpg
Giữa đêm tàu rời bến Golmud, cuộn chăn tắt đèn chúng tôi say sưa ngủ, cửa khoang đã kéo lại khiến bên trong khoang tĩnh mịch hơn nhiều. Ánh sáng cột đèn chỉ loang loáng phút chốc rồi tắt hẳn, chúng tôi lao nhanh về ga cuối Xining trong đêm, hẹn sáng mai đón mặt trời trên thảo nguyên Thanh Hải và gặp lại bạn đọc trong nhật trình ngày thứ 10 ^^
rất hay và sinh động, cái ơn a đã chia sẽ kinh nghiệm nhé
PHAM-PEK
05-08-2010, 09:06
Hình như là Bạn ở khoang-nằm-mềm đấy Yilka ạ. (Nghe bạn tả và xem qua cái vé tàu). Khoang nằm cứng kém hơn thế nhiều, gồm giường 3 tầng và không có cửa. Tầng 2 và tầng 3 không ngồi lên được mà chỉ có thể chui vào và ...nằm. Giá vé cũng rẻ hơn nhiều, khoảng hơn 400RMB gì đó.
- Thanks bạn ngaymua :)
@Noguy9: mình nghĩ là nhầm chi tiết đó, vé của mình đúng là vé nằm mềm, còn nằm cứng (như lần mình đi Thành Đô - Phàn Chi Hòa) là toa rộng gồm nhiều khoang, mỗi khoang 6 giường nằm như bạn nói ^^ Trong chuyến đi sắp tới bạn cũng sẽ trải nghiệm tuyến đường sắt này, chúc bạn tận hưởng vẻ đẹp vùng cao qua mỗi khung cửa và trạm dừng :)
Theo dõi topic của Yi từ đầu ngoài thks cho Yi thì mình cũng kô biết làm j hơn vì những ttin của bạn rất có ích cho những người chưa đi bao h như mình và những người khác đang chuẩn bị.Hẹn ngày kô xa ...
Thanks bạn Mer1320 nhiều, rất vui nếu thông tin mình post có thể giúp mọi ng chút ít trong hành trình Tây Tạng. Tin rằng bạn đã có những dự định ghé thăm mái nhà thế giới và chúc mọi việc thuận lợi với Mer :) Nhất định 1 ngày ko xa, nẻo về của ý mà, xa xôi cách trở thế nào cũng sẽ đến ngày đi giữa đất trời Tây Tạng ^^
Anh ko lấy nước hồ em :D vừa là vì ko cầm theo cốc chén bình gì, vừa thấy người Tạng chỉ đi xung quanh hồ chứ ko ai bước xuống mép nước nên cũng ngại, chỉ đứng chụp ảnh và đi bộ lòng vòng thôi em :D Có vài bạn TQ cưỡi bò nhảy xuống nước chụp ảnh, đến mức đấy thôi, chứ hình như cũng ko ai đong nước đem về hihi
tại vì em nghĩ là nước hồ thánh nên quý :D
Đúng là phí chụp ảnh trong Tashilhunpo rất cao, bọn tớ cũng toàn chụp trộm vì bức tượng Phật này quá đẹp
@June? bạn chụp trộm được? Giỏi thế. Bọn tôi thì chịu rồi, tuân thủ theo đúng quy định. Với lại chụp trộm ko biết chất lượng của những bức ảnh đó ra sao nhỉ?
Cái gì chụp trộm thì ko bàn tới, nhưng vào tới những nơi linh thiêng này mà ko dc phép chụp nhưng cứ chụp thì tự thân cứ cảm thấy ko ổn. Chính vì vậy mà cho dù tiếc nuối đến mấy cũng phải tuân theo và cố tận dụng trí quan sát, ghi nhớ vào đầu thôi.
Yilka và Tước@:
Ko biết hai bạn có còn nhớ ở Tashilhunpo có một chính điện kỳ lạ. Tôi gọi là kỳ lạ vì :
1:để vào được đó quả là vất vả, đông nghẹt người, nhúc nhích từng bước
2. thứ hai, trước đó, tôi suýt bỏ qua gian điện này.
3. Sau khi vào được bên trong, trong tiếng gào khóc của bọn trẻ con do bố mẹ chúng nhất quyết phải cho chúng vào bên trong, tôi phải lấy mấy cái kẹo trong túi ra cho bọn trẻ, cho chúng đỡ khóc và thật sự thương chúng trong cái không khí ngột ngạt toàn mùi người... Tạng lẫn mũi mỡ nến...
4. Màu sơn tường của nơi này quá kỳ lạ, gian thờ rất nhỏ so với kiến trúc chùa của Tây Tạng nhưng về kiến trúc thì rõ là cổ xưa bởi những mái kèo gỗ, màu sơn tường đặt biệt toàn màu đen. Nổi bật là những hình vẽ Phật Quán Âm nhưng ko hiển hiện toàn bộ hình hài như ta vẫn tường thấy mà chỉ một vài bộ phận trên cơ thể. Ví dụ mặt, một bàn tay, y... Đặc biệt, màu vàng của hình hoạ nổi bật trên 4 phía tường màu đen... và có lẽ đây là một trong những nơi khác biệt với các temple khác của Tibet.
Điều này làm cho tôi cứ là..."bàng hoàng" bởi nghệ thuật Phật giáo Tibet quả là bí hiểm... và thực sự... "đỉnh cao".
5. thực sự hôm đó mà các Lạt Ma ở đây cho phép chụp hình chắc cũng ko nổi bởi ng đông quá đỗi. Tay chân đi cứ là duỗi thẳng chứ đừng nói gì ngắm nghĩa chụp hình cho đẹp. :(
Sori vì có vẻ dùng quá nhiều tính từ, : d nhưng thực sự là nếu có cơ hội mọi ng hãy đến tận mắt mà chiêm ngưỡng, ngôn từ có vé như ... bất lực.
6. Hôm đó cũng vì mải mê trèo lên khu vực tu viện màu trắng cao nhất ở Tashilhunpo và xếp hàng đến nghẹt thở để vào nơi này mà tôi ra trễ xe để mọi ng phải... đi tìm, he he.
7. bạn Tước mà có ảnh thì cho mình xin với nhé. Tks.
PHAM-PEK
10-08-2010, 19:23
@June? bạn chụp trộm được? Giỏi thế. Bọn tôi thì chịu rồi, tuân thủ theo đúng quy định. Với lại chụp trộm ko biết chất lượng của những bức ảnh đó ra sao nhỉ?
Cái gì chụp trộm thì ko bàn tới, nhưng vào tới những nơi linh thiêng này mà ko dc phép chụp nhưng cứ chụp thì tự thân cứ cảm thấy ko ổn. Chính vì vậy mà cho dù tiếc nuối đến mấy cũng phải tuân theo và cố tận dụng trí quan sát, ghi nhớ vào đầu thôi.
Yilka và Tước@:
Ko biết hai bạn có còn nhớ ở Tashilhunpo có một chính điện kỳ lạ. Tôi gọi là kỳ lạ vì :
1:để vào được đó quả là vất vả, đông nghẹt người, nhúc nhích từng bước
2. thứ hai, trước đó, tôi suýt bỏ qua gian điện này.
3. Sau khi vào được bên trong, trong tiếng gào khóc của bọn trẻ con do bố mẹ chúng nhất quyết phải cho chúng vào bên trong, tôi phải lấy mấy cái kẹo trong túi ra cho bọn trẻ, cho chúng đỡ khóc và thật sự thương chúng trong cái không khí ngột ngạt toàn mùi người... Tạng lẫn mũi mỡ nến...
4. Màu sơn tường của nơi này quá kỳ lạ, gian thờ rất nhỏ so với kiến trúc chùa của Tây Tạng nhưng về kiến trúc thì rõ là cổ xưa bởi những mái kèo gỗ, màu sơn tường đặt biệt toàn màu đen. Nổi bật là những hình vẽ Phật Quán Âm nhưng ko hiển hiện toàn bộ hình hài như ta vẫn tường thấy mà chỉ một vài bộ phận trên cơ thể. Ví dụ mặt, một bàn tay, y... Đặc biệt, màu vàng của hình hoạ nổi bật trên 4 phía tường màu đen... và có lẽ đây là một trong những nơi khác biệt với các temple khác của Tibet.
Điều này làm cho tôi cứ là..."bàng hoàng" bởi nghệ thuật Phật giáo Tibet quả là bí hiểm... và thực sự... "đỉnh cao".
5. thực sự hôm đó mà các Lạt Ma ở đây cho phép chụp hình chắc cũng ko nổi bởi ng đông quá đỗi. Tay chân đi cứ là duỗi thẳng chứ đừng nói gì ngắm nghĩa chụp hình cho đẹp. :(
Sori vì có vẻ dùng quá nhiều tính từ, : d nhưng thực sự là nếu có cơ hội mọi ng hãy đến tận mắt mà chiêm ngưỡng, ngôn từ có vé như ... bất lực.
6. Hôm đó cũng vì mải mê trèo lên khu vực tu viện màu trắng cao nhất ở Tashilhunpo và xếp hàng đến nghẹt thở để vào nơi này mà tôi ra trễ xe để mọi ng phải... đi tìm, he he.
7. bạn Tước mà có ảnh thì cho mình xin với nhé. Tks.
Hoàn toàn thông cảm với những "tính từ" bạn dùng. Sáng nay (10/8) mình đã tận mắt chứng kiến và lãnh giáo những chuyện tương tự như trên xảy ra tại lễ khai mạc Shoton Festival tổ chức tại Drepung. Có điều, quy mô của sự kinh khủng kia được nhân lên khoảng 20 lần (hoặc giả 50 lần) không hề ngoa ngoắt. Mình chưa bao giờ trông thấy cả một quả núi và những ngả đường lên xuống núi đều đông đặc người, cùng với tiếng kêu khóc, la hét, tiếng khèn, tiếng loa ầm ĩ cả một góc trời như vậy.
Mọi sự háo hức và mong chờ Lễ hội của mình đã trở thành nỗi tuyệt vọng và ảm ảnh kinh khủng qua lễ hội sáng nay. Bây giờ mới thấu hiểu sự đau khổ của những người bị chứng kiến cái chết vì sự giẫm đạp là như thế nào. Mắt thấy tai nghe trong khoảng cách quá gần mà không thể làm gì được. Sáng nay mình đã trông thấy ít nhất có 4 người bị lăn xuống núi mấy vòng (rồi không biết hậu quả thế nào vì bị vây đông đặc lại).
Có lẽ mình vẫn thích các phong cảnh tự nhiên của Tây Tạng và nghiên cứu về Phật giáo hơn là những lễ hội kiểu này, mặc dù Lễ hội là một phần trong tinh thần tôn giáo Tạng. Mình đã rất enjoy với Namtso hôm qua, và chắc chắn sẽ cũng như vậy với Yamdrok-tso ngày mai.
@ Codet: theo những gì bạn miêu tả, nếu mình ko nhầm thì chính điện 'kỳ lạ' mà bạn nói là Kelsang temple. Để mình thử diễn giải xem có đúng ko.
Khi đi thăm Tashilhunpo, HDV thường dắt du khách đi theo chiều kim đồng hồ, thăm 4 khu điện chính (đi từ trái sang phải):
- Đầu tiên là Jamkhang Chenmo: thờ phật Di Lặc
- Thứ 2 là điện Sisum Namgyel: có lăng mộ của Ban Thiền Lạt Ma thứ 10
- Toà thứ 3 là toà Kundun Lhakhang: khu lăng mộ của Ban Thiền Lạt Ma thứ 4
- Toà cuối cùng là Tashi Langyar: lưu giữ lăng mộ của Ban Thiền Lạt Ma từ thứ 5 đến thứ 9.
Bên phải toà Tashi Langyar là bức tường trắng lớn (Thangka Wall) nơi treo các thangka khổng lồ vào các dịp lễ hội.
Phía trước điện Tashi Langyar là khu Kelsang Temple Complex, quần thể này gồm 2 khu riêng biệt: sân lớn (Great Courtyard) và Kelsang Temple. Đây là hình ảnh của sân:
http://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4370.jpg
Nếu đứng ở vị trí chụp ảnh của mình hướng ra sân thì ngay sau lưng mình là cửa vào của Kelsang Temple, bên trong điện thờ lại chia làm 3 khám thờ, khám chính giữa thờ Ban Thiền Lạt Ma, 2 khám thờ nhỏ hơn một bên thờ Phật Thích Ca Mâu Ni (Shakyamuni) và bên kia thờ Độ Mẫu Đa La (Tara). Cả 3 khám thờ đều tối vì khu điện này đc xây từ thế kỷ 15 cơ, nên khá cổ kính, cột kèo bên trong màu đen bóng mỡ bò Yak.
Bức tượng bạn thấy có gần giống như thế này không? (vì mình cũng ko chụp hình bên trong các gian thờ nên ko nhớ chính xác được, phải dùng 1 tấm chụp ở tháp Kumbun, Gyantse để minh họa):
http://i994.photobucket.com/albums/af66/yilka1/tibet_6/IMG_4156.jpg
Nếu theo bạn nói thì các hình vẽ trên tường có sắc vàng, mình đồ rằng nguyên thủy vốn có màu trắng, do trau chuốt dát vàng và cả mỡ bò Yak bám trong môi trường tối tăm yếm khí nên màu sắc ngả sang vàng nhiều. Đó chính là họa hình của Bạch Đa La (White Tara) ^^ (1 dấu hiện để nhận biết các họa hình hay tượng Tara là các Đa La luôn có trang trí bông hoa). Sở dĩ bạn thấy người Tạng đều muốn vào gian thờ này để chiêm bái Đa La vì Đa La tượng trưng cho sức mạnh và sự che chở của người mẹ, mình tin đây là lý do mà các gia đình người Tạng sẽ ko bỏ qua chỗ này.
Vì điều kiện ko có ảnh chụp, lại đi trong thời gian ngắn nên có thể mình ko nói chính xác đc, bạn Codet tham khảo rồi confirm thêm nhé :)
@noguy9: vậy là bạn noguy đã rong ruổi Tibet rồi, đi may về mắn và chia sẻ thêm kinh nghiệm với mọi ng nhé ^^
PHAM-PEK
10-08-2010, 20:31
@yilka: được trả lời bạn trong Topic về Tây Tạng từ Lhasa là một điều may mắn và kỳ diệu. Mình bay Bắc Kinh - Lhasa 7/8, Potala Jokhang 8/8, Namtso 9/8, Drepung và Sera cùng với Shoton Festival hôm nay 10/8. Từ mai đến 16/8, mình sẽ theo cung đường của Bạn lên Shigatse và đến EBC.
Sau khi về, sẽ thêm thắt một số cảm nhận cá nhân vào topic này của bạn (để khỏi mở topic mới và giúp mọi người càng ngày càng nhiều cái nhìn tổng quát hơn về bức tranh Tây Tạng huyền bí này). Mong rằng bạn sẽ không phản đối.
@yilka: được trả lời bạn trong Topic về Tây Tạng từ Lhasa là một điều may mắn và kỳ diệu. Mình bay Bắc Kinh - Lhasa 7/8, Potala Jokhang 8/8, Namtso 9/8, Drepung và Sera cùng với Shoton Festival hôm nay 10/8. Từ mai đến 16/8, mình sẽ theo cung đường của Bạn lên Shigatse và đến EBC.
Sau khi về, sẽ thêm thắt một số cảm nhận cá nhân vào topic này của bạn (để khỏi mở topic mới và giúp mọi người càng ngày càng nhiều cái nhìn tổng quát hơn về bức tranh Tây Tạng huyền bí này). Mong rằng bạn sẽ không phản đối.
Rất sẵn sàng và đón chờ những chia sẻ quý giá của bạn noguy, bất cứ khi nào bạn muốn cứ post vào topic này ^^ Lần mình đi Tibet 11D là hoàn toàn rời xa máy tính, thậm chí đthoai cũng chỉ để báo thức :D bạn online từ Lhasa cũng thú vị nhỉ hihi
Xin được tiếp tục chuỗi bài ký sự đi Tây trong bài ngày 10 đến thủ phủ Tây Ninh, tỉnh Thanh Hải :)
===
1. Bình minh Thanh Hải:
Chợp mắt hơn 5 tiếng đồng hồ, chúng tôi đều trở dậy cùng lúc khi ánh sáng đầu ngày le lói qua cửa sổ kèm theo tiếng chân người chộn rộn ngoài hành lang. Hình như cả toa đã thức giấc để xem mặt trời mọc trên thảo nguyên Thanh Hải - một cảnh tượng không nên bỏ lỡ trong những chuyến du hành bằng tàu băng qua đường sắt Thanh Tạng ^^
Khung cảnh lúc này khi vừng Đông mới ló dạng:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_10/IMG_4589.jpg
Mọi người đều tranh thủ xếp hàng đi đánh răng rửa mặt buổi sáng, thêm 1 kinh nghiệm quý giá với hành khách là ai cũng nên mang theo cốc để lấy nước :D Qua đêm, nước trên tàu cực kỳ lạnh (>_<) Khi đã xong xuôi thì cũng vừa lúc mặt trời hồng từ từ lộ ra trên đường chân trời:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_10/IMG_4608.jpg
"Ba mặt trời" đỏ ối đang lên dần trong lúc khung cảnh sườn Tây núi vẫn tối đen:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_10/IMG_4636.jpg
Tàu lượn theo đường ray và có chủ ý đi chậm lại để hành khách thong thả ngắm bình minh:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_10/IMG_4642.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_10/IMG_4644.jpg
Mặt trời lúc này đã tròn trịa hơn, lên dần giữa thảo nguyên bao la tuy cảnh vật vẫn chưa sáng tỏ; lúc này đồng hồ chỉ 5 giờ 25 phút sáng:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_10/IMG_4649.jpg
Bay đi xa đi xa, lời thơ tranh đấu Po-ta-la ...
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_10/IMG_4653.jpg
... Chẳng có ghita cũng chẳng có đấu tranh, có chăng là tiếng tàu đang xình xịch giữa buổi sáng đầu tiên trong lòng Thanh Hải và bữa sáng đạm bạc của tôi: mỳ gói với chuối tiêu:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_10/IMG_4658.jpg
Khi mặt trời lên cao, thảo nguyên Thanh Hải hiện ra đầy đủ và sống động, không khí trong mát hơn, gió từ hồ thổi vào phả hơi lên khung cửa sổ. Xa xa là những đàn bò Yak đang gặm cỏ và tất nhiên không thể thiếu hình ảnh hồ Thanh Hải (Qinghai Lake) dọc theo đường tàu:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_10/IMG_4667.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_10/IMG_4670.jpg
Tàu giảm tốc chạy vào ga cuối Tây Ninh (Xining), nhân viên tàu lần lượt đi các toa để trả lại vé giấy cho hành khách. Ai cũng đã gần như sẵn sàng với hành lý để ra hành lang:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_10/IMG_4684.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_10/IMG_4686.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_10/IMG_4687.jpg
Đúng 9h30 sáng (trễ hơn dự kiến 9h20 ghi trên vé), đoàn tàu rùng mình rồi dừng lại ở ga cuối Tây Ninh, kết thúc 24 tiếng du hành trên cung đường Thanh-Tạng xuyên qua những cảnh vật núi đồi tuyết trắng và thảo nguyên xanh ^^ Khách Tây khách Ta xuống tàu ai cũng tranh thủ trời đang nắng sớm chụp vài tấm ảnh:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_10/IMG_4688.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_10/IMG_4691.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_10/IMG_4694.jpg
Bên trong ga Tây Ninh khá sạch và vắng. Đường đi lại có biển hướng dẫn rõ ràng, khi ra cửa cuối sẽ có nhân viên nhà ga thu lại hết vé tàu:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_10/IMG_4695.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_10/IMG_4699.jpg
Ấn tượng đầu tiên về Tây Ninh đúng như dự đoán: không có gì đặc biệt :D thành phố rộng nhưng lộn xộn, nhà cao tầng còn ít, và đặc biệt là không khí ô nhiễm và trời nóng bức khó chịu.
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_10/IMG_4696.jpg
Thanh Hải (Xining) vốn thuộc vùng Amdo theo địa giới cũ của Tây Tạng, nổi danh với 2 dãy núi lớn Côn Lôn (Kunlun) và Tanggula, là nơi bắt nguồn của 3 con sông lớn nhất châu Á: Trường Giang (Chang Jiang), Hoàng Hà (Huang He), và Mekong (Lancang Jiang). Vùng đất này cũng chính là quê hương của nhà cải cách lỗi lạc, sư tổ của Hoàng Mạo Giáo (Yellow Hat Sect) đại sư Tông Khách Ba (Tsongkhapa) :) Nếu không kể 3 vùng tự trị Tây Tạng (Tibet), Tân Cương (Xinjiang), và Nội Mông (Inner Mongolia) thì Thanh Hải là tỉnh có diện tích lớn nhất toàn Trung Quốc. Giống như Vân Nam, Thanh Hải là ngôi nhà chung của nhiều sắc tộc, trong đó số đông là người Hán, Tạng, Hồi, và Mông Cổ.
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_10/qinghai_map.jpg
Là thủ phủ của tỉnh Thanh Hải, Tây Ninh (Xining) nằm phía Đông Bắc cao nguyên Thanh-Tạng ở độ cao trung bình 2200m so với mực nước biển, xưa kia giữ vai trò quan trọng trên con đường tơ lụa (Silk Road) còn ngày nay là điểm trung chuyển đường sắt duy nhất từ các vùng miền khác của Trung Quốc đi Tây Tạng. Thông tin du lịch của Tây Ninh nói chung và Thanh Hải nói riêng còn khá hạn chế, kể cả Lonely Planet - China cũng không có nhiều chi tiết về vùng này.
Nhắc đến du lịch Tây Ninh, Thanh Hải là nhắc đến 3 địa điểm chính: hồ Thanh Hải (Qinghai Lake), thánh đường Hồi giáo Đông Quận (Dongguan Mosque), và tu viện Taer (Taer Monastery hay Kumbum Monastery) - 1 trong 6 tu viện quan trọng nhất của Cách Lỗ Tông (Gelugpa Sect) trong toàn Tây Tạng. Kế hoạch của cả đoàn là chiều ngày 10 sẽ đi thăm hồ Thanh Hải và sáng ngày 11 đi thăm tu viện Taer trước khi đáp máy bay tối đi Thành Đô để đêm rời khỏi Trung Quốc kết thúc hành trình Tây tiến :)
2. Hồ Thanh Hải:
Chúng tôi theo xe bus từ ga Tây Ninh chạy về phía hồ Thanh Hải, từ trong thành phố ra đến khu du lịch hồ Thanh Hải xa đến 150km! vừa rời tàu chúng tôi lại tiếp tục cuộc du ngoạn trên xe gần 4 tiếng đồng hồ ... Thành phố Tây Ninh không rộng và khá bụi bặm, phần lớn là các khu nhà máy chế xuất phân xưởng hai bên đường, loại xe phổ biến trong thành phố là xe nhỏ 3 bánh nhìn kỳ cục và không an toàn :D điều dễ chịu nhất là phương tiện lưu thông trên đường không nhiều nên xe cứ thế chạy bon bon. Ngủ gà gật qua trưa chúng tôi mới đến được khu du lịch hồ Thanh Hải (Qinghaihu National Park), ai cũng đói mềm người nên chưa vội ra hồ mà vào nhà hàng trong khuôn viên khu du lịch để ăn trưa:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_10/IMG_4702.jpg
Ăn xong chúng tôi mới ra hồ, sau cửa soát vé là 1 đoạn đường đi bộ ngắn trước khi đến trạm xe điện, từ đây sẽ có xe của khu du lịch đưa khách đến gần bờ hồ để có thể đi tàu 1 vòng ra hồ. Khó mà cảm nhận thấy những nét gì thuộc về vùng Amdo cũ của người Tạng nữa, không khí quanh hồ mang màu sắc du lịch đồng bằng Trung Thổ là chính.
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_10/IMG_4708.jpg
Tên hồ rớt mất chữ 'E' nhưng hình như cũng không ai quan tâm để sửa lại ...
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_10/IMG_4704.jpg
Tháp này được xây học theo cấu trúc Stupa của người Tạng, nhưng được 'sáng tạo' cách điệu đi, kiến trúc mặt trời - mặt trăng ở tầng thượng Stupa được thay bằng một con ngựa đá!
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_10/IMG_4710.jpg
Càng đến gần bờ hồ, không khí càng lạnh, khi xe buýt dừng thì ai nấy đều đã tái mặt vì gió hồ Thanh Hải thổi rất mạnh và cực kỳ rét :D trời Tây Ninh hôm nay nhiều mây xám xịt, càng làm nản lòng khách tham quan! Trên cầu tàu, rất nhiều thuyền đã đậu sẵn chờ khách. Vì hồ Thanh Hải quá rộng nên hình thức đi tàu trên hồ chắc là cách duy nhất để ngắm một phần của hồ.
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_10/IMG_4720.jpg
Tàu này cũng tương tự như tàu cánh ngầm đi Phú Quốc hay Vinpearl Nha Trang :D ngồi trên boong tàu thì nhìn cảnh vật rõ ràng nhưng lại rất rét, ngồi dưới khoang tàu thì ấm nhưng không ngắm được gì; tóm lại bạn đọc đã ghé hồ Thanh Hải cũng không cần đi tàu 1 vòng làm gì vì cảnh sắc không độc đáo lắm, đồng thời vé tàu (100 RMB) phải mua riêng chứ không kèm trong vé vào cửa!
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_10/IMG_4723.jpg
Nằm ở độ cao hơn 3200m, hồ Thanh Hải là hồ nước mặn trong đất liền lớn nhất toàn cao nguyên Thanh-Tạng cũng như Trung Quốc, diện tích mặt nước lên đến hơn 4500km2 (rộng hơn 2 lần hồ lớn Nam-tso). Người hành hương đến đây phải mất đến 18-20 ngày chỉ để đi vòng quanh hồ! Bốn mặt hồ được núi non bao bọc: phía bắc là Đại Thông Sơn, phía đông là Nhật Nguyệt Sơn, phía tây là Tượng Bì Sơn còn phía nam là Thanh Hải Nam Sơn. Để có được tầm nhìn rộng và xa trên hồ, du khách nên đến vào ngày nắng trời trong. Hôm chúng tôi đến hồ là lúc trời nhiều mây nên không ngắm cảnh được nhiều, chỉ thấy toàn sóng nước mênh mông và mây mù giá lạnh, tít tắp xa xôi không biết đâu là bờ:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_10/IMG_4724.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_10/IMG_4726.jpg
Được biết phía Tây của hồ có quần thể đảo chim (Bird Islands) với nhiều loài chim quý hiếm, có thể thuê thuyền vượt hồ hoặc đi đường bộ (xa 300km từ Tây Ninh!) để đến được đảo, nghe xong chỉ biết tặc lưỡi lắc đầu vì quá xa và không đủ thời gian. Tàu lướt 1 vòng trên hồ khoảng 1 tiếng thì quay trở lại bờ, khi lên ai cũng lạnh run người, trẻ con người lớn tay chân đều đỏ lên vì gió rét:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_10/IMG_4722.jpg
Chúng tôi đón xe buýt của khu du lịch và quay trở lại cổng, ấn tượng với hồ Thanh Hải đúng là không rõ nét mà phần nhiều do thời tiết, không có cái nắng vàng rực rỡ trải rộng như trên hồ Yamdrok-tso hay hồ Nam-tso :( Nếu để ý kỹ các khu vực xung quanh hồ sẽ thấy các bạn Trung Quốc đang xúc tiến xây dựng khu vực công viên này thành khu resort cao cấp nhằm tận dụng thế mạnh hồ Thanh Hải để tạo ra môi trường nghỉ ngơi an dưỡng mát mẻ. Chắc chỉ 2 năm nữa là 'Qinghai Lake' sẽ được ghi trong sách du lịch là 'Qinghai Resort' :D
Trở lại xe, chúng tôi chạy ngược vào thành phố Tây Ninh ăn tối rồi về khách sạn, điểm đến là Qingzang Mansion (43 Sichuan South Road, Xining) - cũng là khách sạn tốt nhất chúng tôi từng ở qua sau chục ngày rong ruổi, nhưng có nhược điểm là nhân viên khách sạn không nói được tiếng Anh, chắc vì ít làm du lịch với khách quốc tế (>_<) kém cả Lhasa với Shigatse, thậm chí dịch vụ gọi quốc tế cũng chỉ đi được vài nước và không có Việt Nam trong danh sách ... Vài hình ảnh về khách sạn ngay lúc trời sắp tối:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_10/IMG_4861.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_10/IMG_4834.jpg
Những gì sống động nhất, 'Tạng' nhất thì nằm cách đây hơn nghìn cây số về phía Tây rồi, vô hình chung làm khách phương xa không mấy mặn mà với điểm dừng Tây Ninh, Thanh Hải. Tranh thủ đi tản bộ quanh khách sạn, tôi chụp vài tấm về cuộc sống bình lặng và vắng vẻ của Tây Ninh khi sắp lên đèn:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_10/IMG_4871.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_10/IMG_4872.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_10/IMG_4873.jpg
Và khi trời đã tối hẳn thì Thanh Hải chìm trong ánh sáng đèn điện và sự tĩnh mịch lạ thường, hiếm hoi lắm mới có bóng người đi bộ, thậm chí xe chạy trên đường cũng ít:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_10/IMG_4883.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_10/IMG_4888.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_10/IMG_4889.jpg
Ru ngủ trong gió khuya và không khí phố phường tĩnh mịch, tôi đi bộ quay về khách sạn, vào tiệm tạp hoá dưới tầng một mua ít đồ ăn rồi đem lên phòng:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_10/IMG_4880.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_10/IMG_4862.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_10/IMG_4869.jpg
Pha 1 ly trà nóng nhâm nhi với thịt bò Yak khô mua từ Lhasa, tôi tranh thủ đọc nốt cuốn sách The Potala và ngâm ngợi lại những điều đã thấy qua sau nhiều ngày thăm thú Tây Tạng. Kể từ ngày đầu rời Thành Đô, bây giờ tôi mới có thời gian thư thả thế này, hành trình Tây Tạng chỉ còn 1 buổi ngày mai đi thăm tu viện Taer Monastery là kết thúc. Và cũng như mọi cuộc hành trình hay mọi bữa tiệc vui đều có ngày kết thúc, phải chăng chỉ là khởi đầu cho những chuyến đi tiếp theo của những ngày sau ... Xin hẹn bạn đọc trong bài viết ngày cuối đi thăm quan tu viện Hoàng Giáo độc đáo và quan trọng nhất của toàn Thanh Hải :)
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_10/IMG_4857.jpg
^^
@ Codet: theo những gì bạn miêu tả, nếu mình ko nhầm thì chính điện 'kỳ lạ' mà bạn nói là Kelsang temple. Để mình thử diễn giải xem có đúng ko.
...
Bức tượng bạn thấy có gần giống như thế này không? (vì mình cũng ko chụp hình bên trong các gian thờ nên ko nhớ chính xác được, phải dùng 1 tấm chụp ở tháp Kumbun, Gyantse để minh họa):
Nếu theo bạn nói thì các hình vẽ trên tường có sắc vàng, mình đồ rằng nguyên thủy vốn có màu trắng, do trau chuốt dát vàng và cả mỡ bò Yak bám trong môi trường tối tăm yếm khí nên màu sắc ngả sang vàng nhiều. Đó chính là họa hình của Bạch Đa La (White Tara) ^^ (1 dấu hiện để nhận biết các họa hình hay tượng Tara là các Đa La luôn có trang trí bông hoa). Sở dĩ bạn thấy người Tạng đều muốn vào gian thờ này để chiêm bái Đa La vì Đa La tượng trưng cho sức mạnh và sự che chở của người mẹ, mình tin đây là lý do mà các gia đình người Tạng sẽ ko bỏ qua chỗ này.
Vì điều kiện ko có ảnh chụp, lại đi trong thời gian ngắn nên có thể mình ko nói chính xác đc, bạn Codet tham khảo rồi confirm thêm nhé :)
Yilka: Ko phải mính nói về tượng, mà nói về các bích họa trên tường. Mình chỉ nhớ hôm đó khi leo từ nơi này xuống,
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=39967
Rồi xuống tiếp: : d
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=39965
Tầng dưới nữa... thì sẽ gặp gian thờ chính đó...
Khi đó thú thực là mình.... "chen ngang" vào cửa, chứ ko nghiêm chỉnh chấp hành xếp hàng từ ngoài sân... Thế mà cũng tơi bời nghẹt thở mãi mới vào dc...
và mình ko nói tới các bức tượng, mà mình nói tới các bức bích họa trên tường. Toàn bộ gian thờ sơn màu đen bao quanh, các bích họa (thực chất là một vài phác thảo cơ thể) màu vàng...
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=39966
Bạn chú ý nhìn bức này. [dĩ nhiên ko phải như này, đây chỉ là ví dụ]
Ví dụ bạn hãy tưởng tượng xung quanh màu đen, khuôn mặt là mặt đức Phật Tara, y (áo), tay chân ko đầy đủ, mà chỉ có 1 vài bộ phận thôi ấy, một vài thế quyết, bàn chân, tay... nổi bật trên nền đen.
@ Codet: confirm với bạn đó là Kelsang temple ^^
Theo hình này thì bạn đi xuống bậc thang, sẽ đi tiếp xuống nữa (chỗ số 3). Số 1 là đường đi bộ (chui qua 1 đoạn đường tối có mái che) mà du khách sẽ đi từ tòa Kundun Lhakhang sang Tashi Langyard, còn số 2 chính là tòa Tashi Langyard.
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/Sig1.jpg
Bạn đi vào cửa 3 thì bên trái là khoảng sân rộng Courtyard, bên phải là cửa vào Kelsang temple :)
Nếu bạn đọc kỹ thì thấy mình nói về cả tượng lẫn các hoạ hình trên tường ^^ lý do đơn giản là trong các khám thờ nhỏ, nếu thờ tượng ai thì các họa hình trên tường thường là vẽ người đó, nên nếu như nhìn tranh mà chưa rõ thì ngắm kỹ lại tượng :)
Ah về việc vẽ các mural đó thì mình đồng ý là rất nghệ thuật, nhưng ko phải vẽ thiếu đâu, theo mình thấy họ vẽ cả quần áo sắc phục nữa, nhưng lâu dần nét vẽ xuống cấp theo thời gian, hòa với màu tường trong khung cảnh tối nên nhìn trong khám thiếu ánh sáng có thể thấy như ko đầy đủ mọi bộ phận. Nói chung mình cũng rất khó ngắm kỹ các mural trong các điện thờ, ko chỉ Tashilhunpo mà còn Jokhang, Potala, Sera ... vì từ ngoài chen chúc vào đc thì mắt lóa hết cả, xô đẩy vừa đi vừa ngắm, tay lại ko dám sờ cũng ko dám chụp, nên chỉ có thể ngắm và về nhà ngồi nhớ lại thôi ...
@ Codet: confirm với bạn đó là Kelsang temple ^^
Ah về việc vẽ các mural đó thì mình đồng ý là rất nghệ thuật, nhưng ko phải vẽ thiếu đâu, theo mình thấy họ vẽ cả quần áo sắc phục nữa, nhưng lâu dần nét vẽ xuống cấp theo thời gian, hòa với màu tường trong khung cảnh tối nên nhìn trong khám thiếu ánh sáng có thể thấy như ko đầy đủ mọi bộ phận. .
hề hề, tks nhé. Bạn quả là ng cẩn thận. Thôi ta ko tranh luận nữa, nhưng giả thiết bạn cho rằng đầy đủ và bình thường, chỉ bị mờ đi do thời gian và nến bơ.... thì ko khả thi rồi.
Bởi vì mình đã quá ngạc nhiên nên quan sát rằng sự nổi bật của một vài đường nét là có dụng ý cả... Vì toàn bộ hình họa đều giống nhau, chỉ khác nhau tư thế và đặc biệt là tay, lúc đó đang ở thế nào, chú gì... thì điểm nhấn vào đó.
:D
Khi nào có duyên đi lại lần hai, chắc sống chết bon chen thế nào cũng cố mà chụp lại. :d
PS: Vừa đọc bài trên, thấy bạn nói đến thịt bò, hận quá nên chạy ra phong ngoài tìm gói thịt bò Tạng mua ở Lasha, đau hết cả người vì gói thịt bò này.
Số là tối hôm trước, khi chúng tôi đi chén ở một nhà hàng, qua siêu thị vớ dc gói thịt bò Tạng về chén thử thấy ngon quá.
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=39988
Hôm sau trước khi rời Lasha, hai đứa gái chúng tôi cố chạy ra siêu thị mua vớt mua vát mấy gói mang về làm quà cho lũ bạn.
Nào ngờ đâu, về nhà ăn thử thì thấy ko giống như gói ban đầu. Chắc là bao bì giống nhau, khác chữ, mà mình thì ko có biết chữ nên mua nhầm. May mà tôi chỉ vác có 2 gói về, còn cô bé kia thì làm... 10 gói. Ăn nó kiểu gân gân mà lại như là... ô mai... Tóm lại là vô cùng khó ăn. Trong khi ý muốn phải là thịt bò khô cơ. : (
Bạn nào mua thịt bò Tạng ở LAsha thì chú ý tránh xa gói kia nhá. Khó nhằn lắm. : d
Hôm sau trước khi rời Lasha, hai đứa gái chúng tôi cố chạy ra siêu thị mua vớt mua vát mấy gói mang về làm quà cho lũ bạn.
Nào ngờ đâu, về nhà ăn thử thì thấy ko giống như gói ban đầu. Chắc là bao bì giống nhau, khác chữ, mà mình thì ko có biết chữ nên mua nhầm. May mà tôi chỉ vác có 2 gói về, còn cô bé kia thì làm... 10 gói. Ăn nó kiểu gân gân mà lại như là... ô mai... Tóm lại là vô cùng khó ăn. Trong khi ý muốn phải là thịt bò khô cơ. : (
Bạn nào mua thịt bò Tạng ở LAsha thì chú ý tránh xa gói kia nhá. Khó nhằn lắm. : d
Kinh nghiệm hay quá :D thịt bò khô này tớ mua khi ku HDV đưa vào 1 chỗ chuyên bò bò và bò ... có đến vài chục mâm ý, nào là bò tảng, bò miếng, bò sợi, bò khô, bò ướt, bò thuốc bắc, bò đóng gói ... cũng vì tớ ko rành tiếng Trung nên chả biết tên loại nào với loại nào, cứ đi thử từng loại rồi chỉ trỏ 1-2 lạng (>_<) Thực lòng mà nói, bò khô VN mình ngon hơn hì, thịt mỏng và mềm, mùi nhẹ nhưng vị ngon hơn :D
PHAM-PEK
17-08-2010, 20:10
Mình cũng có chú ý đến những bức tranh trên tường mà bạn Codet nói ở Tashilunpo. Quả là đẹp thật, mình thấy những bức tranh này giống như là cố ý vẽ như vậy, chứ không phải bị phai mờ theo năm tháng. Toàn bộ bức tường màu đen, chỉ có phần đầu, cổ và một phần ngực được lộ ra là màu vàng. Mình cứ đứng ngắm mãi mê hoặc. Chỉ có điều là những bức tranh này nằm trong Monk Hall, cũng không được chụp ảnh. Thôi đành ghi vào trí nhớ vậy...
Sáng ngày 11 chúng tôi dậy không vội vã, hôm nay là ngày cuối trên chuyến hành trình ghé thăm cao nguyên :) Sau khi ăn sáng, cả đoàn rời khách sạn để đi thăm tu viện Hoàng Giáo lớn nhất Thanh Hải: Taer Monastery, nằm ở thị trấn Hoàng Trung (Huangzhong) cách Tây Ninh 26km về phía tây nam. Trời Thanh Hải hôm nay vẫn nhiều mây, không khí se se lạnh tựa như đầu thu! Xe bon bon chạy, cô hướng dẫn viên du lịch người gốc Thành Đô say sưa kể truyện về mảnh đất Thanh Hải và địa danh mà chúng tôi sắp ghé thăm ...
1. Lan man lúc chạy xe:
Phật giáo Đại thừa Mật tông Tây Tạng sở dĩ đạt được những thành tựu rực rỡ như ngày nay là trải qua quá trình tôi luyện hun đúc chọn lọc nghìn đời mỗi khi nhắc đến người ta không thể quên những cái tên huyền thoại theo dòng thời gian. Trong đó nổi bật lên 1 nhà cải cách lỗi lạc, người đã có công xiển dương Phật giáo, hợp nhất Tăng chúng, vạch lại con đường tu học nghiêm cẩn, để từ đó xây dựng tông giáo lớn nhất cao nguyên Thanh-Tạng. Không ai khác chính là đại sư Tông Khách Ba (Tsongkhapa), sư tổ của phái Cách Lỗ (Gelugpa Sect). Người đời sau đến thăm Tây Tạng thường ghé những tu viện lớn như Cách Đăng (Ganden Monastery), Sắc Nhạ (Sera Monastery), Triết Phong (Deprung Monastery), Trát Thập Luân Bố (Tashilhunpo); những nơi này luôn có các gian điện thờ vinh danh ông. Bài viết hôm nay xin đưa bạn đọc xuôi ngàn cây số về lại 1 tu viện khác xa xôi hơn nằm trong vùng Thanh Hải, tu viện Tháp Nhĩ (Taer Monastery), để tìm hiểu về một giai đoạn khác của cuộc đời Tông Khách Ba - những tháng năm niên thiếu.
Đại sư Tông Khách Ba sinh năm 1357 ở vùng Tông Khách, Thanh Hải, Tây Tạng và được tin là hoá thân của trí huệ Bồ Tát Văn Thù Sư Lợi (Manjusri); khi đó nhắm vào thời nhà Nguyên <1271-1368> đang chiếm quan nội, còn Phật giáo Tây Tạng đang trong giai đoạn kết thân chính trị với hoàng tộc. Lúc đản sinh ngài Tông Khách Ba cũng có nhiều truyện dị thường được chép lại. Trong lúc đậu thai 9 tháng, rất nhiều điềm lành xuất hiện trong nhà và quanh vùng. Ngày 28/10/1357, khi hư không thanh tịnh an lành thì ngài hạ sanh, tướng mạo lọt lòng đã an nhiên phi phàm, dự báo sau này sẽ có cơ duyên hộ trì Phật pháp làm lợi chúng sinh.
Đoạn nhau thai mẹ ngài đem chôn xuống đất, từ đó mọc lên một tàng cây lớn xum xuê 10 nghìn lá mà mỗi lá đều có chữ Văn Thù, nên người quanh vùng đều rất kính trọng gọi đó là cây Cổ Lai Chiên Đàn (tức là cây có trăm ngàn tượng Phật). Hàng năm mùa thu lá rụng, người hành hương đến đây đều nhặt lá cây đem về. Du khách ngày nay đến Thanh Hải thăm tu viện Taer cũng sẽ gặp cây này trong khuôn viên. Tương truyền con số 10 nghìn lá của cây Chiên Đàn chính là khởi nguồn của việc làm 10,000 lần nghi lễ Ngũ thể nhập địa của Tăng chúng và người mộ đạo sau này :)
Lên 17 tuổi, năm 1373, Tông Khách Ba rời quê nhà để vào Lạp Sát (Lhasa) tu học, từ đó mở đầu giai đoạn ngài bắt đầu lãnh giáo những tinh hoa của tông phái Phật giáo Tây Tạng khi đó gồm cả Ninh Mã (Nyingma Sect), Ca Nhĩ Cư (Kagyupa Sect), và Tát Ca (Sakya Sect). Mẹ ngài khi cuối đời có viết thư nhắn gọi Tông Khách Ba về, nhưng vì đường xá xa cách, lại vướng việc học và truyền đạo mà ngài không về được. Tông Khách Ba đã hoạ hình mình trong tranh rồi gửi về cho mẹ an tâm. Đồng thời trong thư gửi mẹ, ngài viết: "... con nay ở xa không về được quê nhà, xin mẹ dựng cho con 1 bảo tháp, thân không về được nhưng lòng hướng về ...". Gia đình ông y lời đã cho xây 1 stupa ngay cạnh khuôn viên tán cây Chiên Đàn. Mẹ ông mất mà không kịp gặp mặt con, cũng chưa kịp nhìn thấy những thành tựu lớn lao mà con trai bà dùng cả cuộc đời mình gây dựng được cho Phật giáo Tây Tạng. Còn đại sư cũng viên tịch vào năm 1419. Đúng 200 năm sau ngày sinh của Tông Khách Ba, năm 1557, chúng giáo tăng ni đệ tử môn đồ của Hoàng Giáo do con trai bà kiến lập uống nước nhớ nguồn đã trở lại Thanh Hải, dựng lên trên nền đất cũ một tu viện lớn bao bọc ngoài stupa xưa. Đó chính là tu viện Tháp Nhĩ (Taer Monastery), 1 trong 6 ngôi đại tùng lâm quan trọng của Cách Lỗ tông trên toàn Tây Tạng. Tên tu viện theo tiếng Tạng có nghĩa là stupa có trước, tu viện xây sau, độc đáo duy nhất khác hẳn phong cách mọi tu viện khác (thường xây tu viện xong mới dựng các stupa bên trong). Ngoài ra do sự tích cây 10,000 lá trong tu viện mà nơi đây còn có tên là Thập Vạn Phật (Kumbum Monastery).
Nhiều trăm năm sau, du khách đến Thanh Hải vẫn được nghe kể lại câu chuyện xúc động này, lại được đưa vào khuôn viên tu viện để xem cây Chiên Đàn (vẫn xanh tốt cho đến ngày nay) và chiêm bái stupa cổ mà mẹ Tông Khách Ba đã cho dựng để gửi gắm tấm lòng của người con xa xứ, càng thêm ngưỡng mộ bề dày văn hoá tâm linh của người Tạng trải bao thế hệ vẫn rực rỡ mê đắm vượt trên thách thức của thời gian :)
2. Tu viện Tháp Nhĩ:
Câu chuyện trên tham khảo nguồn từ Đại tạng kinh Việt Nam (http://daitangkinhvietnam.org), Vạn Phật Đảnh (http://www.vanphatdanh.com) và dựa theo lời kể của hướng dẫn viên du lịch ở Thanh Hải mà chắp bút chép ghi; mọi sơ sót ngoài ý muốn mong được bạn đọc lượng thứ. Lan man kể cũng đã dài, xin gửi bạn đọc vài hình ảnh của tu viện này.
Cổng vào chánh Đông của tu viện Taer Monastery:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_11/IMG_4893.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_11/IMG_4894.jpg
Bước vào khuôn viên tu viện, du khách có thể dễ dàng nhận ra sự pha trộn phong cách Hán-Tạng rõ rệt trong bố cục và màu sắc toàn viện.
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_11/IMG_4896.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_11/IMG_4897.jpg
Từ giữa sân lớn của tu viện có thể thấy trước mặt là tháp mái vàng của Hộ Pháp Điện (Dharma Protector Temple):
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_11/IMG_4899.jpg
Đối diện Hộ Pháp Điện là cửa vào lớn của tu viện, nhưng không thấy du khách qua lại, có lẽ đang trong quá trình tu sửa. Đây cũng là chỗ mua vé để vào thăm các điện thờ trong khuôn viên Taer Monastery. Vé vào cửa in đẹp và bên trong là đĩa CD loại nhỏ chứa các thông tin giới thiệu về tu viện ^^
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_11/IMG_4902.jpg
Phía bên phải của sân là Như Lai Bát Tháp (8 Great Stupas) linh thiêng của người Tạng. Người hành hương đến đây đều bái lạy các stupa này trước khi đi vào thăm các khu điện:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_11/IMG_4917.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_11/IMG_4912.jpg
Đây là 1 quần thể đầy đủ cả 8 stupa trong tín ngưỡng Phật giáo Tây Tạng kể lại những dấu ấn quan trọng trong cuộc đời của Đức Phật Lịch sử Thích Ca Mâu Ni (Shakyamuni). Chắc hẳn bạn đọc còn nhớ, một trong những kiến thúc stupa quen thuộc này (tháp muôn cửa - stupa of many doors) đã được người Tạng áp dụng tài tình để dựng lên cả 1 tháp lớn giữa trấn Gyantse vùng Tsang và cũng có tên là Thập Vạn Phật tháp (Kumbum, Palkhor Chode Monastery)
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_11/IMG_4915.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_11/IMG_4907.jpg
Nhác trông màu sắc tô điểm trên stupa có thể nhận thấy các tháp này đều được sơn sửa lại thường xuyên:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_11/IMG_4914.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_11/IMG_4906.jpg
Phía xa là cổng vào chánh Tây của tu viện nằm ngay dưới khối 3 stupa trắng, giờ là bãi đậu xe riêng của khách đến thăm tu viện:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_11/IMG_4972.jpg
Theo đường xi măng sạch sẽ, chúng tôi bắt đầu đi vào khu điện đầu tiên: Hộ Pháp Điện, nơi có mural và tượng thờ của các vị Thiên Vương và hộ pháp nhà Phật. Điện này còn được biết đến với tên Tiểu Kim Ngoã Điện (Lesser Hall of Golden Roof):
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_11/IMG_4900.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_11/IMG_4739.jpg
Ở cửa vào mỗi điện là máy đọc thẻ, du khách dùng chính vé vào cửa để đưa qua máy quét trước khi vào, phương thức này khá hiện đại và là lần đầu tiên chúng tôi gặp khi đi du lịch Tây Tạng :D Việc chụp ảnh bên trong mỗi toà điện của tu viện Taer bị cấm rất ngặt nên hầu như ít ai có ảnh chụp kiến trúc bên trong của mỗi điện (>_<). Trên bốn phía tường bao của Tiểu Kim Ngoã Điện có treo rất nhiều đầu bò, linh dương, ngựa trắng được bảo quản tốt theo thời gian, không rõ bí quyết nhồi thú của người Tạng như thế nào mà các con vật này nhìn đều thật và sống động!
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_11/IMG_4920.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_11/IMG_4747.jpg
Ra khỏi Tiểu Kim Ngoã Điện là đường sang khu điện thứ hai, nơi thờ phụng mẹ của ngài Tông Khách Ba mà người hành hương tìm đến để bày tỏ lòng thành kính. Trên đường du khách sẽ bắt gặp stupa Niết bàn (Stupa of Nirvana) - stupa duy nhất trong Như Lai Bát Tháp không có 4 tầng Tứ diệu đế ở đáy, tượng trưng cho sự viên mãn tu thành chánh quả:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_11/IMG_4921.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_11/IMG_4742.jpg
Du khách tranh thủ chụp ảnh với kinh luân đồng lớn ngay dưới chân stupa:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_11/IMG_4926.jpg
Bên trong khu điện thứ 2, chúng tôi bắt gặp tảng đá dựng ngay giữa vườn, tương truyền là phiến đá mà mẹ đại sư Tông Khách Ba thường dựa vào khi có mang ngài. Trên phiến đá bóng nhẫy dính chi chít các đồng tiền xu và tiền giấy của khách thập phương, hỏi ra mới biết người dân nơi đây đã bôi rất nhiều mỡ bò Yak lên đá, nhờ thế mà tiền cúng có thể dính vào được :D
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_11/IMG_4927.jpg
Vì không được chụp ảnh, chúng tôi bái lạy các tượng thờ rồi nhanh chóng ra khỏi điện, điểm đến tiếp theo là Đại Kim Ngoã Điện (Great Hall of Golden Roof). Một vài hình ảnh khi đi bộ trong tu viện:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_11/IMG_4775.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_11/IMG_4767.jpg
Khi đi qua khu học viện của Taer Monastery, chúng tôi bắt gặp những nhà sư còn rất trẻ trong màu áo tu đỏ thắm với túi da, điện thoại, giày tây ... Được biết có tổng cộng 4 học viện lớn: Hiển Tông học viện, Mật tông học viện, Thời luân học viện, và Y học viện nằm rải rác trong khuôn viên:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_11/IMG_4933.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_11/IMG_4932.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_11/IMG_4929.jpg
Bánh xe Pháp (Dharma Whee) và cặp hươu vàng chính giữa nóc điện:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_11/IMG_4939.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_11/IMG_4943.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_11/IMG_4945.jpg
Bên trong Đại Kinh Đường khá tối nhưng du khách vẫn cảm nhận được sự hoành tráng toát lên từ bốn phía điện, trên các kệ là hàng nghìn tượng Phật nhỏ soi sáng bởi 1000 ngọn đèn mỡ bò Yak đặt dọc theo tường thờ phụng mỗi vị. Chính giữa điện là bức tượng Quán Thế Âm Bồ Tát (Avalokitesvara) lớn, bên cạnh là tượng thờ của Ban Thiền Lạt Ma đời thứ 9 và thứ 11 - một nét tương đồng với tu viện Tashilhunpo ở Shigatse! Ra khỏi Đại Kinh Đường, du khách sẽ theo cửa hông để đi sang các khu điện đằng sau:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_11/IMG_4762.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_11/IMG_4948.jpg
Phía sau Đại Kinh Đường là quần thể quan trọng nhất của tu viện Tháp Nhĩ bao gồm 4 khu vực: Bếp lớn (The Great Kitchens) bên trong có 3 vạc đồng để nấu ăn cho Tăng chúng -- gian này không mở cửa cho du khách tham quan, điện thờ Đức Phật Thích Ca Mâu Ni (Shakyamuni), điện thờ Phật tương lai Di Lặc Bồ Tát (Future Buddha Maitreya), và quan trọng nhất chính là Đại Kim Ngoã Điện (Great Hall of the Golden Roof) ^^ 4 khu này quần tụ xung quanh cây Cổ Lai Chiên Đàn nằm ngay trước Đại Kim Ngoã Điện. Du khách ai cũng thích thú không gian rực rỡ của khu vực này nhưng đáng tiếc không ai được chụp ảnh :(
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_11/IMG_4949.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_11/IMG_4950.jpg
Cây Cổ Lai Chiên Đàn vẫn xanh um giữa sân và được quây bảo vệ bởi hàng rào gỗ thấp, người Tây Tạng làm lễ bái lạy ở đây rất đông. Dọc theo các bức tường trong khuôn viên là những chiếc kinh luân cổ kích thước to như người thật quay trên những giá gỗ đen nhánh bóng nhẫy dấu tay. Phía trên nóc Đại Kim Ngoã Điện là mái vàng rực rỡ, bên trong điện là stupa mà mẹ Tông Khách Ba đã xây cho ngài năm xưa. Qua thời gian được trùng tu nâng cấp, tháp nay phủ bạc cao đến 11m. Bước vào trong điện, chúng tôi trật tự dò từng bước đến dưới chân stupa để ngẩng đầu chiêm bái Phật tích quý giá nhất Thanh Hải, trong đầu vẫn ngân nga câu nói của người khai tông lập phái Hoàng Mạo Giáo viết thư gửi mẹ ... "thân không về được, nhưng lòng hướng về" ... vậy mà đã hơn 500 năm rồi đấy! Cầm lòng không chụp ảnh, chúng tôi rời khỏi Đại Kim Ngoã Điện, tiếp tục con đường leo ngược dốc của tu viện Taer đi sang khu tiếp theo.
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_11/IMG_4947.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_11/IMG_4952.jpg
Tuy xây dọc theo sườn núi, tu viện Taer không quá dốc, đường đá rộng rãi và thoải mái, chính phủ Trung Quốc chắc đã đổ vào đây rất nhiều tiền để tôn tạo và quy hoạch qua nhiều thời kỳ:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_11/IMG_4935.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_11/IMG_4961.jpg
Khu điện cuối cùng chúng tôi ghé thăm thực ra là gian trưng bày độc đáo chỉ có ở Thanh Hải: tượng làm bằng bơ bò Yak (Hall of Butter Sculptures), vốn là 1 nghệ thuật tự hào của các nghệ nhân tăng sĩ trong tu viện Taer nổi danh toàn vùng Thanh-Tạng từ thế kỷ 16 đến nay:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_11/IMG_4955.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_11/IMG_4953.jpg
Được biết các nghệ nhân này đều phải bỏ ra nhiều tháng công sức để nhào nặn và làm thành các bức tượng để kịp tham dự Tibetan Butter Sculpture Festival (diễn ra trung tuần tháng 2 hàng năm) và tuỳ theo chủ đề của mỗi năm mà sẽ có những tượng hay bức hoạ dạng lớn được làm, ví dụ làm tượng đại sư Tông Khách Ba, tượng Đạt Lai Lạt Ma thứ 5, hay câu chuyện Văn Thành công chúa vào Tây Tạng ... Chủ đề năm nay là Phật tương lai Di Lặc (Future Buddha Maitreya). Vì không được chụp ảnh trong gian điện nên mượn tạm 1 tấm trên mạng để bạn đọc hình dung rõ ràng hơn về công phu và tầm vóc các bức tượng làm hoàn toàn từ bơ bò Yak với độ chinh xác và tinh tế bất ngờ:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_11/yak_butter_sculpture.jpg
Ngay phía sau bức tượng này sẽ là bức tượng đã tham gia dự thi năm ngoái :D cả 2 bức tượng đều đươc đặt trong lồng kính giữ lạnh khi chúng tôi đến thăm, để chống chọi với cái nắng ngày hè có thể làm chảy các tác phẩm.
Rời khỏi Sculpture Hall, chúng tôi theo con dốc thoải trở ra ngoài cổng, tranh thủ ghi lại những khoảng khắc trước khi rời tu viện Tháp Nhĩ:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_11/IMG_4951.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_11/IMG_4957.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_11/IMG_4959.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_11/IMG_4960.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_11/IMG_4967.jpg
Và những mái vàng lấp lánh bên trong tu viện:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_11/IMG_4964.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_11/IMG_4962.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_11/IMG_4973.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_11/IMG_4968.jpg
Tạm biệt tu viện Tháp Nhĩ và câu chuyện về tuổi thơ của đại sư Tông Khách Ba, chúng tôi ai cũng tấm tắc vì đã có dịp hiểu thêm những điểm độc đáo của vùng Thanh Hải mà trước giờ ít nghe nhắc đến :) Ra đến cổng chánh Đông tu viện, chúng tôi tranh thủ đi dạo nhâm nhi món khoai nướng trước khi theo xe nhắm hướng sân bay trực chỉ:
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_11/IMG_4974.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_11/IMG_4976.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_11/IMG_4727.jpg
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_11/IMG_4977.jpg
Từ sân bay Tây Ninh, chúng tôi đáp chuyến bay chiều đi Thành Đô và ngay trong đêm đó bay ra khỏi Tứ Xuyên, tạm biệt Trung Hoa và cũng là kết thúc chuyến đi khám phá phía Tây lần này :) Ngồi trên máy bay chúng tôi vẫn còn ngâm ngợi mãi, nhìn biểu tượng in trên tờ tiền 50 RMB mà không khỏi bâng khuâng về 1 miền đất vừa thật gần không thể tách rời vừa xa xôi như là ảo mộng ...
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_11/IMG_4779.jpg
Chuyến bay đêm ai cũng đã say ngủ, nhưng tôi biết có những đôi mắt vẫn mở chong chong nhìn đèn tín hiệu chớp ngoài cánh máy bay trong mây mù giữa lưng chừng trời, hay bởi lòng vẫn còn đau đáu về những điều tuyệt diệu được thấy qua ở phía dưới kia ... cao vài nghìn mét trên mặt nước biển, xa trong dãy Hi Mã Lạp Sơn, sâu giữa những hồ nước lớn và rừng cây ... một bức tranh Phật giáo tuyệt luân toàn cảnh vẫn trường tồn qua không thời gian ... Bài viết ngày 11 đến đây là kết thúc, xin hẹn bạn đọc trong bài cuối - Khúc vĩ thanh Tây Tạng.
ởu tu viện Taer Monastery, "cấm ngặt ko cho chụp ảnh" tức là ko có vụ đóng phí - chụp hả anh :(
https://i1013.photobucket.com/albums/af255/yilka2/tibet_11/IMG_4926.jpg
Thế mà sao 2 bác này hồn nhiên giơ máy chụp thế nhỉ, chắc vì là người Trung Quốc nên đc ưu tiên ;))
@ j2s: ah không em, nó cấm chụp ảnh sau khi bước vào trong điện hay gian thờ thôi, chứ đi ngoài thì vẫn đc chụp :D a cũng cố gắng chụp nhiều, nhưng tuyệt ko chụp đc cái nào bên trong :( cũng ko có chỗ để mà nộp tiền xin chụp ảnh luôn, có vẻ vùng này giàu nên 'chê' tiền của dân du lịch :(
Mình chờ mãi để được xem cây "Cổ Lai Chiên Đàn" ra thế nào, có ấn tượng lắm không thì Yilka lại.. không được chụp hình . Đau khổ lắm thay !!! (Đúng là ... còn ham muốn nên mới sinh khổ :) )
Một câu hỏi về vấn đề tu trì, chỉ do mình tò mò : Qua các hình ảnh, mình có cảm tưởng là Phật giáo Tây Tạng chỉ có tu tăng, không có tu ni .. có đúng thế không ? Nếu đúng, lý do là tại sao ??
Mình chờ mãi để được xem cây "Cổ Lai Chiên Đàn" ra thế nào, có ấn tượng lắm không thì Yilka lại.. không được chụp hình . Đau khổ lắm thay !!! (Đúng là ... còn ham muốn nên mới sinh khổ :) )
Một câu hỏi về vấn đề tu trì, chỉ do mình tò mò : Qua các hình ảnh, mình có cảm tưởng là Phật giáo Tây Tạng chỉ có tu tăng, không có tu ni .. có đúng thế không ? Nếu đúng, lý do là tại sao ??
Cây này nói sao nhỉ, khá là to đấy bạn, ko quá cao, cành lá xum xuê, cứ tưởng tượng nó giống mấy cây đa đầu làng quê VN là dễ nhất :D lá cây xanh um, xung quanh các bạn TQ rào 1 hàng rào gỗ thấp để bảo vệ, vì bị cấm chụp ảnh nên mình ko ho he đc gì :(
Tây Tạng đúng là hiếm (thậm chí bây giờ ko gặp) Tu ni. Mình ko rõ nguyên nhân vì sao, đồ rằng trong xã hội mẫu hệ như Tây Tạng, ng phụ nữ giữ vai trò quan trọng nhất trong gia đình, nếu mà đi tu vào chùa hết thì căng lắm :D Nhưng nói thế ko có nghĩa là ko có, bằng chứng rõ ràng nhất là những nhân vật lịch sử như Văn Thành công chúa, Ba Lợi Khố Cơ công chúa, Kim Thành công chúa đều là đệ tử Phật môn, cũng là những người mang vào Tây Tạng Phật điển quý giá; các bà có thể ko tính làm 'Tu ni' theo định nghĩa thông thường (tức là phải vào ở trong chùa hay tu viện) nhưng vẫn học đạo và hành Pháp ko thua kém ai. Còn trong thời đại mới này, bạn có thể tìm thấy tên tuổi như : Tenzin Palmo (http://en.wikipedia.org/wiki/Tenzin_Palmo) là Ni sư danh tiếng hiện vẫn còn tại thế :)
Một câu hỏi về vấn đề tu trì, chỉ do mình tò mò : Qua các hình ảnh, mình có cảm tưởng là Phật giáo Tây Tạng chỉ có tu tăng, không có tu ni .. có đúng thế không ? Nếu đúng, lý do là tại sao ??
Tặng hai bạn mấy bức vô tình chụp dc Sư Ni ở Tây Tạng.
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=40962
Sư Ni đây bạn.
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=40959
Sư cô này gặp ở Potala.
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=40963
Đến Sera, gặp hai bóng hồng này say mê trao đổi việc học tập thì phải.
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=40961
Khi nàng ngoảnh mặt lại...
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=40960
Nhìn nghiêng... khá đẹp.
Chụp thẳng thì hơi sỗ, nên mình ko dám.
Tuyệt vời!!! cảm ơn bạn Codet ^^ đúng là có duyên nên gặp, cảm tác cảm tác!
Mình cám ơn bạn Yilka và Codet nhé :)
Mình đặt câu hỏi là do tò mò khi nhận thấy hầu như tất cả hình ảnh về giới tu Phật giáo Tây tạng đều là hình ảnh «tăng sĩ» chứ chưa bao giờ riêng mình thấy ảnh của «ni cô» .
Lúc đọc wikipedia theo link của Yilka cho về sư nữ Tenzin Palmo, mình mới « ngộ » ra là có vấn đề gì ấy đối với giới « tu ni ». Lý do sâu xa tại sao (là do truyền thống ? là do quan niệm tôn giáo hay xã hội ?) thì mình chưa hiểu rõ .
Mình dịch thoát mấy đoạn có liên quan nhé :
Tenzin Palmo là một cô gái người Anh (Diane Perry) sinh tại London vào tháng 6 năm 1943. Năm 20 tuổi, cô tới Ấn độ và sau đó được qui y mang pháp danh Tenzin Palmo với tính cách shramanerika , có nghĩa là tập ni (novice nun), cấp bậc cao nhất mà theo truyền thống Tây Tạng lúc ấy người phụ nữ có thể đạt tới .
Là ni cô duy nhất sống tại Phật viện của đức lạt ma Khamtrul Rinpoche cùng với 100 tăng sinh, Tenzin Palmo kinh qua những kinh nghiệm đầu tiên về sự kỳ thị đối với ni giới khi bị hạn chế những thông tin mà bên tăng giới thì nhân được một cách thoải mái . Ham muốn học hỏi nhưng cô cảm thấy hụt hẫng vì bị bỏ ra ngoài hầu hết những sinh hoạt của tu viện do sư phân biệt « ghét phụ nữ » ở đấy . Thời gian này kéo dài 6 năm. Sau đấy, Tenzin Palmo rời Phật viện và đi về Hi mã lạp sơn thuộc Ấn, tìm một hang đá để ở đó cô bắt đầu một cuộc sống ẩn tu và nhập định kéo dài 12 năm trời ...
Năm 1988 sư nữ Tenzin Palmo ra khỏi hang ẩn tu và bắt đầu những thuyết giảng về bình đẳng quyền và cơ hội cho ni giới Phật giáo Tây Tạng cũng như đi khắp nơi để vận động tài trợ hầu lập nên một ni viện mới, theo lời khuyến khích của đức thầy lạt ma của bà .
(Như thế, theo mình hiểu, ở Tây Tạng có rất ít ni viện và biết đâu chừng các ni cô trong hình của Codet chẳng là từ tu viện của sư nữ Tenzin Palmo mà tới :) )
congchuadiana
24-08-2010, 16:54
Mơn man theo từng lời kể của anh Yilka, cảm nhận những nơi anh đi qua từng bức ảnh, vô cùng nể anh. Không biết đến khi nào mới có điều kiện thăm đất thánh đây. Nơi em muốn đến nhất là cung Potala, nhưng giờ đi du lịch qua ảnh của anh cũng đã thỏa nguyện rồi. Cảm ơn anh Yilka vì đã lập topic này.
Thanks e congchuadiana, nick e hoành tráng quá, type mà hơi run tay :D
A đang viết bài cuối cùng để kết topic này :P vì nội dung hơi dài nên chưa viết xong, hy vọng trong tuần này sẽ post. E đọc mà thấy bổ ích là vui rồi, chúc e có nhiều chuyến đi đáng nhớ khác (sau lần vừa từ Sing về) :D
Powered by vBulletin® Version 4.1.11 Copyright © 2024 vBulletin Solutions, Inc. All rights reserved.