View Full Version : [Chia sẻ] Theo dấu chân Yersin
Các bạn thân mến!
Nhân buổi họp mặt mừng sinh nhật Phượt 2 tuổi, bác Dudi có trao đổi về cung đường này. Mình xin mạn phép mở mục này làm nơi trao đổi, sưu tầm, đóng góp ý kiến về các thông tin liên quan cung đường thuở xưa bác sỹ Yersin đã qua. Khi tập hợp được thông tin tương đối đầy đủ và tham khảo tin cậy, chúng ta sẽ cùng nhau vạch ra kế hoạch cùng đi lại cung đường này. Theo cá nhân mình, việc đi lại cung đường này, ngoài mục tiêu ... Phượt. Chúng ta sẽ cảm nhận và thêm tôn kính một nhà khoa học tận tụy đã hiến dâng phần lớn cuộc đời mình cho đất Việt mến yêu của chúng ta. Mời các bạn!
Tìm tài liệu thì được bài này...
http://www.tuoitre.com.vn/Tianyon/Index.aspx?ArticleID=173140&ChannelID=7
Hihi, thanks bác Bigminh vui cùng ý tưởng và triển khai rất nhanh. Hy vọng cùng nghiên cứu mấy cái cung này. Có thì giờ thì bác đọc bản gốc bằng tiếng Pháp hồi ký Yersin mà bác đã sưu tầm được nhé để đối chiếu cho chính xác.
Nhà em đã đọc cái bài của Tuổi Trẻ ở cái link bác cho. Đó là chuyến đi đầu tiên của Yersin và được coi là chuyến đi thất bại.
Đó là chuyến đi ngẫu hứng, mang tính bột phát và "nghiệp dư", do lúc ấy Yersin chỉ có 10 ngày phép, trong lúc đợi tàu thủy trở lại đón.
Theo các tài liệu nhà em hiện thu thập được, Yersin tổng cộng phượt được 5 chuyến. Em sẽ cung cấp lên đây để các bác cùng nghiên cứu, do sánh, đối chiếu để tìm ra các con đường thật mà Yersin đã đi qua.
Cái này hơi khó và mất nhiều công. Vì các địa danh đã thay đổi, cần tra cứu và áp vào các tọa độ cũng như cảnh quan được mô tả trong nhật ký hành trình của Yersin.
Có khi mình biết được đến đâu, cứ đi, coi như trên đường đi tìm và khảo sát. Không đúng hẳn thì cũng coi như đi phượt, bình thường thôi. :D
@ Bigminh: Hay là cái tên topic bác cho gọn lại là "Theo dấu chân Yersin" để dễ tìm và sau này mình có thể làm cả 5 chuyến, chứ không chỉ là chuyến tìm ra Đà Lạt (chuyến thứ 3 của Yesrin) ?
LinhEvil
10-07-2009, 12:03
Cái nì rất hay ạ, em mạn phép di chuyển về Thân Thương Miền Nam để vừa là nơi đóng góp ý kiến vừa là nơi tiếp tục chia sẻ thông tin với mọi người
(c)
Đồng thanh tương ứng!
Cảm ơn các bạn, nhờ min&mod sửa dùm tiêu đề của thread là "Theo dấu chân Yersin" theo góp ý của bác Dudi.
Tiếp tục cập nhật nhé (c)
Có rất nhiều bài trên mạng về BS Yersin, và đây là bài của Trường ĐH Yersin - Đà Lạt
Alexandre Yersin - Nhà khoa học chân chính
03.02.2009 08:00
Alexandre Yersin (1863 - 1943)
Ngày nay, cư dân thành phố Đà Lạt, du khách trong nước và Quốc tế hẳn không quên Bác sĩ Alexandre Yersin - Nhà khoa học chân chính, mà tên tuổi ông gắn liền với sự hình thành thành phố Đà Lạt từ cuối thế kỷ XIX.
Alexandre Yersin sinh năm 1863, người Thụy Sĩ, Quốc tịch Pháp – Ông mồ côi cha từ trong bụng mẹ. Ngoài sự thiếu một người cha, Yersin còn chịu ảnh hưởng của một sự giáo dục theo thánh giáo và tiếp xúc hàng ngày toàn là phụ nữ; vì sau khi cha ông quá cố, để nuôi ông ăn học, mẹ ông đã mở lớp dạy bếp núc, âm nhạc, hội họa… cho các thiếu nữ đến từ Đức và nhiều vùng của Thụy Sĩ.
Quá trình trưởng thành của ông, sự phát triển về trí tuệ tạo nên thiên hướng say mê nghiên cứu khoa học. Suốt cuộc đời của ông dành cho khoa học.
Tuổi trẻ của A. Yersin đã có thành công vang dội đầu tiên với việc bảo vệ thành công luận án tiến sĩ tại Paris 1888, đề tài ngành y khoa: “Nghiên cứu sự phát triển chứng nhiễm trùng huyết của bệnh lao thực nghiệm”. được Đại học y khoa Paris tặng huy chương đồng, lúc đó ông mới 25 tuổi. Ngay sau đó, hợp tác cùng bác sĩ Roux, Yersin tìm ra độc tố của vi trùng bệnh bạch hầu, thành công đó làm tên tuổi Yersin thêm lừng lẫy.
Năm 1894, sau nhiều kỳ công nghiên cứu tìm tòi thí nghiệm, Yersin đã tìm ra vi trùng dịch hạch, nghiên cứu bào chế thuốc điều trị và phòng bệnh dịch hạch được chính phủ Pháp tặng huân chương Bắc đẩu bội tinh. Đến năm 1896 lúc bệnh dịch hạch tái phát tràn lan ở Trung Quốc, Hồng Công, Quảng Đông… 80% người bệnh được cứu sống nhờ loại thuốc của bác sĩ Yersin bào chế.
Bệnh dịch hạch đã giết chết trên 50 triệu người trên thế giới, từ đó không còn là bệnh nan y.
Tại hội nghị vi sinh vật học thế giới lần thứ 10 năm 1970 đã quyết định cho vi khuẩn dịch hạch mang tên người khám phá ra nó: Yersinia Pestis.
Nhân loại mang ơn bác sĩ Yersin về bệnh dịch hạch, cũng như mang ơn nhà Bác học Louis Pasteur về bệnh chó dại.
Năm 1902, bác sĩ A. Yersin đã làm hiệu trưởng trường thuốc Hà Nội nay là đại học Y khoa Hà Nội. Ông là giám đốc viện Pastuer Đông Dương, gồm cả viện Pastuer Nha Trang và viện Pastuer Sài Gòn. Kế thừa thành tựu của ông, ngày nay, các viện Pastuer Việt Nam vẫn đang phát huy hiệu quả phòng, chữa bệnh cho nhân dân ta.
A.Yersin say mê nghiên cứu khoa học trên nhiều lĩnh vực. Ngoài y học, ông còn thành công trong sinh học, nông học, thiên văn học, vật lý học và ưa thích thám hiểm mạo hiểm. Ông đã trồng thử nghiệm và thành công cây cao su ở Suối Dầu; cây canh kyna ở Hòn Bà, ở Dran, ở cao nguyên Langbian để bào chế thuốc chữa bệnh sốt rét rất hiệu quả. Tại Suối dầu thuộc Diên khánh, cách Nha Trang 20 km, với diện tích gần 4000ha là nơi ông đã lập đồn điền cao su, trồng bắp, lúa, thuốc lá… nuôi ngựa, trâu, bò, dê, cừu. Đặc biệt, ngựa là loài vật được chăm sóc kỹ để lấy nguyên liệu sản xuất vacxin phòng bệnh dịch hạch.
Tháng 2 năm 1893, trong chuyến thám hiểm vùng núi rừng hoang sơ, đầy thú dữ ở Nam Trung bộ, A. Yersin đã phát hiện cao nguyên LangBian và đề nghị Toàn quyền Đông Dương P.Doumer chọn Đà Lạt – Đan Kia xây dựng trạm nghỉ dưỡng, vì nơi đây đầy đủ điều kiện cần thiết về đất đai, thời tiết khí hậu, nguồn nước, có khả năng xây dựng đường giao thông nối liền Biên Hòa Đồng Nai và ven biển Trung bộ. Từ đó, Đà Lạt bắt đầu hình thành phát triển, cho đến nay đã 115 năm.
Thành phố Đà Lạt trong quá trình hình thành và phát triển đã có những mái trường mang tên Yersin, như trường trung học Lycée Yersin thành lập tháng 6 năm 1935 (Nay là trường cao đẳng sư phạm Đà Lạt). Trường Đại học Yersin Đà Lạt thành lập tháng 10 năm 2004, trường THPT Yersin thành lập tháng 12 năm 2005, có đường phố, công viên mang tên Yersin… đó cũng là sự ghi nhận công lao của nhà khoa học, bác sĩ A. Yersin đối với Đà Lạt, đối với sự phát triển của nền khoa học thế giới.
Gần 50 năm sống và làm việc ở Việt Nam, 57 năm hoạt động khoa học. A. Yersin đã nghiên cứu thành công 55 công trình khoa học, gồm 40 công trình về y học (trong đó 13 công trình chuyên nghiên cứu về bệnh dịch hạch), 10 công trình nghiên cứu về các lĩnh vực sinh học, nông học (trong đó có 5 công trình nghiên cứu việc trồng và bào chế Canhkyna chữa bệnh sốt rét). Đến nay còn lưu giữ được khoảng 60 bài báo khoa học của bác sĩ A. Yersin đăng trên các tạp chí thời đó.
Chúng ta vẫn nhớ đến Bác sĩ A. Yersin – Nhà khoa học chân chính mà sự nghiệp khoa học rất vẻ vang; ông rất giản dị, khiêm nhường, không hợm hĩnh háo danh. Tên tuổi, sự nghiệp của ông vẫn còn vang mãi trong giới trí thức thực thụ, và in đậm trong lịch sử hình thành thành phố Đà Lạt. Đà Lạt ngày một đẹp hơn, xứng đáng là một trung tâm văn hóa, giáo dục – đào tạo, nghiên cứu khoa học, du lịch và nghỉ dưỡng nổi tiếng của Việt Nam, các thế hệ sau sẽ mãi nhắc đến tên ông với tấm lòng cảm phục sâu sắc.
Và đây là 1 link rất hay của Tp.Đà Lạt. Bác BigMinh và bác Dudi lưu ý phần sách tham khảo ở cuối bài để tiện tham khảo thêm. Riêng bài này cũng phác thảo được cung đường rồi. Đi cung này sẽ mất nhiều thời gian nhưng nếu ACE mình thực hiện được thì thật là tuyệt vời.
http://www.dalat.gov.vn/web/books/caonguyen/yersin.htm
Trước khi cung cấp các thông tin tuyến đường mà Yersin đã đi qua, em giơ tay xung phong kể lược qua thân thế sự nghiệp của Yersin, theo cái chí nhớ và góc nhìn của em ạ =)) Vì em cũng nghiên kíu cái vụ này nhiều nhiều, nên lọan tài liệu, bi giờ chỉ kể theo chí nhớ:
Ông ấy là người Thụy Sĩ gốc Pháp, sinh ngày mấy ở đâu quên gồi :) . Gặp thời bị vua Pháp đàn áp, cả nhà ông ấy di tản sang Thụy Sĩ, làm Pháp Kiều yêu nước.
Sau này, khi chính quyền Pháp đổi mới, có các chính sách thóang cho Kiều, ông ấy trở lại quốc tịch Pháp, hoặc là làm luôn 2 quốc tịch gì đó. Vì thế, các tài trợ cho các công trình Yersin tại VN sau này đều được Pháp hăng hái giúp.
Học hành xong, ông ấy vào làm cơ quan nhà nước, tại Viện vệ sinh dịch tễ gì đó ở Paris, trở thành chuyên viên vi trùng học, học trò của Pasteur và đồng môn của nhiều nhà bác học danh tiếng khác.
Tuy da ông là hàng thịt, trong vỏ một công chức ngoan hiền, nhưng hồn ông lại là Trương Ba, cuộn máu phượt thứ thiệt.
Bỗng một ngày đẹp giời, ông bỏ cơ quan nhà nước cái tẹt, từ Paris xuống Marseille, một thành phố cảng ở miền Nam, sát với châu Phi.
Không biết ông đi đâu, muốn gì, người ta chỉ tiếc vì coi sự nghiệp tinh vi vi trùng của ông cứ như là gặp phải lối tịt, và cái cơ quan nhà nước nằm giữa thủ đô Paris không phải ai xin vào cũng được, cái biên chế của ông không phải ai xin vào cũng được.
Ngơ ngáo ở Marseille một hồi, ông bỗng lên tàu xuất dương. Ông đăng tên tuyển dụng vào chân y tá trên một con tàu viễn dương của cái công ty hàng hải gi gì quên rồi. Ông ý là bác sĩ xịn, nhưng tàu chỉ có chân y tá, vì vài chục mạng trên tàu chỉ cần thăm khám sơ sơ, cấp mấy viên Xuyên Tâm Liên là đủ.
Chức năng quan trọng nhất mà người ta sợ là ông có quyền cấp giấy đủ sức khỏe để đi tàu viễn dương. Đổi lại, ông được phượt miễn phí.
Và ông sang VN như là tình cờ, vì công ty tàu ấy nó chạy cái tuyến ấy: Marseille - Hải Phòng.
Lên Hải Phòng, ông chuyển sang chạy tuyến Hải Phòng - Malina (Philippines). Nhưng chỉ được vài tháng (hình như 6), tuyến này bị ngưng, do không có hiệu quả kinh tế gì đó.
Ông bèn chuyển qua công ty Volga gì đó (em nhớ cái tên công ty này vì nó giống cái tên con sông Volga ở Nga La Tư), chạy tàu biển tuyến Hải Phòng - Sài Gòn.
Nhưng hồi ấy, không có tàu chạy thẳng như tàu Hoa Sen như bây giờ, mà tòan tàu chợ, ghé lung tung, Thái Bình, Vinh hay là gì đó quên kụ nó gồi. Vì điều quan trọng là nó ghé Nha Trang, Quy Nhơn...
Ở đó, ông nhìn thấy núi Trường Sơn và trong đầu lóe lên khát vọng: không phải phượt đường biển hay đường bộ theo quốc lộ 1A bây giờ, mà phải phượt đường khó, đường núi.
Ông lên âm miu chạy cung này: Từ Nha Trang vào núi Trường Sơn, rồi từ đó tìm đường về Sài Gòn theo hướng tây nam. Thời đó, người ta đi đường biển là chủ yếu, nên phượt đường núi mới là óach.
Một hôm, tàu đến Nha Trang. Ông xin thuyền trưởng nghỉ phép hay gì đó, để đi phượt. Chuyến ấy, con tàu đi tiếp vào Sài Gòn và quay lại Nha Trang trong 10 ngày mà không có bác sĩ.
Trong 10 ngày ngắn ngủi này, ông làm chuyến phượt đầu tiên tại Việt Nam, từ Nha Trang lên Di Linh.
Ông rời tàu với vài hộp thịt bò, mấy thứ đồ khô xin từ thuyền trưởng, và đi Phan Rang theo lời khuyên của ông thuyền trưởng này.
Tại Phan Rang, ông cà kê gặp một cố đạo người Pháp, người mấy năm trước từng phải chạy trốn các cuộc đàn áp của nhà Nguyễn.
Nhưng ông cố đạo này, không còn nhớ cái lúc lên rừng chạy lọan ấy, đã chạy về đâu, nấp ở đâu để cố vấn chỉ đường cho Yersin. Ông khuyên Yersin đi Phan Rí.
Tại đó, một viên chức người Pháp đã giúp ông, cung cấp lương thực, người Việt dẫn đường, ngựa nghẽo và các thứ cần thiết khác...
Sở dĩ ông không đi tiếp được nữa là vì hết phép, phải quay về tàu. Chuyến đi, được coi là thất bại so với khát vọng, nhưng lại là tiền đề qúy báu cho các chuyến sau.
dangkhoaquan
10-07-2009, 14:19
cuing đường này rất hay và rất tuyệt vời, nếu đi xin em đăng ký 1 suất chính thức trước ạ,
cuing đường này rất hay và rất tuyệt vời, nếu đi xin em đăng ký 1 suất chính thức trước ạ,
Nơi tôn nghiêm : không mua bán "vật liệu xây dựng" dưới mọi hình thức.
Vụ này tính sau....
Bác Dudi kể chuyện hay quá, cứ như là bác Ba Phi. Những chi tiết mà bác gọi là quên cụ nó rồi hay gì gì đó, thật ra cũng không cần thiết. Vì theo em đọc nảy giờ bên trang của TP.Đà lạt, những chi tiết bác nêu đều i phóc. Em nghĩ bác Yersin không những là phượt chính hiệu, mà còn trình độ cao cấp nên còn gọi là nhà thám hiểm. Mọi chuyện là do duyên số, hên xui, chứ trước khi đi phượt, bác í đâu có ý định tìm ra Lang Bian hay Tp.Đà Lạt.
Đọc chuyện của Yersin - Lang Bian - Đà Lạt, lại càng hiểu lịch sử cả 1 vùng của VN mình. Nếu đi được cung này, mà thích nhất là len lỏi vào những vùng người dân tộc, thì ACE mình sẽ có dịp chiêm nghiệm lại những thông tin đọc được, chiêm nghiệm lại thời gian, chứ cứ theo quốc lộ mà đi thì e là quá nhàn nhã.
Thôi bác Dudi kể chuyện theo style của bác tiếp đi. Còn bác BigMinh vẽ cung tới đâu rồi. Em sẽ vào hóng hớt tung hứng với mấy bác. Tưởng ra cảnh mấy ACE mình cùng phượt đường này thấy phê quá :))
... em mạn phép di chuyển về Thân Thương Miền Nam ...
(c)
Ở nhà Vồ làm mod roài à? Sao chả thấy khao gì nhỉ. Tối nay đến húp cháo nhé :))
++++
Tổng cộng trong thời gian làm phượt tử tại Việt Nam, Yersin phượt 5 chuyến, theo những tài liệu mà em biết.
Chủ yếu các chuyến này đều nhằm lên Tây Nguyên và xuyên Đông Dương.
Có một số chuyến khác được Yersin ghi lại, nhưng không có bằng chứng rõ ràng là có sự tham gia trực tiếp của ông hay không. Những chuyến này, theo Phượt Luật, nhà em không tính điểm.
5 chuyến phượt của Yersin, em tạm đặt tên là “Yersin phượt 1-2-3...” để khỏi lẫn với các rắc rối cung, chặng...
Có rất nhiều chi tiết hay của các chuyến đi. Nhưng đó là phần Hồi ức. Tại đây, em chỉ lược gọn, cốt cùng mọi người đối chiếu các cung đường, tìm ra con đường thật.
1- “Yersin phượt 1”: Nha Trang- Phan Rang- Phan Ri, theo quốc lộ.
Từ Phan Rí theo đường mòn từ làng Kalon ở chân núi qua Ta Ly đến Ta La (vùng phụ cận Djiring, tức Di Linh ngày nay).
Hành trình này gần giống theo bài đăng ở Tuổi Trẻ.
Không còn thời gian đi tiếp, từ Di Linh quay về Phan Thiết, từ đó về Nha Trang bằng ghe và lên tàu đi Quy Nhơn.
Chuyến này xuất phát hôm Chủ nhật 3.8.1891.
2- “Yersin phượt 2”: Từ 28.3.1892 đến 9.6.1892, Yersin từ Nha Trang, băng qua vùng cao nguyên Daklak đến Stung Treng (Campuchia).
Nghi vấn: Có thể chuyến này Yersin đi theo đường Hòn Giao, lên Hòn Bà, quẹo loanh quanh đâu đó rồi lên Buôn Ma Thuột, Bản Đôn rồi sang Cam ???
3- “Yersin phượt 3”: Đây là chuyến đi dài nhất, hay nhất, quan trọng nhất và có kết quả nhất của Yersin.
Năm 1893: Cuộc khám phá Tây Nguyên kéo dài 7 tháng, với đòan lúc đông nhất lên đến 80 người, đủ ngựa nghẽo và cả voi tháp tùng. Nhiều chi tiết hay được viết trong hồi ức "Bảy tháng nơi xứ Thượng".
Chuyến này chia làm nhiều chặng:
a) Chặng 1: Ngày 24.2.1893 Yersin rời Sài Gòn đi Biên Hoà, Tân Uyên bằng xe hơi, sau đó thuê thuyền độc mộc đến Trị An, qua Trà Cú.
Từ Trà Cú đi Tánh Linh, đi bộ trong rừng ba giờ. Từ Tánh Linh đi Phan Thiết vòng qua phía Nam rặng núi Ông, đi bộ một ngày rưỡi.
Từ Phan Thiết, đi Nha Trang bằng đường cái quan, sau đó trở lại Phan Rí.
b) Chặng 2: Ngày 8.4.1893, rời Phan Rí đi Tánh Linh, qua làng Kalon-Madai, một làng Chăm nằm ở chân núi, vốn là một địa điểm giao lưu quan trọng giữa vùng núi và vùng xuôi.
Từ Kalon, trèo dốc liên tục đến làng Lao Gouan (một ngày đường).
Ngày 14.4 đoàn rời Lao Gouan tiến về phía Bắc, vượt dòng Da Gnine (tức Da Nhim) đến làng Rioung, nằm gần nhánh thứ hai của sông Đồng Nai là Da Dong (tức Da Dung).
Rioung (có thể là làng Riong Bolieng ngày nay) là một làng Thượng chuyên về nghề rèn,
Ngày 25.4 Yersin đến Ta La, vùng phụ cận Djiring (Di Linh). Cạnh đó là dòng Da Riame, một chi lưu của sông La Ngà.
Đi qua làng Yane xuống thung lũng sông La Ngà, đến làng Droum (có lẽ là làng Kondroum ngày nay).
Men theo hữu ngạn sông La Ngà, vượt sông một lần nữa ở gần Barth Nui (Bác Nui) trở về Tánh Linh.
Trước khi thực hiện chặng ba, từ ngày 22.5 đến 28.5 Yersin khảo sát vùng hữu ngạn sông La Ngà từ Bác Nui đến Cao Cang.
c) Chặng 3:
Ngày 30.5.1893: từ Tánh Linh đi Phan Rang.
Men theo tả ngạn sông La Ngà trở lại Droum. Từ đây, vượt sông La Ngà qua bờ bên phải, đi qua một loạt các làng đều mang tên Tô La, đến Tia Lao, hướng đến núi Tadoum (tức Tadoung).
Ngày 11.6, đến Bross, thung lũng sông Đồng Nai, phía Bắc là ngọn núi Tadoung. "Ngọn núi này nhìn từ xa tựa như một chiếc mũ lớn nhọn đầu đặt trên cao nguyên”.
Từ Tadoung, xuống núi trở lại Rioung. Từ đây đi đến bờ sông Da N'Tâme (tức Da Tam), một chi lưu của sông Da Nhim.
Ngược dòng Da Tam, đến các làng Kréan (gần núi Mnil), Brenne (tức Prenn, gần thác Prenn); sau đó đi về phía Tây-Bắc, bắt đầu leo núi.
Sau gần một giờ leo núi, ra khỏi rừng thông và phát hiện ra cao nguyên Lang Bian.
Lúc này là 15g30 ngày 21.6.1893. Trong nhật ký hành trình, Yersin ghi vắn tắt "3h30: grand plateau dénudé mamelonné" (3g30: cao nguyên lớn trơ trụi, nhấp nhô gò đồi).
Yersin chỉ nghỉ ở đó 15 phút. Lúc 15g45, ông vượt suối Cam Ly đi về phía Tây - Bắc, đến làng Deung vào lúc 17g55.
Sau đó vượt dòng Da Dong (tức Da Dung) và đến 18g15 thì đến làng Dan Dia (Dan Ya) hay Lang Ia (Lang Ya).
Nghỉ đêm tại Dankia, sáng hôm sau Yersin vượt dòng Da Dung trở lại Deũng, đến làng Ankroët.
Rời Lang Bian trở lại Rioung. Từ Rioung qua thung lũng Da Nhim trở về Phan Rang.
Đó là đọan đường Yersin gặp nhiều trục trặc. Lúc đó Yersin mới 30 tuổi, đang phượt mà gặp cướp cũng bỏ phượt đuổi theo chúng cả ngày để đánh nhau với hy vọng bắt sống tên đầu sỏ.
Kết quả: Yersin bị vỡ xương mác chân phải, ngực bị đâm một mũi giáo, nửa ngón cái của bàn tay trái bị chặt đứt.
7 giờ sáng hôm sau, đòan của ông lại lọt vào giữa một đàn voi rừng hung dữ. Yersin suýt bị voi dẵm, trong khi các thành viên khác đã bỏ chạy, còn ông đang bị thương nặng, không chạy được.
Nhưng may thay, vào phút chót, con voi đầu đàn lại bỏ đi.
Ngày 26.6 Yersin được cáng về Phan Rang máu me đầy mình.
Ra Nha Trang chữa trị và nghỉ xả hơi.
d) Chặng 4:
Ngày 8.9 Yersin rời Nha Trang, theo đường cái quan trở lại Phan Rang, trở lại Tánh Linh.
Từ Tánh Linh, ông về Biên Hoà, từ đó về Sài Gòn, kết thúc chuyến phượt quan trọng nhất trong đời, kéo dài bảy tháng.
Tà Kú gần Phan Thiết thì tại sao đã đến Trị An rồi mà còn quay lại Tà Kú rồi mới đi Tánh Linh hả bác Dudi? Hay Tà Kú và Trà Cú khác nhau? Em đọc qua đoạn này vẫn thấy lờ mờ quá.
Tà Kú gần Phan Thiết thì tại sao đã đến Trị An rồi mà còn quay lại Tà Kú rồi mới đi Tánh Linh hả bác Dudi? Hay Tà Kú và Trà Cú khác nhau? Em đọc qua đoạn này vẫn thấy lờ mờ quá.
hehe, cái này nhà em mất bao nhiêu công đi tìm hiểu rồi cũng chưa ra được. (NT)
Đành phải tự hiểu là Trà Cú là một cái chỗ nào đó trên đường lên núi chứ không phải ra biển, tức là Trà Cú không phải là Tà Kú.
Trong tiếng Chăm thì Tà có nghĩa là núi. Còn cái gì gì ở đằng sau chỉ là tên riêng. Về sau, cứ gọi luôn thêm cả chữ Tà.
++++
4- “Yersin Phượt 4”: Từ Nha Trang lên Tây Nguyên, qua Hạ Lào vòng về Đà Nẵng (từ ngày 12.2. đến 7.5.1894).
Từ Nha Trang lên Diom - một làng trên cao nguyên Dran (Đơn Dương).
Từ Diom, đến Dankia, có lẽ theo đường mòn Prenn.
Từ Dankia băng qua cao nguyên Daklak, đi Kontum (có lẽ xuất cảnh qua cửa khẩu Bờ Y ngày nay) đến Attopeu (Hạ Lào)
Từ Attopeu quay lại Việt Nam và kết thúc tại Tourane (Đà Nẵng).
Nghi vấn: Cung này có lẽ phải đi Pakse, Savanakhet rồi mới vòng về Lao Bảo rồi từ đó quay lại Đà Nẵng chăng?
Nếu không, từ Attopeu phải cắt rừng và núi cao, trong đọan khó nhất của Trường Sơn, liệu có khả thi?
5- “Yersin Phượt 5”: Trở lại Lang Biang cùng toàn quyền Doumer tháng 3.1899 và quyết định thành lập Đà Lạt.
Sau khi các chuyến phượt thám hiểm của Yersin được báo cáo, toàn quyền Doumer, dù bận trăm công nghìn việc, vẫn muốn đích thân cùng Yersin phượt một chuyến.
Doumer đi từ Hà Nội đến cửa Nại (Phan Rang) bằng soái hạm Kersaint, Yersin từ Nha Trang dùng ngựa vào Phan Rang tập kết.
Từ điểm tập kết, chuyến phượt này như sau:
Ngày 1: Phan Rang- Krong Pha (đèo Song Pha?). Phương tiện: ngựa. Thành viên: Doumer (và sĩ quan tùy tùng là Langlois), viên công sứ Nha Trang, Yersin và một người Việt dẫn đường.
Nghỉ đêm tại Krong Pha.
Ngày 2: vượt đèo Ngoạn Mục (Bellevue) đến Dran vào khoảng 10 giờ sáng.
Sau đó, đi theo đường đỉnh nối Dran và Đà Lạt (đường này chắc bây giờ là đường đến ngã ba Dran, quẹo phải qua rừng thông Trại Mát về Đà Lạt?), đến nơi vào lúc 10 giờ đêm. Nghỉ đêm tại Đà Lạt.
Ngày 3: Đi Đankia, vùng ngọai ô, cách Đà Lạt chừng 15 km.
Ngày 4: Trở lại Phan Rang. Nghỉ đêm ngay trên bãi biển Ba Ngòi.
Ngày 5: Từ Phan Rang, Doumer trở về Hà Nội bằng đường biển, trên soái hạm Kersaint, còn Yersin trở lại Nha Trang bằng đường bộ.
Chuyến đi này, Doumer muốn đích thân kiểm tra mọi thứ trước khi ra văn bản (Nghị định ngày 1.11.1899) thành lập Đà Lạt.
Doumer mà không đi chuyến này, cứ ngồi văn phòng mà quan liêu ra văn bản thì trạm nghỉ dưỡng đầu tiên chắc là đặt ở Dankia chứ không phải Đà Lạt, dù hai nơi chỉ cách nhau 15 km.
rockgarden
10-07-2009, 16:02
Tớ chia sẻ chút xíu với các bạn về "Yersin phượt 2". Cung đường này tương đối đơn giản, nhưng nó cũng không kém phần quan trọng trong hành trình "phượt" của Yersin ngày xưa và của các bạn ngày nay.
Tại Nha Trang có viện Pastuer, trong viện có nhà tưởng niệm Yersin, sau đó các bạn xuôi về phương Nam, cách NT 20km sẽ đến suối Dầu, nơi có trang trại nghiên cứu và ngôi mộ của người bác sĩ tài hoa này.
Sau khi đến suối Dầu, các bạn lại tiếp tục cung đường lên Hòn Bà, nơi có ngôi nhà của Yersin, giờ vẫn còn, và đã được trung tu.Trên đỉnh núi Hòn Bà cũng có 1 trại nuôi ngựa.Cung đường này rất đẹp, mong rằng các bạn sẽ khám phá với nhiều cảm xúc thật thú vị.
rockgarden
10-07-2009, 16:12
Tôi mạn phép chia sẻ thêm với các bạn về cung đường lên Hòn Bà. Đây là con đường đèo, dài 38km, do người Pháp xây dựng.Đường đèo nhỏ hẹp nhưng tương đối dễ đi, nếu các bạn đi trong mùa nắng đẹp, còn nếu mùa mưa thì sẽ như thế này
https://farm2.anhso.net/PhotoHandler.ashx?actions=l&auth=52802&api=5C26E4C076258B2A37CD85F8253C7AA3AC6AA1ABD1EA77 D3&mz=4
Tuy nhiên có những đoạn tương đối tốt
https://farm2.anhso.net/PhotoHandler.ashx?actions=l&auth=52802&api=5C26E4C076258B2A21EBFF2178CCC3AD9944A883E76F0D E5&mz=5
rockgarden
10-07-2009, 16:26
Đi vào mùa mưa thì sương mù dày đặc, càng lên cao thì càng mờ mịt.Chúng tôi đi vào một ngày mưa, và khi còn cách đỉnh 3km thì không thể đi được nữa vì cây ngã chắn ngang đường, chỉ 2 đứa con gái, 4h chiều, rừng mịt mờ, trời thì lạnh buốt, không thể khiêng cái xe qua được, mà chắc chắn với tình trạng sương mù thế này thì lên đó cũng chả thấy gì nên chúng tôi quay về:(.Tiếc nuối,vì cảm giác giữa núi rừng hoang vu thật lạ,vừa sợ hãi, vừa tò mò.
https://farm2.anhso.net/PhotoHandler.ashx?actions=l&auth=52802&api=5C26E4C076258B2AFE43E0ABDD1EC1F34DA1FB0C3EA34A BD&mz=5
Không bỏ cuộc, qua mùa xuân, đầu mùa hạ, chúng tôi quay lại cung đường này,dưới chân đèo là một hồ nước mênh mông, các bạn có thể ngồi uống cafe bên hồ, thật tuyệt.
https://farm2.anhso.net/PhotoHandler.ashx?actions=l&auth=52802&api=5C26E4C076258B2A091755AE79B1CAF0962AA098956BF5 AD&mz=4
Đi được 6km thì xe lủng:(, lên nữa thì chắc chắn ko có chổ vá, thế là quay lại, 2 đứa lại ì ạch dắt xe giữa cái nắng của mùa hè miền Trung.Vá xe xong lại ngược lên leo đèo.Và ngôi nhà Yesin hiện ra.
https://farm2.anhso.net/PhotoHandler.ashx?actions=l&auth=52802&api=5C26E4C076258B2A899408E92878E772A1CF95E6B49457 A2&mz=4
rockgarden
10-07-2009, 16:34
Khi chúng tôi đến ngôi nhà đang được trùng tu, canh không có người, chụp liền,hehe.
https://farm2.anhso.net/PhotoHandler.ashx?actions=l&auth=52802&api=5C26E4C076258B2A6CA1E60C883CD95F70D5500CF5CFAA E2&mz=4
Mùa hè trời đẹp,đến đây là hết đường, bác Yersin ngày xưa đi bộ mà leo lên đến đây, rồi chắc loanh quanh đây để đi tiếp lên Đak Lak( nghi vấn?).
https://farm2.anhso.net/PhotoHandler.ashx?actions=l&auth=52802&api=5C26E4C076258B2AA00CC720FB430B3E57EA5D38FB9837 72&mz=4
Tiếc là chúng tôi không vào rừng để thăm chuồng ngựa.Chắc để đi thêm lần nữa:D. Trong nhà chụp xuống, xa xa là đường đèo quanh co.
https://farm2.anhso.net/PhotoHandler.ashx?actions=l&auth=52802&api=5C26E4C076258B2A8E6840F12126F923DDED6E59031104 CB&mz=4
rockgarden
10-07-2009, 16:40
Tớ nhớ đã quay hình, mà hổng hiểu sao up lên nó vậy, các bạn chịu khó tí nha :).Các bạn đi vào mùa đông thì cảm xúc ok hơn,vào mùa hè thì cảnh vật rõ nét hơn, tớ đi vào cả hai mùa, nhưng thích mùa đông hơn.À, cho tớ đăng ký một suất khi nào hành trình này khởi hành nha.
Cung đường này thật sự thu hút quan tâm của thành viên diễn đàn. Vạch lại cung đường này, một cách khoa học phải xử dụng hồi cứu, bắt đầu từ đây:
A.Yersin, Sept mois chez les Mois, Variétés sur les pays mois, Gouvernement de la Cochinchine, Saigon, 1935
"Bảy tháng nơi xứ Thượng"
Điều cần làm là ập hợp bản đồ Đông Dương Dương kể từ thời kỳ Pháp thuộc cho đến hiện nay nhằm đối chiếu địa danh. Công việc này đòi hỏi thời gian, công sức nghiên cứu, nhưng phải bắt đầu thôi vì (c)(c)(c)
@All: Mình cũng ngờ rằng Yersin đặt chân đến cao nguyên Lang Biang "by accidence"
GATO phết nhờ. Kiểu này phải làm topic: Theo dấu chân Toàn quyền Doumer cho nó máu !!!
GATO phết nhờ. Kiểu này phải làm topic: Theo dấu chân Toàn quyền Doumer cho nó máu !!!
Mình không hiểu ý bạn lắm:shrug:
Không có kiến nghị của Yersin chưa chắc đã có quyết định của Paul Doumer trong việc thành lập các trạm điều dưỡng (station sanitare) dẫn đến quyết định thành lập chính thức Đà Lạt sau này. Theo dấu chân của Yersin là tốt rồi!(c)
Thôi bác Dudi kể chuyện theo style của bác tiếp đi. Còn bác BigMinh vẽ cung tới đâu rồi. Em sẽ vào hóng hớt tung hứng với mấy bác. Tưởng ra cảnh mấy ACE mình cùng phượt đường này thấy phê quá :))
Uh, em cũng thấy phê ;).
Xin lỗi cả nhà không định spam, nhưng vào đây hóng hớt mà không nói câu nào thì ứ nhịn được :LL
Mình không hiểu ý bạn lắm:shrug:
Không có kiến nghị của Yersin chưa chắc đã có quyết định của Paul Doumer trong việc thành lập các trạm điều dưỡng (station sanitare) dẫn đến quyết định thành lập chính thức Đà Lạt sau này. Theo dấu chân của Yersin là tốt rồi!(c)
À, em đoán là Chitto định nói tới cung này (c)
Phượt từ HN đến Cửa Nại- Phan Rang bằng "soái hạm"...ke ke ke
5- “Yersin Phượt 5”: Trở lại Lang Biang cùng toàn quyền Doumer tháng 3.1899 và quyết định thành lập Đà Lạt.
Sau khi các chuyến phượt thám hiểm của Yersin được báo cáo, toàn quyền Doumer, dù bận trăm công nghìn việc, vẫn muốn đích thân cùng Yersin phượt một chuyến.
Doumer đi từ Hà Nội đến cửa Nại (Phan Rang) bằng soái hạm Kersaint, Yersin từ Nha Trang dùng ngựa vào Phan Rang tập kết.
Từ điểm tập kết, chuyến phượt này như sau:
Ngày 1: Phan Rang- Krong Pha (đèo Song Pha?). Phương tiện: ngựa. Thành viên: Doumer (và sĩ quan tùy tùng là Langlois), viên công sứ Nha Trang, Yersin và một người Việt dẫn đường.
Nghỉ đêm tại Krong Pha.
Ngày 2: vượt đèo Ngoạn Mục (Bellevue) đến Dran vào khoảng 10 giờ sáng.
Sau đó, đi theo đường đỉnh nối Dran và Đà Lạt (đường này chắc bây giờ là đường đến ngã ba Dran, quẹo phải qua rừng thông Trại Mát về Đà Lạt?), đến nơi vào lúc 10 giờ đêm. Nghỉ đêm tại Đà Lạt.
Ngày 3: Đi Đankia, vùng ngọai ô, cách Đà Lạt chừng 15 km.
Ngày 4: Trở lại Phan Rang. Nghỉ đêm ngay trên bãi biển Ba Ngòi.
Ngày 5: Từ Phan Rang, Doumer trở về Hà Nội bằng đường biển, trên soái hạm Kersaint, còn Yersin trở lại Nha Trang bằng đường bộ.
Chuyến đi này, Doumer muốn đích thân kiểm tra mọi thứ trước khi ra văn bản (Nghị định ngày 1.11.1899) thành lập Đà Lạt.
Doumer mà không đi chuyến này, cứ ngồi văn phòng mà quan liêu ra văn bản thì trạm nghỉ dưỡng đầu tiên chắc là đặt ở Dankia chứ không phải Đà Lạt, dù hai nơi chỉ cách nhau 15 km.
À, em đoán là Chitto định nói tới cung này (c)
Phượt từ HN đến Cửa Nại- Phan Rang bằng "soái hạm"...ke ke ke
Còn hơn nữa bác ạ. Toàn quyền Đông Dương Doumer thì khắp cả... Đông Dương cơ ạ !!! Cứ chỗ nào Doumer đã từng dặt chân đến là tớ muốn đến hết cả ạ.
https://www.phuot.vn/picture.php?albumid=622&pictureid=14772
Ui, nhìn cái bản đồ này phê lòi, hệt như trong phim í. Dỡ cái là chắc mình không có ngựa để đi, và tối ngủ thì không sợ bị cọp vồ, hơi mất cảm giác tí. :)
LinhEvil
11-07-2009, 09:18
Ui, nhìn cái bản đồ này phê lòi, hệt như trong phim í. Dỡ cái là chắc mình không có ngựa để đi, và tối ngủ thì không sợ bị cọp vồ, hơi mất cảm giác tí. :)
Mấy cái này thuê dịch vụ được ạ!!!
Các bác cứ lo cung đường, em lo bố trí cọp vồ!!!
@All: Mình cũng ngờ rằng Yersin đặt chân đến cao nguyên Lang Biang "by accidence"
Hẹhẹ, cái ni là phải nhứt trí quan điểm cho nó rõ =)) . Cũng giống như xưa nay tranh cãi rằng phượt vị nghệ thuật phượt hay phượt vị nhân sinh :D
Bằng chứng:
1- Ông tự đi, ai giúp đến đâu được thì giúp.
2- Khi đến Lang Biang, ông có vẻ hờ hững, ghi vài dòng khô khan, không thấy gì hứng thú. Ông chỉ nghỉ chân ở đó 15 phút, đủ để "ấy" một tý rồi đi ngay.
Sau này, khi Doumer nói cần tìm một nơi đặt trạm nghỉ dưỡng, Yersin mới nhớ lại Lang Biang có đủ các tiêu chuẩn và trình sớ tiến cử.
Tức nhiên, ông cũng có thể tiến cử nhiều chỗ khác đủ tiêu chuẩn ấy (vùng Di Linh, Đức Trọng, Dran...) nhưng Yersin đã tiến cử Đà Lạt.
Trong chuyến phượt 5 tháp tùng Doumer, mọi người cùng phân tích khí hậu thổ nhưỡng, các điều kiện tự nhiên khác, xem xét thêm Dankia... cuối cùng Doumer quyết chọn Đà Lạt.
Túm lại là khi phượt chuyến 1, Yersin không hề có ý định đi tìm cái gì, chỉ đi tìm cảm giác thích thú cho mình, gọi là cái máu.
Các chuyến sau của Yersin có tài trợ và có kèm thêm mục đích là tìm nơi có thể mở đường lên sứ thượng nhằm khai thác tài nguyên.
Trong các sớ tâu bẩm về sau, Yersin khẳng định không thể làm đường dọc theo các triền sông, vì nền đất rất mềm. Nơi được chọn mở đường này là quốc lộ 20 ngày nay.
Yersin lúc đầu 100% "phượt vị nghệ thuật", vì máu me. Sau này, thể theo yêu cầu của nhà tài chợ, ông mới "phượt vị dân sinh".
Thế nên, các bác cứ phượt vị nghệ thuật đi, và viết các ghi chép trên này. Biết đâu sau này nhà nước cần quy hoạch chỗ nào đó để làm cái gì đó, các bác có thể sực nhớ ra chỗ nào đó để tiến cử...
Và lịch sử sẽ ghi công các bác, dù cái chỗ ấy, có khi chả muốn đâu, nhưng không thể không dừng lại, dù chỉ 15 phút, để lái một cái hay là ấy một cái mà thui, =))
overzone01
11-07-2009, 10:48
Mình không định Samp nhưng thấy tên mình trong chữ ký của bigminh nên hỏi xem sao =))
Lâu nay tham gia diễn đàn nhưng vì kiến thức nông cạn nên chỉ dám "xem" chứ không "bình loạn" nhiều (beer)
Năm rồi cũng có đến Nhan Trang định đến Suối Dầu "thăm hỏi" BS Yersin nhưng vì lịch trình của đoàn dày đặc chỉ "tham quan" Viện Pasteur Nha Trang thôi :shrug:
Đến giờ còn thấy tiếc, lúc đó sao không tranh thủ mấy lão ăn nhậu mình bỏ đi Suối Dầu đâu ai biết :LL :T
Big Daddy
19-07-2009, 22:07
Đi Hòn Bà thì thật sự nên thử sức bằng xe độp, chí ít ra thì cũng lôi vài cài xe cổ cà tàng lên mới sướng vì đường tương đối đẹp và tạo thêm ý nghĩa cho chuyến đi nghỉ ở Nha Trang.
Cung đường gian nan nhất nhưng không quá khó khăn
https://i10.photobucket.com/albums/a104/goldbullvn/GiaoLuu/NT-Sep2007/DSC00283.jpg
Phi đội HN-NT-BM-SG trên đỉnh 1.500m
https://i10.photobucket.com/albums/a104/goldbullvn/GiaoLuu/NT-Sep2007/DSC00276.jpg
Passport của Yersin:
https://i276.photobucket.com/albums/kk18/dudiworld/Yersin/LangBian_photo4.jpg
Nhà của Yersin tại Đà Lạt:
https://i276.photobucket.com/albums/kk18/dudiworld/Yersin/LangBian_photo5.jpg
Nhà của Yersin tại Nha Trang:
https://i276.photobucket.com/albums/kk18/dudiworld/Yersin/LangBian_photo9.jpg
@Dudi: Thưa với Bác mấy hôm nay em ham chơi quá, bỏ bê cái đống tài liệu đã chuẩn bị, em sẽ cố vạch cung đường dựa trên nền bản đồ tác chiến của USAF, sẽ gởi bác và anh em đánh giá và góp ý. Chúc vui!
@Dudi: sẽ cố vạch cung đường dựa trên nền bản đồ tác chiến của USAF, sẽ gởi bác và anh em đánh giá và góp ý. Chúc vui!
Hihị, bác kiểm tra thêm cái lộ trình này nữa nhé. Chí ít ở đây có mấy cái địa danh giống như trong bài:
https://upnhanh.sieuthinhanh.com/userimages/images/sieuthiNHANH2009072120130ngi3zdy3zt95805.jpeg
Em không đọc được cái địa danh trong bản đồ Bác gởi, Bác coi 2 cái bản đồ này xem có thể đối chiếu được không?
Nha Trang
https://www.phuot.vn/picture.php?albumid=642&pictureid=15285
Đà Lạt
https://www.phuot.vn/picture.php?albumid=642&pictureid=15284
File gốc ~ 6Mb
Nha Trang :http://www.mediafire.com/imageview.php?quickkey=yztoynmnm4w&thumb=4
Đà Lạt : http://www.mediafire.com/imageview.php?quickkey=mawmgyjz2yt&thumb=4
Đã lâu lắm rồi mới lại có dịp lôi topic này lên, những cảm xúc mạnh mẽ của đói khát, phải vượt qua những đỉnh cao, vượt những triền núi có độ dốc lớn gợi lại mơ ước ấp ủ. Đi xuôi theo Bidoup - Phước Bình (Ninh Thuận) mới hiểu được tại sao ngược lên từ hướng này lại khó khăn đến thế. Dốc cao, rừng khô hạn đã ngăn cản bước chân của người xưa. Thời gian vẫn còn ở phía trước nhưng mối quan tâm những cung đường xưa dường như cũng nguội lạnh vì đã từ lâu một vài người bạn Phượt đã không thấy vào diễn đàn nữa...
Vậy chắc phải hâm nóng lại những cung đường này bằng những chuyến đi cụ thể với các chiến hữu hén bác BM nhỉ!!
Vậy chắc phải hâm nóng lại những cung đường này bằng những chuyến đi cụ thể với các chiến hữu hén bác BM nhỉ!!
Dự tính ban đầu là một chuyến đi dài ngày, theo dấu những nơi Dr. Yersin đã qua (và đã thất bại, bỏ cuộc). Nhưng khó có thể thu xếp một chuyến đi như thế trong thực tế vì nhiều lý do khác nhau. Nhóm 442 đã đi xuôi (Bidoup-Phước Bình) cung đường mà người xưa không thực hiện được khi đi từ dưới lên (Bác Ái/Phước Bình-Bidoup). Lý do mời bạn đọc "Bidoup đón giao thừa..." sẽ rõ. Các cung đường khác sẽ được vẽ lại dần dần qua các chuyến đi. Nếu quan tâm và đủ sức khỏe+ý chí, tại sao không lên đường cùng chúng tôi?:)
Cảm ơn Bác BM đã động viên, năm nay em sẽ sắp xếp lên đường cùng Bác và cả nhà 442 1 số cung đường. Em cũng đi nhiều nơi nhưng chưa có cơ hội gặp hội nhà Phượt mình.
Powered by vBulletin® Version 4.1.11 Copyright © 2024 vBulletin Solutions, Inc. All rights reserved.