View Full Version : Khẩu ký về Đài Loan-Taiwan-Republic of China-TWN
1. Từ sân bay Đào viên-Taoyuan
Có lẽ TWN là ‘nước’ duy nhất mà sân bay quốc tế Đào viên-Taoyuan (ở tỉnh Taoyuan, không nằm ở thủ đô Đài Bắc-Taipei city) có chữ hướng dẫn bằng tiếng Việt rất to để hướng dẫn người …lao động đi cho đúng, bên cạnh dòng chữ tiếng Anh, China. Hạ cánh ở Taoyuan, có cảm giác như ở nhà mình mất rồi.
Bắt đầu lên máy bay của VN airline hay EVA,… của TWN thì thấy như đi chợ, hay đi tàu hỏa nhà mình, người Việt đi lao động ở TWN hay về Việt Nam đều vui vẻ hết mình. Phần lớn trên máy bay là dân ta đi xuất khẩu, lao động... Chẳng thế mà giữa VN và TWN đã phải mở thêm chặng từ Sân bay quốc tế Cần Thơ sang thẳng TWN, đồng bào mình ở miền Đông Nam Bộ đi TWN rất nhiều. Tình hình trên máy bay căng đến mức mà mấy em tiếp viên VN airline mặt mày cau có, quát nạt những người đi máy bay như ở chợ trời. Thế cũng phải. Người lao động ta lên máy bay mà như đi chợ, cầm túi, cầm mũ, khoác balo,… nói chung lếch thếch lắm; lại thêm cứ đi lại, tìm chỗ và nói oang oang gọi nhau trong máy bay. Được cái, mấy tiếp viên mắng không thương tiếc nhưng họ nghe và vẫn không cãi lại hay gây sự thêm. Mọi chuyện trên máy bay rồi cũng qua.
Trên máy bay, nhìn xuống khi chuẩn bị hạ cánh thì cũng đẹp như mọi nơi khác, bờ biển xanh, nhà cửa… Hạ cánh ở Đào viên-Taoyuan, thấy ngay người đứng ở cửa ra máy bay cầm biển viết tiếng Việt để hướng dẫn quân lao động nhà ta đi cho đúng chỗ, kẻo lại lạc đường. Ai không thuộc thành phần “lao động chân tay” thì cứ đi thoải mái, đừng nhìn biển đó làm gì. Dọc đường ra cửa ga còn thấy rất nhiều biển tiếng Việt khác, cứ tưởng là sân bay ở Việt Nam.
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77445&d=1329461965
Nhìn từ trên máy bay
Tại Đào viên-Taoyuan, nếu transit thì có thể nghỉ tại khách sạn ở sân bay, giá rất rẻ, mặc cả thoải mái, đến khi nào được, hợp lý thì ở. Những ai transit qua đây thì cố gắng nghỉ ngơi, khách sạn phòng hạng 3-5 sao, có khi một người thuê, nhưng nhiều người nghỉ cũng được... Nhà ga sân bay Taoyuan cũng nhỏ, cũng có thể mua đồ ở sân bay. Tuy nhỏ, nhưng thấy nhà ga còn có cả vườn trẻ để trẻ con vui chơi trong lúc chờ.
Từ sân bay Taoyuan về trung tâm Taipei, có nhiều lựa chọn, rẻ nhất là bus thì phải. Ra khỏi chỗ quầy nhập cảnh, đi bộ và hỏi mấy police, nhân viên nhà ga là đến chỗ bán vé. Nhưng chỉ cần chú ý sẽ thấy người Việt rất nhiều ở phòng chờ, nên có khi cứ hỏi tiếng Việt bất kỳ ai đó là sẽ có người Việt hướng dẫn đi mua vé để về các nơi. Giá vé khoảng ~120 Đài tệ (không nhớ chính xác, hình như 125 tệ x ~700VNĐ…) là lên xe bus về nhà ga trung tâm-Taipei Main Station, đây là nhà ga cũng khá đặc biệt ở TWN. Từ sân bay về trung tâm Taipei khoảng 30 km, đi mất ~50’, phần lớn là đường cao tốc, nếu đi taxi chắc mất >1000 tệ và không nên đi làm gì. Hiện đang có dự án làm tàu điện ngầm (MRT) nối thẳng trung tâm-Taipei Main Station đến sân bay. Nếu làm xong MRT này chắc sẽ đi mất khoảng 15’ và rất thuận lợi. Nhà ga Taoyuan có 2 terminal, đang làm terminal 3. Khi đi về thì phải nhớ Terminal mấy để bảo lái xe báo lại cho mình, khoảng cách cũng không phải quá xa nếu nhầm. Trên đường bus về nhà ga, cũng sẽ đỗ dọc đường ở các trạm. Từ Taipei ra sân bay: Nhà ga bên cạnh nhà ga chính-Taipei Main Station đến sân bay Taoyuan vẫn bắt xe bus dạng này để đi, dọc đường bus cũng đỗ nhiều trạm nữa.
Ở nhà ga sân bay hay nói chung ở các điểm đến trên đất TWN, các bạn tranh thủ lấy bản đồ các loại, có rất nhiều bản đồ, và cầm bản tiếng Anh. Bản đồ cả TWN, các vùng, thành phố, và các loại bản đồ riêng cho các khu vui chơi, thăm quan hay di chuyển bằng MRT (mass rapid transit) , THSR (Taiwan High Speed Rail) hay tàu, bus thông thường; thêm vào đó là các quyển sách giới thiệu các chương trình nghệ thuật, triển lãm,... Nói chung đủ hết và lấy thoải mái, trong đó rất chi tiết. Như vậy sẽ không phải mang bản đồ TWN làm gì cả.
Lúc này thì mọi thứ khá dễ dàng ở TWN. Tôi không biết tiếng China, nhưng vẫn bay tới và du lịch bụi vòng quanh TWN.
Trước khi đến TWN, tôi đã biết ở Châu Á thì JPN, KOR và TWN là 3 nước giàu nhất, siêu nhất (con rồng Châu Á), về mức sống có thể ngang ngửa với những nước như Mỹ, Úc, một số nước giàu mạnh ở Châu Âu; rồi được giáo huấn về văn hóa ‘tư bản’ , rằng có thể bị sốc văn hóa, dù cũng được nhấn mạnh rằng người Đài và Việt có nhiều nét tương đồng, hơn cả với người China. Những cái này sẽ được cảm nhận dần dần trong những ngày ở TWN.
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77465&d=1329476172
Cảm nhận về giá rất rẻ ở tầng hầm của Taipei Main Station
2. Nhà ga trung tâm-Taipei Main Station:
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77446&d=1329462048
Phần nổi của nhà ga-Tên ghi là Taipei Railway Station
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77464&d=1329476172
Bản đồ phần dưới mặt đất của Taipei Main Station
Đây là nhà ga trung tâm của các loại phương tiện vận chuyển, trừ máy bay, tàu thủy. Ở các tỉnh thành phố khác cũng có một nhà ga như vậy, tuy nhiên do xây dựng vào các thời điểm khác nhau nên cũng chưa thể tập trung các loại phương tiện vào chung một nhà ga như ở Taipei Main Station này, ví dụ ở các nơi khác thì đường sắt cao tốc THSR sẽ có một nhà ga riêng, cách khá xa các nhà ga của oto, tàu, nhưng họ bố trí xe bus miễn phí vận chuyển giữa các nhà ga, do vậy các phượt yên tâm về chi phí. Đây là một tòa nhà hình vuông rộng, xung quanh có thêm các bến xe oto phụ thêm đi đến các vùng, mỗi vùng là một nhà ga.
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77467&d=1329476172
Người nằm ở dưới Taipei Main Station (không phải cá biệt)
Tầng trệt là bán vé xe oto,… các tầng dưới là tàu hỏa, tàu điện ngầm MRT, đường sắt cao tốc THSR, như vậy khoảng 3-4 tầng ngầm, đi không khéo thì cả ngày ở dưới đó và không ra khỏi nhà ga. Nhà ga này phải đến hơn 20 cửa đi lên-xuống, rất rộng, và bị lạc lối là rất dễ. Dưới tầng hầm là hệ thống siêu thị hàng hóa, hàng ăn đầy đủ và đông đúc người đi lại, hàng hóa ở đây giá rẻ vì không nhãn mác, muốn mua xịn phải lên mặt đất. Học sinh cấp 2 hay 3 cũng thường sử dụng tầng hầm để tập nhảy kiểu hiphop, dance sport. Trên mặt đất, xung quanh bán kính nhà ga này khoảng 1km, thậm chí hơn, là các tòa nhà văn phòng, siêu thị, nhà nghỉ…, nói chủng đủ hết. Muốn mua gì cũng có ở đây, ở kiểu gì cũng được. Đây có thể coi trung tâm của trung tâm.
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77466&d=1329476172
Mua đồ giá rẻ siêu rẻ dưới tầng hầm Taipei Main Station
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77533&d=1329735309
Ngăn đường phục vụ ...biểu tình
Cách không xa nhà ga này là Dinh tổng thống và xung quanh đó là trụ sở cơ quan nhà nước. Vào cuối tuần nào cũng có biểu tình, ít thì đi lại lặng lẽ, giơ biểu ngữ, còn đông thì dùng loa làm hiệu, sau đó người biểu tình hô vang, nhưng biểu tình hò hét thường thấy vào ngày nghỉ và đi theo con đường do cảnh sát đã quy định. Chỗ biểu tình cũng được cố định luôn, cách nhà ga khoảng 1km, có xe đỗ quanh năm như xe của truyền hình lưu động ở nhà đi làm sự kiện nào đó. Lúc đầu nghĩ tưởng chỉ là có biểu tình mới có xe này, sau thấy nó chết gí ở đó, và đoạn phố đó là nơi cho người biểu tình tụ tập. Còn người biểu tình đứng trước cửa các trụ sở biểu tình cũng là chuyện thường, họ dùng cả loa, nhưng luôn có cảnh sát đứng xung quanh. Thỉnh thoảng trên báo ở ta cũng đưa tin về chuyện biểu tình, mặc áo tắm đi diễu…
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77448&d=1329462091
Dinh Tổng thống TWN
Quanh ga trung tâm có thể thuê chỗ ở các loại, từ năm sao đến không sao. Có rất nhiều chỗ có thể thuê, chỉ là phù hợp với túi tiền của mình không, tất nhiên càng xa nhà ga thì càng rẻ nhưng cũng tùy, vì đã là ở thủ đô thì không có chuyện rẻ được. Nhưng khi thuê thì nhớ hỏi có ăn sáng không, vì nhiều nơi không có, dù ăn ở TWN không đắt. Các khách sạn dạng như nhà nghỉ của mình rất nhiều, nằm xen kẽ với cửa hàng, cũng rất khó nhận biết nếu không tinh mắt, thường đã được đặt chỗ trước, người TWN ở các tỉnh khác về chơi đã thuê hết. Nói chung, nếu cứ đến được nhà ga trung tâm Taipei Main Station thì có thể yên tâm, khó gì cứ hỏi police là xong, hoặc hỏi người dân ở đây. Nhưng trên đường, trong cửa hàng đều sẽ rất đông, từ khoảng 8am đến 11pm người đi đầy đường, cửa hàng 7/11 mở 24/24 nên không sợ đói, còn đồ ăn nhanh Mac Donal nữa... Trung tâm Taipei thì đâu cũng có hàng ăn. Nói chung nên thuê chỗ ở gần nhà ga này để tiện cho di chuyển trong thời gian ở TWN. Nhà ga trung tâm này cách Taipei 101 khoảng 3-4 km.
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77447&d=1329462091
Đối diện ga là tòa nhà (~45 tầng?), rất dễ nhận biết, đây cũng là siêu thị lớn ở các tầng dưới
Khi xe oto từ sân bay Taoyuan về đến Taipei Main Station thì sẽ đỗ ở cửa phía sau nhà ga (không rõ là cửa North, South, West hay East), có rất nhiều taxi đỗ ở đấy để đón khách. Bạn có thể lên taxi và đưa địa chỉ nơi muốn đến, giá không cần mặc cả (95% là như vậy), yên tâm mà đi. Nhưng lưu ý: Nếu muốn tiết kiệm nhất và bạn ở quanh trung tâm Taipei city thì bạn kéo vali và đi xuống tầng hầm nhà ga để đi bằng MRT (tàu điện ngầm), vì tùy nơi đến, giá chỉ 10,20,50…tệ (x700VNĐ), giá cực rẻ, chỉ mỗi tội phải kéo đồ nặng. Nếu chưa quen thì sẽ dễ bị lạc lối ở Taipei Main Station rộng lớn và đông đúc, nên đi taxi là ổn nhất. Nếu đi tiếp đến các vùng, tỉnh khác của TWN thì bạn cũng đi vào tòa nhà Taipei Main Station hoặc đi bộ sang nhà ga khác gần đó để mua vé oto, tàu, tàu cao tốc (vì họ bố trí mỗi nhà ga bán vé đi vùng khác nhau, kiểu phân vùng bắc, nam, đông, tây).
Trong nhà ga Taipei Main Station có nhiều nơi để hỏi thông tin, nói chung các địa điểm công cộng, nhà ga, thắng cảnh,… ở TWN thì rất nhiều bốt thông tin để hỏi. Bạn nên đến đó hỏi, tiếng Anh cũng tốt, và nhớ lấy bản đồ, quyển hướng dẫn nếu bạn chưa có.
Quanh nhà ga trung tâm này còn rất nhiều chuyện để kể… Ví dụ: Có thể ở đây mua các loại đồ, từ cao cấp đến thấp cấp, giá mặc cả vô tư, nhưng nói chung ít bớt, vì bán khá đúng giá và so với những nước khác thì lại rẻ, hàng đảm bảo đúng hãng yên tâm về chất lượng. Chuyện mua sắm sẽ bàn sau.
3. Đài Loan-Taiwan-Republic of China-TWN
Dân số hay thời tiết,… về TWN thì bạn tìm trên mạng là có, hay các quyển giới thiệu về TWN được phát miễn phí ở khắp các nơi du lịch. Thời tiết các mùa ở Taipei tương tự như Hà Nội, còn Cao Hùng như Sài gòn, nhưng riêng nhiệt độ thấp hơn chừng 2-4 độ.
Nhưng đặc điểm phân bố dân cư mới hay. Theo điều kiện địa hình tự nhiên, TWN được chia làm 3 dải theo chiều dọc đất nước: dải dọc giữa là vùng núi đá (không phải đất), trung bình cao khoảng 3500m, bên trái là dải “đồng bằng” rộng, dải bên phải là “đồng bằng” diện tích hẹp hơn rất nhiều. Tạm gọi là đồng bằng chứ TWN toàn đá và sỏi, hai dải hai bên chỉ là bằng phẳng hơn thôi. Do vậy, gần 95% dân số TWN sống ở dải phía bên trái (phía Tây-West giáp CHN), chỉ 5% ở dải bên phải, một tỷ lệ đáng kinh ngạc.
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77367&d=1329196660
Địa hình TWN: Dải ở giữa là núi đá cao chạy từ Bắc xuống Nam
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77368&d=1329196660
Độ cao của núi
Và hệ thống giao thông phát triển mạnh ở dải phía Tây giáp với CHN, ở đó có đường sắt cao tốc THSR (~300km/h) từ Taipei đến Kaohsiung (Cao Hùng). Còn dải phía Đông-East thì chỉ tàu bình thường (như tàu hỏa ở ta), ngay cả đường oto cũng kém phát triển hơn do địa hình là đá quá nhiều, cũng như đường sắt được đầu tư phát triển hơn, đi lại bằng đường sắt cũng nhanh, an toàn hơn. Hệ thống giao thông chỉ phát triển theo hướng Bắc-Nam là chủ yếu, hướng Đông-Tây cũng có nhưng nguy hiểm vì địa hình, đắt đỏ vì nếu làm phải xuyên qua đá, nên nhà nước làm đường sắt là chủ yếu, đi men sát biển, đường bộ cho oto ít và thường người dân tự lái oto, còn các doanh nghiệp cũng ít khai thác; chỉ có ở phần nửa dưới đất nước là có đường oto và khai thác tuyến đi từ Cao Hùng (đi Cao Hùng thì nhớ đến Kenting, như là mũi Cà Mau) đến Đài Đông (TaiTung). Nhưng đi từ Kaohsiung đến TaiTung mất gần ngày (9am đến 3-4pm thì phải, tôi không nhớ chính xác), và đi không khác gì với vòng cung Tây Bắc ở Việt Nam cả. Ở phía miền trung Đài Loan (chỗ có địa điểm Sun Moon Lake-Hồ Nhật Nguyệt) cũng có đường bộ hướng Đông-Tây nhưng có lúc bị sạt lở, nếu không cũng nguy hiểm, khó đi. Do chỉ phát triển giao thông trên trục Bắc-Nam, đi du lịch Đài Loan thì hầu như chỉ có thể đi hướng Bắc-Nam mà thôi, đi đường nào về đường đó, muốn đi và về không trùng đường thì chỉ có cách đi một vòng quanh đảo. Tất nhiên là chất lượng đường bộ của TWN cũng rất tốt, trừ khi bị sạt lở. Vì dân số phân bố phía Tây nên mọi thứ cũng phát triển ở phía đó. Nếu phượt sang phía Đông (TaiTung-Đài Đông, Hualien-Hoa Liên) thì cũng buồn chán hơn những nơi khác, nhưng do dân ít nên vẫn còn thiên nhiên hơn…
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77369&d=1329196660
Bản đồ hành chính: Kenting ở mũi phía Nam (như Cà Mau). Cố gắng đi từ đỉnh Bắc (phía trên Taipei) xuống Nam.
Đặc điểm địa hình tự nhiên, dân cư của TWN như vậy nên những khu và vùng du lịch, danh làm, thắng cảnh,…cũng theo đó mà hình thành nên và chịu ảnh hưởng của điều kiện tự nhiên này. Và nếu có chiến tranh với CHN chắc cũng nguy với TWN.
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77452&d=1329462799
Trên đường từ Tây sang Đông
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77451&d=1329462799
Sông cạn, chỉ còn trơ đá, không thấy phù sa
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77449&d=1329462799
Bờ biển phía Đông là thế này, hỏi tại sao TWN đẹp?
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77450&d=1329462799
Đến thành phố Đài Đông (Taitung)
4. Người Việt ở TWN:
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77461&d=1329473339
Kết nối cộng đồng
Trước 1975, TWN còn kém xa Sài Gòn. Hòn đảo nhỏ bé này có rất nhiều người Việt ta sang làm việc, sinh sống, có thể nói đã đến thế hệ thứ 2 rồi, chuẩn bị là thế hệ 3 (không tính thế hệ sang trước 1975 hoặc vượt biên...). Nhiều người lao động đã nhập tịch, kéo cả con cháu họ hàng sang để học và làm việc ở TWN. Việc học đại học ở TWN cũng không phải khó do có rất nhiều loại trường ở TWN, Việt Nam cũng đang như vậy. Người Việt sang làm việc trong các nhà máy, công trường xây dựng, phần lớn tập trung ở ngoại ô Đài Bắc, ví dụ Đào Viên-Taoyuan (có sân bay), các tỉnh phụ cận, rồi ở Cao Hùng-Kaohsiung, Đài Trung-Taichung, Đài Nam-Tainam. Những người giúp việc hay chăm sóc bệnh nhân ở bệnh viện thì ở khu trung tâm hơn. Muốn gặp người Việt ở nội đô Taipei thì cứ đến bệnh viện, hay ra công viên sẽ thấy oshin chăm sóc người già, và vào các quán ăn… Ngoại ô Taipei, chỉ cần ngồi tàu (không phải là THSR-cao tốc) là sẽ gặp người Việt. Người TWN đi phương tiện công cộng thì im lặng, nhưng ta thì nói thoải mái.
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77462&d=1329473339
Người Việt trèo cây xem văn nghệ ở TWN
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77457&d=1329473339
2 ca sỹ ...
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77460&d=1329473339
1 ca sỹ
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77458&d=1329473339
Thế hệ Fx ở TWN
Các quán ăn ở nội thành Taipei, kể cả ở trong Taipei 101, cũng đều có người Việt làm phục vụ, nói chung quán nào cũng có cả, chỉ cần bạn tỏ ra kém ngoại ngữ là sẽ có người phục vụ Việt ra ngay. Ở Taipei 101 hình như có quán phở Việt, nhưng tôi chưa ăn bao giờ ở đó. Phục vụ ở quán có thể là sinh viên Việt đang đi học hay đang học tiếng China. Ở các tỉnh, thành phố khác thì gần các nhà ga cũng gặp rất nhiều người Việt bán hàng, làm tóc, vẽ móng, karaoke… Các nơi đó đều có biển đề bằng tiếng Việt nên dễ nhận ra. Có những siêu thị toàn hàng Việt mang sang nhưng nằm xa trung tâm Taipei. Người miền Bắc và Trung sang TWN làm công nhân là chính, tất nhiên là nam giới, còn người miền Nam-nữ thì lấy chồng TWN nhiều hơn, đây cũng là do đặc điểm tự nhiên của nước ta. Thu nhập bình quân người lao động khoảng 20.000-30.000 đài tệ/tháng, như vậy cũng là ổn định, đủ tiền gửi về nhà.
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77459&d=1329473339
Gửi tiền dễ thôi
Người Việt, hơi quá, có khi ở đâu cũng có tật nhậu. Lao động nghỉ trưa ở công trường mà cũng thấy uống bia. Cũng hay là người Việt và người Đài nhìn bề ngoài không khác nhau nhiều, ngay cả con gái cũng vậy, chỉ một điểm khác biệt nhiều dễ nhìn ra là con gái Đài trang điểm rất nhiều, quần ‘đùi’ ngắn chỉ ôm đủ mông mà thôi… Chủ đề về người TWN sẽ trình bày sau.
5. Giao thông ở Taiwan:
Muốn phượt thì phải biết về hệ thống đi lại ở nơi đó thế nào. Ngoài chuyện máy bay, nếu muốn có thể đi, nhưng trên địa phận TWN thì nên quên chuyện đi bằng máy bay, trừ khi đi ra đảo thì chọn bay hoặc thuyền.
Để đi giữa các tỉnh, thành phố: Thuận tiện nhất có 3 loại sau: Đường sắt cao tốc-THSR (Taiwan High Speed Rail), tàu hỏa, bus. Bài này không nói về oto cá nhân. Chỉ cần đến được các nhà ga ở các tỉnh, thành là bạn có thể yên tâm đi phượt. Do dạng địa hình TWN như đã nói trước đây, nên tùy vào mỗi địa hình mà sẽ có loại phương tiện phù hợp cho người dân lựa chọn. Khám phá bờ Tây (95% dân số tập trung ở dải Tây) thì sẽ vui hơn, còn mạn Đông thì ít người (5% dân, thì phong cảnh thiên nhiên hơn, và có thể sẽ đẹp hơn, hoành tráng hơn). Cả 3 loại đều giờ giấc chính xác.
5.1. Về đường sắt cao tốc-THSR (Taiwan High Speed Rail):
http://www.thsrc.com.tw/en/index.asp
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77453&d=1329463526
Đường sắt cao tốc (công nghệ Nhật)
Từ Taipei đến Kaohsiung (tuyến nằm ở bờ Tây), khoảng cách ~350km, đi nhanh khoảng 1g40’, chậm hơn thì hết khoảng 2g do đỗ nhiều ga. Tốc độ có thể đọc được ở bảng chữ trên tàu, có lúc đạt đến 285km/h. Nếu không muốn mất thời gian nhiều cho di chuyển thì bạn nên chọn loại này. Giá vé ~1500 tệ/chuyến Taipei-Kaohsiung, khứ hồi là ~3000 tệ x 700 VNĐ (giá vé tùy thời điểm, mua nhóm sẽ rẻ, hình như nhóm là trên 7 hay 9 thì phải), nếu đi gần như đến Tainan-Đài Nam hay Taichung-Đài Chung thì giá sẽ rẻ hơn. Giá tàu cao tốc ở TWN thuộc dạng rẻ hơn so với các nước có hệ thống này. Hệ thống THSR vẫn còn mới, tiếng China-Anh đầy đủ nên cảm thấy rất thoải mái.
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77536&d=1329735524
Hướng dẫn trên ghế trong tàu THSR
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77455&d=1329463526
Có thể theo dõi tốc độ bên trong tàu, bên cạnh những thông tin khác
Bạn xuất phát lúc 6:30am ở Taipei Main Station thì đến Kaohsiung (tên nhà ga Zuoying) khoảng 8:15am, đủ để ăn sáng, nghỉ, 9am vào làm việc. Cứ khoảng 5, 15 hay 20, 30… phút tùy theo giờ cao điểm là có một chuyến. Muốn về thì có thể muộn hơn, ví dụ có thể 9pm từ Zuoying để đến 11pm là ở Taipei rồi. Bạn có thể lấy quyển giới thiệu các giờ tàu THSR để biết chi tiết, nhớ để ý xem tàu này có đỗ tất cả các ga không. Từ nhà ga Zuoying đến trung tâm thành phố Kaohsiung phải đi thêm bằng tàu điện ngầm MRT qua mấy bến nữa, nhưng không đáng kể. Nhà ga tàu cao tốc và ga tàu điện ngầm nằm sát nhau nên chỉ đi bộ thôi để chuyển tàu. Lưu ý thêm có thể thứ 6 hay thứ 7 gì đó sẽ không có THSR từ Taipei đến Kaohsiung hoặc ngược lại; hay giờ tàu đi-về cũng được bố trí khác. Các phượt phải xem kỹ lịch THSR nếu không sẽ bị lỡ chuyến của mình, có khi phải ở lại thêm một hai đêm ở Taipei hoặc Kaohsiung vì không có chuyến THSR đi, vì nếu chọn đi oto thì mệt hoặc không thích. Giá vé có thể khá đắt nhưng nếu so mức sống TWN thì thế cũng rẻ rồi. Ở các nước có tàu cao tốc thì giá vé đắt hơn rất nhiều.
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77456&d=1329463526
Đến Cao Hùng
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77454&d=1329463526
Nhà ga Zuoying-Cao Hùng
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77534&d=1329735524
Trên mặt đất
THSR do tư nhân làm BOT, đây là dự án BOT tư nhân nhiều tiền nhất thế giới (hình như). Đến 2009-2010 thì khủng hoảng kinh tế thế giới làm công ty này thua lỗ, nên Chính phủ TWN đã phải tiếp quản hệ thống đường sắt cao tốc này. Kể cả lúc chưa thua lỗ thì giá vé nói chung là rẻ, chấp nhận được. Các tuyến đi nói chung khá đông, do có nhiều chuyến và rất đúng giờ nên không bao giờ kín chỗ. Trên tàu cũng có bán đồ ăn. Việt Nam muốn làm tàu hỏa cao tốc nên tham khảo kinh nghiệm TWN, đặc biệt là giá vé, còn nếu theo làm theo kiểu Nhật Bản thì chắc chắn sẽ phá sản.
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77535&d=1329735524
Bên trong tàu cao tốc có khi cũng chẳng có ai
5.2. Xe bus đường dài:
Nên chọn xe bus để di chuyển giữa các tỉnh ở TWN, tất nhiên rẻ hơn tàu cao tốc THSR. Tần suất thời gian trung bình chỉ 15-30 phút/chuyến đến 1-2 giờ/chuyến, tùy địa điểm, lưu lượng khách đã được tính trước cố định. Giá vé dao động 200-1000 tệ (x700VNĐ) tùy tuyến, giờ đi. Nói chung bạn cũng không phải tính toán nhiều về giá vé. Đi cũng rất an toàn, vì lái xe cẩn thận.
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77537&d=1329736207
Hướng dẫn tìm các loại xe trong nhà ga Zuoying ở Kaohsiung
(có tên hãng như Kuo-Kuang bus, Pingtung bus, cũng không có nhiều hãng)
Nhà ga trung tâm của mỗi tỉnh thường thì ga xe bus nằm gần với tàu hỏa (vài bước chân), thậm chí tàu điện ngầm nếu đã có tàu điện ngầm. Tuy nhiên, có tỉnh thì nhà ga cho tàu hỏa và bus lại cách xa nhau. Khi xuống tàu hoặc bus, nếu bạn muốn chuyển sang phương tiện khác thì có thể hỏi rất dễ dàng. Bạn nên xác định sẵn vị trí các nhà ga có gần nhau không trước khi đi hoặc xuống bến.
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77540&d=1329736207
Trước khi xe đi, sẽ có người bán hàng ăn (ngô, bánh,...) lên bán đồ
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77542&d=1329736207
Ăn xong có thể ngủ ngon dù chưa phải xe tốt nhất (Xe đi đường càng xa thì tốt hơn)
Hệ thống xe công cộng ở các thành phố TWN khá tốt, nói khá là vì xe bus tuyến hay công cộng nhiều nhưng toàn tiếng China ở các bến hay trên xe nên nếu không đọc được thì cũng chịu, nhưng có thể hỏi thoải mái luôn, người dân sẽ hướng dẫn bạn (họ có nền tiếng Anh cũng tốt, nhiệt tình), chỉ cần xem trước số xe bus để mình đi-về đúng, tránh phải hỏi nhiều. Xe bus đường dài có hệ thống ghế rất thoải mái, nhưng đừng ngủ quên, vì luôn phải hỏi người ngồi bên về địa điểm muốn dừng (cho họ xem bản đồ, tên tiếng China với điểm đến), nếu không có thể bị đi quá bến hoặc xuống sớm. Một điểm lưu ý nữa là luôn phải giữ cuống vé xe, vì có thể dọc đường dừng bến trung gian thì có người đi soát vé.
Xe bus loại đường dài cũng có thể chia làm 2 loại, loại xe to cho dân du lịch vẫn thường đi, và loại xe nhỏ như 10-12 chỗ để đi cho những nơi khó đi hơn, cũng như có tính kinh tế hơn, loại xe nhỏ hơn nữa cho dân làm kinh tế ở các điểm du lịch...
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77539&d=1329736207
Xe loại nhỏ phượt đi Alishan (ở Chiayi, miền Trung Đài Loan)
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77543&d=1329736256
Sương mù trên đường đến Alishan (ở Chiayi, miền Trung Đài Loan), không thể tiếp tục đi
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77541&d=1329736207
Xe phượt ở Taroko Gorge (ở Hualien-Hoa Lien) ở bờ phía Đông-Đài Loan
Ở các bến xe bus cũng có đội quân 'cò mồi' nhưng không đông, họ cũng lịch sự mời thôi, họ mời xem và chọn chỗ ở là chính...
5.3. Tàu hỏa:
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77609&d=1329806345
Tàu hỏa ở Đài Loan
Tàu thường (tàu hỏa-train) thì cũng rất đúng giờ, trung bình 5-15-… phút các chuyến, ra mua vé là đi ngay, ít phải chờ lâu, tất nhiên tùy giờ cao điểm hay không. Chú ý là tàu thường cũng có nhiều loại: Loại nhanh, loại chậm do đỗ nhiều ga, loại tàu địa phương chỉ trong phạm vi tỉnh (phải đổi tàu nếu đi tiếp), loại tàu nhanh xuyên tỉnh, vé ghi ghế ngồi và không có ghế...
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77607&d=1329806345
Mua vé trong ga tàu
Loại dừng nhiều ga thì sẽ chậm, chủ yếu cho học sinh đi học, vì chỉ sau vài ga là học sinh xuống hoặc lên tàu. Loại tàu địa phương thì có khi không có chỗ ngồi hay tàu cũ (như loại tàu dừng nhiều ga), chạy cũng chậm, hay loại tàu vé ghi số và không ghi số ghế, vé không số ghế thì lên tàu nếu trống chỗ thì ngồi, loại này thấy học sinh hay mua, lên tàu đi khoảng chục một nhóm lượn khắp các toa tìm chỗ trống.
Giờ cao điểm mà tàu nhanh thì cũng đông và có thể phải đứng suốt, cả mấy giờ. Có tàu thì thấy loại toa như của tàu cao tốc, có tàu thì toa giống tàu điện ngầm, có toa thì ghế ngồi rất ít. Ngồi tàu này thì tốc độ chậm nên không thấy sướng như ở tàu cao tốc. Loại tàu này giá vẽ cũng rẻ do phục vụ quần chúng nhân dân lao động là chủ yếu.
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77611&d=1329806345
Ngồi chờ tàu đến
Vé tàu thì có thể là vé riêng, nếu tuyến ngắn hoặc do hệ thống quản lý đã tích hợp thì bạn có thể chỉ là dùng thẻ quẹt qua máy khi vào và ra khỏi ga (không phải mua vé nữa), thẻ này có thể được dùng chung cho cả tàu điện ngầm, buyt, mua bán ở một vài nơi.
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77608&d=1329806345
Kiểm soát vé trên tàu (nhớ là mình cứ giữ cuống vé trong tay)
Như buýt, hệ thống tàu hỏa vẫn dùng tiếng China, từ lúc mua vé đến xem cửa nào để đi lên tàu, số tàu, tên tàu,... nên khi gấp rất dễ nhầm nếu bạn không chịu khó hỏi, vì ghi vào ga, nếu ga nhỏ thì chỉ thấy 1 tàu, nếu 2 tàu đi 2 hướng khác nhau thì khó biết lên tàu nào; ga lớn hơn thì còn thấy nhiều tàu ra vào ga… Kinh nghiệm là phải biết tên địa điểm đến (chỉ 2-3 chữ Tàu), viết lên tay, ngay ở trên vé, cho vào điện thoại, sau đó gí rõ vào mắt của nhân viên hay khách đi tàu để hỏi và hỏi nhiều lần, kể cả khi ngồi lên tàu mà tàu chưa chạy.
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77610&d=1329806345
Tàu loại đặc biệt trong khu du lịch, giá vé lại khá đắt (đến 50 hay 100 tệ/chuyến)
Nếu bạn đi các địa điểm gần (ví dụ từ Taipei đi Hsinchu city, hay trong thành phố ra ngoại ô) thì rất dễ mua phải tàu chậm (vì dừng nhiều ga) hoặc có khi tàu chất lượng kém (tàu địa phương), nói là kém nhưng vẫn hơn rất nhiều ở ta. Vì vậy, khi mua vé phải hỏi kỹ, đặc biệt là có ghế ngồi không, nếu không sẽ dễ phải đứng cả giờ trên tàu, hoặc bị chậm chuyến. Và tất nhiên phải giữ vé tàu để kiểm tra.
5.4. Tàu điện ngầm (MRT), tàu trên cao:
Hầu hết mọi người công nhận rằng, ở TWN, đặc biệt trong các thành phố, các loại phương tiện được phát triển bình đẳng như nhau: Đi bộ, xe đạp, xe máy, bus, taxi, tàu điện ngầm-MRT (Mass rapid Transit), tàu hỏa-Train, tàu cao tốc-THSR (Taiwan High Speed Rail) đều phát triển rất mạnh, đến Taipei thì sẽ rõ điều này.
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77612&d=1329806982
Xây dựng tàu điện ngầm ở Taipei
Ở Taipei, Kaohsiung đã xây các tuyến tàu điện ngầm-MRT, ở Tainam, Taichung hiện nay cũng đang xây mới các tuyến tàu điện ngầm. MRT ở Taipei thì đông, còn có cả đường sắt trên cao (monorail), hiệu suất rất cao, còn Kaohsiung có 2 tuyến hình chữ thập (+), vắng lắm, nhà ga nhỏ, có giờ đi mà toa tàu chỉ có một vài người, quá lãnh phí, các bạn đi thử MRT ở Kaohsiung để cảm nhận rõ hơn.
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77614&d=1329806982
MRT ở Kaohsiung
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77613&d=1329806982
Trong một nhà ga ở Taipei
Đó là do dân thành phố còn ít, họ lại đi các phương tiện công cộng khác như bus, xe cá nhân nhiều hơn. Thủ đô Taipei có khoảng 2,5 triệu dân (coi là nội thành), vùng Taipei là ~6 triệu dân, MRT là rất cần. Nhưng Cao Hùng, thành phố đông dân thứ 2 ở TWN, chỉ khoảng 1,6 triệu dân mà đã có tàu điện ngầm, còn Đài Chung-~1,1 triệu, Đài Nam-~800.000 dân, thì kém phát triển hơn nhưng tàu điện ngầm vẫn đã và đang được xây dựng. Tổng dân số Đài Loan khoảng 25 triệu, khoảng trên 95% là người Hán, gốc Phúc Kiến di dân. Nói chung nó chứng tỏ rằng ‘nhà có điều kiện’, xây dựng tàu điện ngầm để 10-20 năm nữa cho dân hay …
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77618&d=1329807033
Tàu điện trên cao ở Taipei
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77617&d=1329806982
Ngoại ô Taipei, chụp khi ngồi tàu trên cao
Giá vé 20 tệ trở lên (chưa giảm giá, vì có thẻ cho học sinh, sinh viên... là giảm giá, sau giảm thì hình như còn 17-18 tệ), đi nhiều thì sẽ tăng nhưng không nhiều, đối với dân du lịch, kể cả bụi thì vẫn được coi là rẻ. Có thể mua vé trọn gói trong ngày để đi du lịch thành phố ở Taipei, Kaohsuing, nhưng có thể không cần, vì tự đi không bị khống chế sẽ hay hơn.
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77616&d=1329806982
Trong nhà ga MRT có bốt kiểm soát, bán vé, nạp tiền, mua thẻ, hỏi đáp, lấy bản đồ...
(Làm ở đây có an ninh, có người làm theo giờ như sinh viên làm thêm, người già...)
Ở Taipei và Kaohsiung, đi chơi nội đô thì chỉ cần MRT, tàu điện trên cao (chỉ có ở Taipei), là đủ đến 90% các điểm cần đến trong nội thành, nếu thêm ra ngoại thành hoặc điểm xa hơn thì cần thêm buyt, hoặc taxi (nhưng hạn chế taxi vì sẽ đắt hơn nhiều). Nếu có xe máy thì tuyệt vời hơn, nếu không thì có thể kiếm xe đạp cũng được, nhưng đạp mệt. Nếu không có MRT, tàu điện trên cao mà thì đi xe buyt sẽ rất khó chịu do chỉ toàn tiếng China, còn ngược lại thì đi buyt sẽ hay hơn MRT.
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77615&d=1329806982
Bảng chỉ dẫn các ga-giá vé, màu của các tuyến ở Taipei (số ở giữa ô tròn là giá vé, từ 20 tệ...)
5.5. Xe buýt, taxi, shuttle bus, cáp treo
Hai loại buýt và taxi thì dày đặc trong thành phố, nội đô cũng như cả ngoại thành, nội đô thì gần như kín. Ở Taipei có đường dành riêng cho buýt. Khi lên xe buyt thì phía trên đầu tài xế có dòng chữ (đâu là 3-4 chữ China): Nếu chữ đầu tiên sáng đèn thì phải trả tiền trước, còn thấy chữ cuối sáng đèn thì khi xuống xe mới trả tiền. Tiền trả phải là tiền xu, cũng chỉ khoảng 15 tệ là mức tối thiểu đi trong nội thành, sau đó tăng lên, học sinh sinh viên cũng được giảm giá, tối thiểu 12 tệ; nên tiện nhất là mua thẻ quẹt, cũng rẻ thôi. Nếu muốn phượt ngắm cảnh từ đầu bến đến cuối bến thì bạn tìm khoảng vài tuyến để đi, như vậy sẽ tham quan đường toàn thành phố nơi mình muốn, sẽ khám phá trên mặt đất nhiều hơn, ra cả ngoại ô, hay hơn so với dùng tàu điện ngầm và tàu trên cao. Nhưng bất tiện của buýt là bảng chỉ dẫn mới chỉ toàn tiếng China.
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77710&d=1329896071
Đường riêng xe bus (bên phải ảnh)
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77705&d=1329896071
Xe đi Taipei 101
Taxi ở Taiwan tập trung trong thành phố là chính, đặc biệt ở thủ đô Taipei, khu Taipei Main Station và Taipei 101. Taxi rất nhiều ở nội đô, rất nghiêm túc, ví dụ sơn toàn một màu vàng, hầu hết lái xe không biết tiếng Anh nhưng đều rất ‘lịch sự’, không có chuyện lấy giá cao, cứ theo đúng bảng giá, cũng không sợ bị lừa. Khi đi taxi thì bạn cần có bản đồ tiếng Anh, cả tiếng China để chỉ cho họ, hoặc name card địa điểm, có khi chỉ cần Tiếng Anh là họ biết chỗ mình đến, và hoàn toàn yên tâm (99%) về giá cả, ví dụ cũng chỉ ~200-300 tệ (x700VNĐ) cho 3-4 km, nếu cứ 3-4 người lên 1 xe thì rõ ràng rất rẻ, nhất là khi mưa, bão.
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77709&d=1329896071
Xe chở rác (thỉnh thoảng vẫn gặp)
GDP của Đài Loan rất cao nhưng một số giá dịch vụ lại rẻ đến bất ngờ, chứ không tỷ lệ thuận với GDP. Chắc cũng do các loại phương tiện khác cũng nhiều không kém, kể cả đi bộ. Lái xe thì phóng hơi bị nhanh, cứ như ‘cướp’ dù đi trong trung tâm rất đông, họ đi như thế được vì mọi phương tiện đều chấp hành tốt luật giao thông. Nếu chẳng may quên đồ trên taxi, bạn yên tâm là có thể lấy lại được đồ, hoặc lái xe sẽ tìm đến bạn, hoặc bạn gọi cho tổng đài, sau đó yên tâm ở nhà nhận đồ thôi. Tất nhiên, bạn không nên thử với đồ giá trị cao.
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77708&d=1329896071
Taxi ở đâu cũng chỉ màu vàng
Shuttle bus: Từ bến xe MRT ở Taipei, Kaohsiung, sẽ có shuttle bus chờ sẵn để chở khách đến những siêu thị hay tòa nhà lớn như Taipei 101. Loại này sẽ có chữ, nhưng cũng có 2 loại: Loại không phải trả tiền (ví dụ ở Kaohsiung, đi từ ga MRT đến siêu thị trung tâm Dream Mall?), loại vẫn trả tiền như xe buyt thường (đi từ bến MRT ở Tòa thị chính Taipei-Taipei City Hall đến tháp Taipei 101). Nhưng nếu biết đọc chữ hay các ký hiệu ở xe thì bạn sẽ biết đi loại xe không phải mất tiền, dù chỉ 10-15 tệ thôi. Từ tháp Taipei 101 đi về bến MRT thì có cửa riêng cho mọi người đi về, khoảng 15-30 phút sẽ có xe buyt to đến đón mọi người từ Taipei 101 ra tàu điện ngầm (MRT), khoảng cách ~2 km, bạn có thể ngắm cảnh thêm khi đi bộ. Ở Dream Mall (Kaohsiung) cũng có shuttle bus đón rag a tương tự, nhưng lưu ý là bạn phải xếp hàng, không phải đứng ở sát đường rồi lên xe khi xe dừng đón khách, và cửa đi khác với cửa đến.
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77706&d=1329896071
Ở Dream Mall (Kaohsiung) có xe shuttle bus đón đi-về
Ở các tỉnh khác, nếu các nhà ga nằm cách khá xa nhau thì cũng có shuttle bus (không mất tiền) đón chuyển khách đi và về giữa các bến xe oto, tàu hỏa với bến của tàu cao tốc. Nhưng bạn cần phải hỏi ở các điểm thông tin bố trí ở mọi nhà ga, hoặc người dân Đài.
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77707&d=1329896071
Cáp treo ở Wulai (Phía Nam thủ đô Đài Bắc)
5.6. Xe máy:
Xe số không nhiều, nhưng xe tay ga (scooter) là phương tiện chủ yếu trong nội thành ở các thành phố, nó nhiều không kém oto cá nhân, bus, taxi, đi bộ, đi MRT, và xe đạp. Họ đi xe máy cũng nhanh như đua xe, chạy ào ào. Bạn tưởng tượng khi đèn xanh bật, các phương tiện đều thi nhau mở hết ga để chạy, dù là nội đô hay ngoại ô, chỉ mỗi xe đạp là không thể.
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77717&d=1329897561
Xe đỗ thoải mái phạm luật, công an cũng chẳng hỏi
Phượt ở TWN bằng xe máy là hay nhất, có thể vào mọi chỗ được. Nhưng nếu không có bằng lái thì bị bắt coi như hỏng, nếu con gái nước ngoài chắc dễ được bỏ qua, còn không nộp phạt hết, rất tốn tiền. Nếu thuê xe máy, thường có ở các địa điểm du lịch, thì chủ xe cũng chẳng dám cho người không bằng lái thuê, công an bắt được là miễn kinh doanh luôn. Nhưng nếu gặp may, phượter vẫn có thể thuê được và vi vu chạy, trường hợp này hiếm lắm, và cũng là quá liều.
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77715&d=1329897561
Xe cho thuê
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77716&d=1329897561
Phượt thuê xe
Giá thuê xe cũng rẻ và rất rẻ, và mình phải tự mua xăng, nói chung không phải so đo, còn mặc cả thì cứ thoải mái, họ không giận. Như đã nói người Việt (nam giới) và người Đài nhìn khó phân biệt nên vừa là điểm lợi và điểm hại khi công an tưởng là người Đài mà chặn xe hỏi chơi. Các phượt cần mang bằng lái xe (quốc tế) sang Đài để được tận hưởng cảm giác của phượt bụi đường. Nhưng nhiều người Việt, hình như quen ở Việt Nam, nên cũng chẳng có bằng lái dù ở nước họ cả chục năm.
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77713&d=1329897561
Xe này phượt đua ở công viên (Kenting-Kaohsiung) thôi
Người Việt đi học lái xe oto, xe máy ở Đài Loan cũng nhiều, nhất là sinh viên vì còn thời gian rỗi, học cũng không tốn tiền như ở Việt Nam, được bằng lái xe có giá trị quốc tế, vì Đài Loan là “quốc gia” mạnh, thân Mỹ.
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77714&d=1329897561
Ô chữ nhật cho xe máy rẽ
Ở ngã tư, chỗ dừng chuyển hướng cho xe máy có điểm đặc biệt hơn: Có hình chữ nhật giành riêng cho xe máy đỗ với trường hợp bạn cần rẽ trái ở ngã tư, bạn không được rẽ trái ngay vì ưu tiên cho đi thẳng khi đèn xanh bật. Ô này nằm góc phải đường, đứng trước vạch đi bộ, sau vạch đi bộ là các xe khác chờ đèn. Bạn vẫn đi thẳng theo đèn xanh bật, đỗ vào ô này-ô sẽ nằm bên phải của đường vuông góc (chính là đường bạn rẽ trái vào); sau đó chờ tiếp đèn xanh và bạn đi thẳng tiếp.
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77712&d=1329897561
Xe phượt, có cả xe đạp-giá thuê...
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77718&d=1329897561
Taxi rất nhiều nhưng xe máy vẫn hơn, đi thôi...
5.7. Xe đạp:
Taipei với dân số tập trung nhiều (chủ yếu ngoại tỉnh về làm việc), thì xe đạp cũng được sử dụng nhiều, đặc biệt là học sinh, sinh viên. Có những nhà xe đạp phải là 2 tầng, những bãi xe đạp kín đặc, xe cũ, xe mới.
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77732&d=1329898386
Em váy ngắn cũng đạp xe (nhà xe đạp 2 tầng ở Taipei)
Nếu xe bị thủng săm, tốt nhất là bạn tự vá xe, nếu mang ra hàng thì rất hiếm hàng nhận vá săm như ở ta, họ chỉ thay thôi, vứt săm cũ đi. Những cửa hàng cũng chỉ mở chủ yếu sửa xe máy là chính, xe đạp là không chuyên, không phải là thu nhập chính. Vì vậy mà nhiều người Việt hay Đài tự mua đồ vá săm, đồ sửa xe ở siêu thị để sẵn ở nhà. Ở khu sinh viên, đối tượng dùng xe đạp nhiều nhất, thì có thể sẽ có cửa hàng nhận sửa chữa lặt vặt, và có nhận vá săm.
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77729&d=1329898386
Mua xe đạp
Nếu bạn đi xe đạp, bạn phải biết trước những cửa hàng này; nếu không chỉ còn cách thay đồ mới, chứ không có chuyện sửa chữa. Bạn có thể vào các cửa hàng sửa xe máy, oto, nhờ họ chỉnh lại xe nếu cần, hay tra dầu mỡ, bơm xe… Họ có thể giúp rất nhiệt tình mà không lấy tiền.
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77726&d=1329898386
Giá xe đạp mới
Xe đạp do người ta bỏ đi rất nhiều, kể cả mới, có cái để nhiều năm hỏng hết. Hằng năm người ta đều phải đi thu xe đạp vô chủ về, sau đó tân trang lại và bán. Bạn có thể mua, nếu là sinh viên thì chỉ ~500 tệ (x700VNĐ) , nhưng phải biết ngày để đi từ sáng sớm, xếp hàng rất đông, phải có thẻ sinh viên hay thẻ mua cho đối tượng nào đó, như người dân có khi cũng đi mua. Nếu đến sớm thì cũng là 500 tệ, bạn có thể mua chiếc xe như ý mà giá có thể phải là 2000-3000 tệ.
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77731&d=1329898386
Xếp hàng mua xe đạp cũ
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77728&d=1329898386
Lắp thêm sau khi mua xe
Nhưng ở TWN có tật xấu lạ là mất cắp xe đạp. Ô tô, xe máy không mất, chỉ mất xe đạp. Xe đạp bình dân mới giá ~1500 tệ, có cái 5000 tệ; còn loại chuyên nghiệp hơn thì 20.000 tệ và hơn nữa, giá bằng và đắt hơn cả xe máy). Càng xe xịn thì càng dễ mất, nhưng có khi xe ‘bẩn’ cũng mất, rất ớn, tiền không đáng kể nhưng tự dưng phải đi bộ và mua xe mới. Nhiều khi người đi xe đạp mà tiền mua khóa nhiều hơn tiền xe, phải hai khóa trở lên. Rồi xe đẹp phải mang cả lên tầng, vào phòng làm việc, chứ để ở bãi xe là mất ngay. Vì cứ tiện là người nào đó lấy xe đi luôn. Nhiều xe đạp phải dán tem do cảnh sát cấp, số tem rồi tên được lưu trong máy tính cảnh sát. Dán tem cũng để biết xe vô chủ hay không để họ thu về, chứ nếu không sẽ làm mất mỹ quan thành phố. Nếu có dán tem thì khi mất có thể báo cảnh sát, nếu tìm được thì sẽ nhận lại được; hay đỗ sai chỗ quy định mà bị thu giữ thì sẽ thông báo được đến khổ chủ.
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77730&d=1329898386
Sau khi mua xe giá rẻ 500 tệ thì chân sẽ thế này
Nếu bạn đi xe đạp mà không dán tem, công an có thể dừng bạn lại và tra hỏi, xác suất bị như vậy là hiếm, nhưng không phải chuyện đùa. Lúc này bạn phải chứng minh làm sao để người ta tin xe đó là của bạn, không thì đi tù, trục xuất.
Ở các khu du lịch, bên cạnh thuê xe máy, thì thuê xe đạp cũng nhiều, có các loại kiểu xe, giá thuê cũng rẻ, nhưng các phượt nên thuê xe máy tốt hơn đạp xe, trừ những chỗ chỉ được phép dùng xe đạp. Xe đạp vừa mệt, vừa lâu, vừa mất thời gian… nói chung không tiện.
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77727&d=1329898386
Thuê xe đạp (tự động thuê)
Các địa điểm du lịch cũng có nơi thiết kế đường riêng cho xe đạp: xe đạp có xe đơn, xe đôi,... Các khách sạn bạn thuê ở, hãy hỏi họ để mượn xe đạp, nếu có là họ rất có thể cho mượn.
5.8. Tàu thủy, ca nô:
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77751&d=1329900340
Ở Kaohsiung: Từ thành phố ra đảo
Ở Đài Bắc, Cao Hùng và một số địa điểm thăm quan khác, bạn sẽ phải phượt thêm bằng tàu thủy, ca nô để ra đảo, sang bên kia bìa hay đi du ngoạn trên sông, hồ. Giá vé có thể 10-15 tệ như xe buyt, hay 100-200 tệ (x700VNĐ) khi đi xa hơn. Riêng tàu ra các đảo nhỏ xung quanh đảo Đài Loan thì tôi chưa đi.
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77752&d=1329900340
Sun Moon Lake (Miền Trung Taiwan)
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77754&d=1329900340
Bến tàu
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77755&d=1329900340
Cano
Thông thường khi mua vé bạn hỏi tên hãng, chữ tên hãng trên vé, vì có nhiều hãng vận chuyển mà người đi phải đi đúng của hãng đó. Khi lên tàu thì người soát vé sẽ nhìn vé để cho bạn lên hay không lên tàu, và họ chỉ bạn sang tàu khác nếu vé không phù hợp. Hãy luôn nhớ là phải giữ lại vé để tránh bị hiểu là chưa mua vé, và có loại sẽ có giá trị cho cả đi-về. Bạn cũng phải hỏi cho rõ giờ tàu quay về chuyến cuối cùng là mấy giờ, vị trí nào, lưu ý buổi tối gần như 7-9pm là dừng tàu rồi. Sẽ có nơi thì bạn trả tiền xu luôn trực tiếp mà không phải mua vé.
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77757&d=1329900340
Giá dịch vụ
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77753&d=1329900340
Thơ mộng thì chơi loại này
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77756&d=1329900340
Mạo hiểm với tàu 'lạ'
5.9. Đi bộ:
Người dân đi bộ cũng rất nhiều. Mọi phương tiện đều phải nhường người đi bộ. Nhưng cũng có chỗ người đi bộ bị …bắt, vì đi bộ vào làn đường giành riêng cho xe đạp. Vị trí này thường có ở những trường học đông người qua lại, khi họ đã chia đủ những vị trí như cầu bộ trên cao, đường ngầm đi bộ dưới đất, thì trên mặt đất phần đi ngang qua đường được giành cho xe đạp, có hình vẽ thể hiện chỉ riêng xe đạp, ai đi bộ vào là công an bắt, nộp ~500 tệ luôn, nhưng người nước ngoài có thể xin tha được, khi bị bắt hỏi thì tốt nhất cứ ú ớ thôi, cứ trình giấy tờ cá nhân cho họ, không sợ tịch thu (cũng chưa chắc).
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77820&d=1329984243
Đường cho xe đạp, không dành cho người đi bộ, lớ ngớ là phạt
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77823&d=1329984243
Girls cứ phải quần ngắn mới đi ra đường
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77821&d=1329984243
Các kiểu nghỉ ngơi của phượt
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77818&d=1329984243
Đi mưa (sang TWN thường phải mua ô, chỉ khoảng 100 tệ)
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77819&d=1329984243
2am: Sau khi xem pháo hoa ở Taipei 101, xếp hàng chờ đi tàu điện ngầm
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77822&d=1329984243
Ra đường cũng phải làm điếu
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77817&d=1329984243
Và không thể thiếu chó (chụp ở sân Nhà tưởng niệm Tưởng Giới Thạch-Chiang Kai Shek Memorial Hall ở Taipei)
5.10. Mua vé, thời gian biểu:
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77824&d=1329985085
Trong nhà ga
Mua vé thì có thể mua ở các máy bán vé tự động ở Taipei Main Station, nhà ga ở Kaohsiung, và một số tỉnh, thành, cho tất cả các loại phương tiện, nếu bạn không muốn xếp hàng mua trực tiếp. Nhưng người nước ngoài tốt nhất mua trực tiếp, chứ mua tự động dễ mất tiền oan hoặc phải có hướng dẫn viên, vì còn rất nhiều máy thế hệ cũ ở những tỉnh “nhà quê” chỉ có tiếng Trung. Người TWN đi lại cũng nhiều, nên xếp hàng cũng khá thường xuyên, nếu đông thì chịu khó vì có rất nhiều chuyến. Máy bán vé tự động có thể dùng tiền giấy, tiền xu.
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77830&d=1329985085
Giá vé, giờ (toàn tiếng Tàu)
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77827&d=1329985085
Máy báy vé
Như thông thường, nên thể dùng thẻ (card) sẽ thuận lợi hơn, bạn cần mua thẻ, nạp tiền. Thẻ này dùng chung cho buyt, MRT, có thể cả taxi, mua hàng ở một số siêu thị, ví dụ thẻ Easycard. Thẻ có thể chỉ dùng trong phạm vi mỗi thành phố hay một số thành phố gần nhau, đến thành phố khác phải mua thẻ của nơi đó. Dùng thẻ thì yên tâm chuyện không phải dùng tiền xu đi buyt. Do thẻ tích hợp các loại phương tiện nên nếu bạn đi nhiều loại phương tiện trong khoảng thời gian nào đó thì sẽ được tính giảm giá, như bạn chuyển từ MRT sang buyt thì bình thường giá ~15 tệ, thì lên buyt sẽ chỉ còn ~12 tệ thôi.
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77829&d=1329985085
Mua vé cho tàu điện ngầm (dễ dàng)
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77828&d=1329985085
Giờ tàu điện ngầm ở Kaohsiung
Thời gian xuất phát, đến đích rất chính xác đối với các loại phương tiện. Tùy loại phương tiện, nhưng thường 6am hay 6:30am là chuyến đầu tiên (MRT là ~6am, buýt ~5:00am hay 5:30am, tôi không nhớ chính xác), chuyến cuối có thể gần 12 giờ tối, nói chung theo nguyên tắc là gần 12 giờ đêm là nhà ga đóng cửa, nên chuyến xuất phát sẽ phải đi vào thời gian để đến bến cuối cùng là ~12 giờ đêm. Đi từ Taipei đến Cao Hùng có thể đi chuyến bus qua đêm, bắt đầu khoảng 10pm thì phải, sáng sớm hôm sau đến Cao Hùng, và ngược lại.
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77826&d=1329985085
Nhà ga tỉnh Chiayi (để đi Alishan) (Miền Trung Đài Loan)
https://www.phuot.vn/attachment.php?attachmentid=77825&d=1329985085
Hàng loạt máy bán vé mới cho THSR
Cần chú ý ở các địa điểm đến chơi, phải hỏi thời gian chuyến cuối quay về thành phố là mấy giờ, vì chuyến xe hay tàu thủy cuối cùng quay về bến, hay về thành phố, đi đến các nhà ga oto, tàu hỏa, tàu cao tốc có khi chỉ là 6-7pm thôi. Nếu không phải ở lại qua đêm ở nơi đến và thuê khách sạn giá đắt, muốn về muộn hơn thì thuê taxi cũng tốn.
5.11. Đỗ, gửi xe:
Chỗ đỗ xe ở TWN là mọi nơi có thể đỗ được, tất nhiên cũng theo quy định, tức là cả lòng đường hai bên dùng đường hai chiều, miễn là giữa đường vẫn đi lại được. Xe máy đỗ trên vỉa hè, hoặc lòng đường theo vạch kẻ. Xe đạp đỗ thoải mái hơn, vứt chỗ nào cũng được, nhưng phải khóa, thậm chí nhiều khóa, nếu không mất ngay.
Bãi xe oto thường đề giá đỗ xe theo giờ. Các nhà cao tầng đều tầng hầm đỗ xe, có nhiều chỗ đỗ xe tự động nằm xen kẹp giữa các nhà mặt phố, ngõ. Các khu công cộng như công viên, khu thể thao thì phần ngầm đều được trưng dụng làm bãi đỗ xe nhiều tầng hầm. Việt Nam không được như vậy thì tắc đường là hiển nhiên. Đỗ xe trên mặt đường thì cũng có vé, hoặc tự động hoặc có mấy anh chị chạy xe tay ga loại nhỏ vè vè ghi vé, chụp biển số, để sau này nộp tiền vào ngân sách.
5.12. Một số ý:
a/ Thời gian cuối giờ chiều ở điểm du lịch:
Một điểm hết sức lưu ý khi đến các điểm du lịch nằm cách xa trung tâm: Lúc này không còn nhiều phương tiện vận chuyển nữa, oto khách là phương tiện chủ yếu đi và về. Ở các điểm du lịch này, thường chuyến cuối cùng trở về trung tâm là 6pm-7pm, nếu không bắt được chuyến này, các bạn sẽ phải ở lại qua đêm ở điểm đến, trừ khi bạn nhắm mắt bỏ tiền gọi taxi mà thôi. Mà ở lại qua đêm thì giá thuê phòng lại khá mắc. Đây có lẽ là một trong những điểm chán nhất ở TWN, nhưng người ta cũng phải nghỉ ngơi nên quy định vậy. Hoặc điểm vui chơi, giải trì có gần trung tâm thì là đi xe bus tuyến, càng gần về tối thì chuyến càng thưa, có khi chỉ 6pm hay 7pm đã là chuyến cuối cùng về nhà ga hay về thành phố, nên tốt nhất vẫn nên quay về sớm. Còn ở trung tâm thì hoàn toàn yên tâm, các loại xe đều có thể phục vụ 24/24.
b/ Thuê xe oto ở TWN:
Phải tính toán rất kỹ, vì giá thường rất đắt, họ không tính số km mà tính thời gian thuê, lương của tài xế. Nên hạn chế thuê xe mà dùng phương tiện công cộng đã nêu trên, kể cả đi taxi thì vẫn rẻ hơn nhiều là thuê oto. Ở TWN thì giá xe oto rẻ hơn ta, giá xăng cũng bình thường, nhưng quan trọng là phí đỗ xe, gửi xe rất đắt. Kiểu luật hạn chế xe oto, đặc biệt xe cá nhân. Tất nhiên, bạn vẫn có thể thuê nếu biết được chỗ cho thuê với giá hợp lý, chỉ như đi taxi, vì ở đâu cũng vậy, vẫn có những dịch vụ làm thỏa mãn khách hàng.
c/ Trả tiền trên xe buyt:
Xe buyt không nhận tiền giấy (nhưng nếu bạn cố tính nhét vào hộp thì cũng chẳng ai cấm cả) nên trước khi lên buyt phải kiểm tra đủ tiền xu, có thể tìm máy đổi tiền ở ga tàu điện ngầm MRT để đổi tiền, chẳng nhẽ lại xin tiền xu hay đổi tiền xu trên xe. Xe buyt cũng không có đổi tiền, vì bạn phải tự cho vào hộp tiền bên cạnh bác tài. Nếu vé đi chỉ 20 tệ, bạn có đồng 50 tệ thì không ai trả lại 30 tệ cho bạn. Nếu bạn chỉ đủ trả 18, 19 tệ thì người ta cũng cho qua thôi. Bạn chịu khó hỏi người xung quanh, có thể được trợ giúp. Nếu muốn đi xe không trả tiền thì cũng có thể, nhưng chỉ đông quá thì được(?) Người dân rất tự giác, bạn không nên quỵt. Các phương tiện công cộng đều có chỗ ưu tiên, bạn hết sức chú ý để nhường người già, trẻ em, tàn tật,... Nói chung là bạn phải văn minh. Trả trước và trả sau thì chú ý hàng chữ trên đầu tài xế, chữ đầu tiên sáng đèn thì trả trước, chữ cuối sáng đèn thì trả sau; vì khi đi lên xe bạn có thể lên cửa đầu nhưng khi xuống mới phải trả tiền.
d/ Đổi tiền xu:
Ở chỗ bán vé tự động thường có máy đổi tiền giấy sang xu, dù máy bán vé vẫn được dùng cả tiền giấy. Bạn đừng quên đến mức cho tờ 1000 tệ vào máy để rồi hứng chọn 1000 tệ bằng tiền xu.
e/ Xe máy:
Nếu đi xe máy không có bằng lái, tốt nhất là phải đi nghiêm túc, hoặc nếu có va chạm mà không nặng lắm thì phải cố mà chạy ngay, đừng để công an đến hỏi, không có bằng sẽ phạt thôi rồi, hơn cả tiền xe máy (xe máy cũ đi được giá 30.000-40.000 tệ x 700VNĐ, cũng có nhiều loại xe giá thấp hơn). Nhưng cũng phải tinh ý vì có hệ thống camera giao thông ở những chỗ đông người, phương tiện qua lại. Nếu có bị thương thì cũng không được đến bệnh viện để bị bắt vì hệ thống quản lý chăm sóc sức khỏe đều bằng thẻ điện tử.
f/Đi bộ:
Đi thang cuốn: Dừng chân thì phải đứng về bên trái thang, đề lề bên phải cho người đi bộ đi thang.
f/Thang máy:
Lịch sự, văn minh rồi.
Bên trong: Người đứng gần bảng điều khiển thang và gần cửa: Phải giữ cửa thang cho mọi người ra hết thì mình mới đi ra. Người đi không thể không cám ơn người giữ, hoặc có thể không cần nói.
Bên ngoài: Tương tự, người đứng gần bảng điều khiển sẽ giữ nút mở để mọi người vào hết. Tất nhiên đa số sẽ không quyên cảm ơn người giữ cửa, hoặc cũng không cần.
minhxinchao
04-06-2013, 10:46
Hà hà, mình thích bài chia sẻ này của bạn bởi vì khá thực tế - Bạn có thể gút lại những địa điểm đi có thể gọi là đáng giá ko nhỉ? Tks bạn!
Carrot238
05-04-2014, 18:46
24/4 này em đi Taiwan tự túc, 2 vợ chồng. Search Hotel ở Taipei thì mắc quá ạ, các bác nào đã ở KS nào giá tốt thì giới thiệu em với, em cảm ơn.
Mình muốn hỏi Tết Dương nghỉ 4 ngày làm 1 vòng quanh Đài Bắc thì có đủ để ăn uống, ngắm cảnh, shopping không vậy???
Xem video này thấy cũng hấp dẫn quá.
http://vietnamnettv.vn/du-lich/vong-quanh-dai-bac-don-nam-moi-a20141219160038492-c107.html
myly2409
09-08-2016, 16:54
Mình muốn hỏi Tết Dương nghỉ 4 ngày làm 1 vòng quanh Đài Bắc thì có đủ để ăn uống, ngắm cảnh, shopping không vậy???
Xem video này thấy cũng hấp dẫn quá.
http://vietnamnettv.vn/du-lich/vong-quanh-dai-bac-don-nam-moi-a20141219160038492-c107.html
bạn đi lướt qua mà k vào thăm quan từng điểm nổi bật nhất ở Đài Bắc thì chắc chắn sẽ đủ. Riêng Đài Bắc cũng có quá nhiều điểm để đi rồi.
myly2409
09-08-2016, 16:57
Mình đã đi tàu điện ngầm & tàu cao tốc ở Đài Bắc rùi thích lắm, nhưng tàu cao tốc đi nhanh kinh khủng, nhìn qua cửa kính phải phóng tầm mắt thật xa chứ nhìn gần chóng mặt luôn, mà chưa kịp định thần là đã đến ga xuống rồi
heoconlonton0103
07-09-2016, 11:04
Mình đã đi tàu điện ngầm & tàu cao tốc ở Đài Bắc rùi thích lắm, nhưng tàu cao tốc đi nhanh kinh khủng, nhìn qua cửa kính phải phóng tầm mắt thật xa chứ nhìn gần chóng mặt luôn, mà chưa kịp định thần là đã đến ga xuống rồi
bạn ơi đi Taipei tự đi có khó k? mình cũng đang muốn tự đi mà chỉ sợ khoản ngôn ngữ :(
Linh_Lynn
12-09-2016, 13:20
Cám ơn bác về bài viết. Xem xong e cũng chỉ muốn xách balo lên và đi thôi :) Có bác nào biết xin visa đi ĐÀi Loan giờ là bao nhiêu tiền không nhỉ.
saigonn_2
12-09-2016, 14:14
Cám ơn bác về bài viết. Xem xong e cũng chỉ muốn xách balo lên và đi thôi :) Có bác nào biết xin visa đi ĐÀi Loan giờ là bao nhiêu tiền không nhỉ.
Google rõ tìm trang van phong kinh ten van hoa dai bac tai tphcm co day du thong tin thu tuc xin visa + phi visa do ban :)
myly2409
13-09-2016, 13:58
bạn ơi đi Taipei tự đi có khó k? mình cũng đang muốn tự đi mà chỉ sợ khoản ngôn ngữ :(
Có nhiều bài viết chi tiết hướng dẫn trên phuot lắm, bạn đọc đi nhé! mình thấy đơn giản mà, ng ĐL cũng dễ chỉ đường & rất nh ng VN bên đó lắm
heoconlonton0103
16-09-2016, 14:18
Cám ơn bác về bài viết. Xem xong e cũng chỉ muốn xách balo lên và đi thôi :) Có bác nào biết xin visa đi ĐÀi Loan giờ là bao nhiêu tiền không nhỉ.
Bạn ơi mình vừa apply visa taiwan online & approved (thanks God). Trước khi apply mình cũng gọi lên đsq hay văn phòng văn hóa j đó ở Hanoi thì họ hướng dẫn cũng cụ thể lắm. còn nếu bạn k đạt được điều kiện miễn visa thì bạn tự apply bình thường & phí là 50usd (mình xin phép k nói đến phí nhờ dịch vụ làm)
Bạn ơi
Hiện nay mình đag có vé khứ hồi vietjet HAN - TPE, khởi hành là ngày 4/11, 19h00 có mặt tại sân bay taoyuan Đài Loan.
Vậy bạn cho mình hỏi là có thể đi thẳng từ đài bắc tới cao hùng bằng mrt hoặc phuơng tiện nào k? Mình có 6 ngày nhưng mất 1 ngày đầu bay rồi. Vì là vé khứ hồi nên muốn chơi 2 ngày ở cao hùng trước rồi quay về đài bắc chơi và về Hà Nội.
Cho mình xin cao kiến với :D hoặc có trang tra tuyến tàu nào k thì recommen với hehe
Powered by vBulletin® Version 4.1.11 Copyright © 2024 vBulletin Solutions, Inc. All rights reserved.