View Full Version : Lâng lâng bước chân Tibet
Tôi đã về quê nhà yêu dấu sau những ngày bước chân như không chạm đất, tâm trí miên man lơ lửng giữa không gian của mặt đất và bầu trời, thân xác giống như một cái bị thịt nặng trĩu bừng bừng từng mạch máu và choáng váng từng bước từng bước lần về phía trước:
Tây Tạng
Phía trước là bầu trời...
Phía trước là bầu trời
Tây tạng đón bước chân tôi bằng một bầu trời xanh ngăn ngắt tựa như những giấc mơ có thật. Màu xanh thăm thẳm, lồng lộng, bao la phủ trùm lên những dãy núi lừng lững chọc thẵng vào không gian, ngạo nghễ với thời gian và kiêu hãnh với những kiếp người bé nhỏ vụt qua : thời gian là vĩnh cửu.
Tôi ngẩn ngơ giữa những lát cắt của thời gian hiện hữu nơi này, những đền đài sừng sững ngàn năm, những pho tượng bình thản nhìn xuống nhân gian diễu qua trước mặt, những mây trời trắng nuột phủ che vách núi... tất cả chỉ như một chớp mắt của một kiếp người.
Bao nhiêu vàng son rực rỡ, bao nhiêu quyền uy, tầng tầng lớp lớp đam mê trần thế rồi cũng phôi pha, chỉ còn lại một bầu trời xanh ngời vĩnh cửu.
Đứng giữa những mênh mông ấy, tôi chợt ngộ ra giá trị của một kiếp người cùng với những phù du miên viễn, tôi chỉ là một hạt cát bé nhỏ trong lớp lớp thời gian đã trôi qua...
Tôi không còn ngạc nhiên khi nhìn thấy những người Tạng chăm chỉ xoài người ngũ thể đầu địa trước những ngôi đền ngàn năm tuổi, tôi khâm phục những bước chân kora miệt mài quanh những chốn thiêng, tôi cảm nhận được sự thành kính của họ lan tỏa trong không gian rì rầm tiếng kinh kệ, mặc cho những ánh mắt tò mò xục xạo trên khuôn mặt những đấng thiêng liêng...
Những cảm nhận ấy rõ nét nhất khi tôi viếng thăm ngôi đền ở Shigatse.
Buổi sáng sớm, tu viện ngập trong nắng chói chang. Nắng phủ một lớp viền tỏa sáng trên những bóng áo đỏ dài chấm đất mải mốt bước đi trên sân vắng...
Tôi không kịp biết tên tu viện trước khi vào vì bạn hướng dẫn mặt tròn như mâm ngũ quả đã bỏ nhóm chúng tôi lại cho bác tài để theo cùng với nhóm đi EBC. Mà thôi, tên gì thì cũng chỉ là cái tên phiên âm, chẳng có ý nghĩa gì lắm đối với tôi.
Sáng nay có khối thời gian để mà tha thẩn giữa những lối nhỏ trong sân cái tu viện to lớn này, mà chẳng biết bên trong có gì hay hay không nhỉ? bụng bảo dạ rồi chân cứ đi... lúc này đã qua rồi cái đoạn " mỗi bước chân đi một bước phiền", đầu óc hết sức tỉnh táo, vạn vật cứ nét rõ mồn một, chả bù cho những ngày đầu tiên: đi một bước thấy phiền thêm một bước...
Khói cỏ hương vờn nhè nhẹ quanh những stupa trắng rực, đỉnh stupa dát vàng bắt nắng sáng chói trên nền trời xanh. Lối đi lên lát bằng những phiến đá mấp mô thoai thoải dốc ven bờ tường trắng, thỉnh thoảng lại có một phiến cửa rực rỡ hoa văn vụt hiện ra ngang tường dẫn vào một vuông sân nhỏ phủ đầy cỏ hoa trắng tím... những ô cửa sổ khung đen, viền quanh bằng một bức rèm trắng ngà trầm lặng nhìn xuống mảnh sân không một bóng người.
Tôi nghe tiếng bước chân mình nhè nhẹ siết trên lối đá mòn...
Bước hẳn vào một khung cửa ngỏ, tay nắm cửa có chiếc khóa đồng chạm trổ cầu kỳ thắt một chùm tua rua 5 màu rực rỡ, đi xuyên qua một hành lang hẹp có trần ốp bằng những thanh xà gỗ cũ kỹ, cuối đường là một mảnh sân dài rợp bóng của một cành cổ thụ che trên miệng giếng lát đá, ven tường trắng lấp lóa những bông hoa sao nhái màu tim tím ngọt ngào...
Tôi lặng lẽ nghe sự tĩnh lặng của không gian chỉ có tiếng chim ríu ran trong vòm lá
Bỗng từ trong vòm lá một bóng áo đỏ lọm khọm bước ra khoát tay ra dấu cho tôi ngược trở ra, có lẽ sự hiện diện của tôi cho dù rất nhẹ nhàng cũng đã phá vỡ không gian tu hành của các vị, thất lễ!
Tôi lại trở ra men theo lối dốc...
Qua một khúc quanh hiện ra trước mắt tôi một tòa thành rực rỡ ánh vàng trên mái, những cụm trang trí trên nóc điện ở đây vàng chói một màu vàng vương giả lấp lánh trong ánh nắng.
Chính điện sừng sững một pho tượng Phật kỳ vĩ, pho tượng Phật khổng lồ cao vòi vọi lên tận nóc điện, và là pho tượng duy nhất trong tòa điện.
Khuôn mặt Phật hiền hòa từ ái với ánh mắt từ bi lạ lùng, tôi đã có dịp chiêm ngưỡng khá nhiều khuôn mặt Phật trong chuyến đi này nhưng quả thật ánh mắt của vị Phật này làm tôi xúc động sâu sắc. Tôi đã dừng rất lâu trước đôi mắt này, nghe lòng mình dâng lên sự thanh thản và thành kính sâu sắc, đứng trước vị Phật này tôi không thấy mình cần phải thốt lên một lời cầu khấn nào cả, ánh mắt ấy dường như tham thấu tất cả những gì tôi từng mong muốn rồi dường như tất cả những mong muốn ấy đều trôi qua trong chớp mắt để rồi tôi tự cảm thấy mình thật là đầy đủ, viên mãn đến mức không còn gì ao ước nữa, thật là kỳ bí.
Tôi không đi lễ đền chùa, không thường cầu khấn và cũng chưa khi nào xúc động trước những bức tượng mà chỉ thường nhìn ngắm vì chiêm ngưỡng vẻ đẹp mang tính thẩm mỹ, nhưng thật lạ lùng khi tôi đứng trước pho tượng kỳ vĩ này, những xúc cảm tràn qua như một làn nước ấm rồi tan biến nhanh để lại sự thanh thản vô biên...
Hòa vào bước chân thành kính của những người đi vòng quanh chân Phật, tiếng đọc kinh rì rầm trong không gian thâm nghiêm, lung linh ánh sáng hắt ra từ vô vàn những tim đèn châm bằng bơ, mùi hương Tạng u uẩn lẩn khuất trong từng lá phướn ngũ sắc óng ánh rủ dài từ nóc điện.
Vàng bạc lấp lánh nhưng không hề sáng ánh lên màu sắc của thứ của cải trần gian mà thuần khiết là những thứ trang trí tinh xảo dâng lên đấng thiêng liêng.
Phải nói rằng trong những ngôi đền Tạng mà tôi đã đi qua, số lượng vàng bạc châu báu chất chồng, khảm vàng dát ngọc nhiều như cát và cũng vô nghĩa như cát trong sa mạc, toát lên một sự phù du của vật chất, chẳng là gì trong ánh mắt của các chư thiên, bình thản ngự giữa vô vàn châu báu, chỉ là những thứ điểm trang cho vạt áo các ngài.
Ánh mắt của những pho tượng đặt trên những chiếc ngai vàng khối chạm trổ cầu kỳ tinh xảo đến từng chi tiết, ánh mắt ấy lướt qua dòng người diễu ngang trước mặt nhìn vào một cõi vô định an nhiên.
Goodmorning
06-09-2011, 06:05
Em post ảnh minh họa cho phu nhân nhé :D
Sông Yalung Tsangpo
1.
https://farm7.static.flickr.com/6075/6111901388_3fdd9ae1d4.jpg
2.
https://farm7.static.flickr.com/6068/6111350487_443a98b4d4.jpg
3.
https://farm7.static.flickr.com/6090/6111894010_a216bbf907.jpg
4.
https://farm7.static.flickr.com/6080/6111934060_303f48c0ab.jpg
5.
https://farm7.static.flickr.com/6200/6111385723_ef752f4bec.jpg
Em Goodmorning cứ thoải mái múa ảnh minh họa nhé! chị lười vụ ảnh ọt lắm, chỉ " hay chữ" thôi.
Chị Ariel viết hay quá, em cũng đang lâng lâng nhớ về những ngày ở Tibet. Viết tiếp nhé chị.
Trang phục khoác trên thân mình của những pho tượng được dệt bằng một thứ thủ công cực kỳ tinh xảo, tôi say sưa ngắm nghía những hoa văn lộng lẫy ấy không chán mắt. Mỗi bộ trang phục là một kiểu hoa văn và trang sức khác nhau, tất cả đều được dát vàng khảm ngọc hết sức cầu kỳ.
Trong nghệ thuật trang trí, người Tạng tỉ mỉ và đạt được trình độ thủ công tinh tế đến kinh ngạc. Từng chi tiết mảnh như tơ lồng ghép cuộn xoắn... theo một kỹ thuật tinh vi hòa lẫn vào nhau tạo thành một tổng thể lộng lẫy huy hoàng mà không bị phô trương diêm dúa. Ngần ấy vàng bạc châu báu mà không tạo nên cảm giác phô phang, bao nhiêu đó sắc màu mạnh mẽ đứng cạnh nhau mà không bị chói lóa thì quả là tài nghệ đáng nể.
Nơi chư thiên gần trần thế
Tòa điện kế tiếp là một cụm kiến trúc rộng lớn, tầng trên tầng dưới, hành lang ngang dọc...
Tôi không biết mình bắt đầu vào từ chỗ nào, cứ thấy lối là rẽ, đi qua những hành lang mờ mờ tối, thi thoảng lại có một góc thờ cúng,những pho tượng đều to như người thật, tạc trong tư thế ngồi, ánh đèn bơ leo lét rọi lên những khuôn mặt tượng sống động đến kinh hãi. Có góc lại ngồi một vị tăng sĩ áo đỏ cũng ngồi như tượng đầy vẻ thần bí...
Tòa điện này có lối bố trí hao hao cung Potala, có nhiều lối rẽ ngang vào những căn phòng nho nhỏ vàng phô ngọc cẩn, sơn phết tỉ mẩn, bày trí theo những công năng khác nhau, nhưng tất cả đều toát lên một vẻ thâm u pha trộn nét thần bí trong mùi hương Tạng nồng nồng sống động.
Hôm ấy là một ngày vắng người nên một mình tôi lần dò trong những hành lang mờ ảo, chỉ nghe tiếng bước chân của chính mình! tưởng tượng nếu có một pho tượng nào đột nhiên bước xuống từ trên ngai thờ chắc tôi cũng không ngạc nhiên lắm, chỉ chết khiếp thôi. Nhưng dù sao trí tò mò rất phụ nữ đã làm cho tôi can đảm hẳn, ngõ ngách nào cũng thò vào ngắm nghía. Có gian phòng bày trí hắn một bảo tọa rực rỡ vàng, trên đấy đặt một chiếc áo choàng dựng đứng như có người đang khoác áo ngồi ở đấy, trước bảo tọa xếp đặt trên bàn thấp các loại chén bát chạm trổ đẹp đẽ, cả những lá kinh đang mở ngỏ... hệt như vị Lạt ma đức cao vọng trọng nào đó vừa bước ra khỏi phòng.
chipchina
07-09-2011, 15:00
chị VIẾT hay thật!
làm e như được SỐNG lại hồi ức những ngày Tibet
Lần mãi theo các ngõ hẹp quanh co , qua một khung cửa nhỏ, tôi lọt vào một gian phòng lớn .
Những dãy đôn thấp lót nệm dày chạy quanh phòng, các Lạt ma áo đỏ thẫm mờ mờ trong ánh nến ngồi tụng kinh theo những lá kinh trắng ngà in chữ Tạng.
Rất đông Lạt ma, mỗi người một vẻ. Có vị như đang thoát hồn khỏi thân xác, có vị giương mắt nhìn lại những khách đang đi qua trước mặt, có vị cứ lật mãi từng lá kinh... người đọc rất vang, người lại thầm thì... khách thì đi vòng vòng trước mặt các vị, có khá nhiều người dâng tiền cho các vị ấy bằng cách thả tiền xuống bên cạnh chỗ ngồi. Một khung cảnh tu tập rất sống động, vừa thành kính thiêng liêng vừa trần thế hòa nhập vào nhau hài hòa kỳ lạ.
Mùi hương Tạng nồng nàn bao trùm không gian phả lên mỗi khuôn mặt một nét bí ẩn trong khung cảnh nhuộm đầy sự linh thiêng.
Vòng quanh những dãy đệm thấp, nghe các vị đọc kinh một hồi tôi tìm được lối ra ở góc điện, ngoài trời nắng chiếu rực rỡ, thoát hẳn vẻ huyền bí cổ xưa trong những gian điện. Nắng vàng chói sáng trên những biểu tượng trang trí, tỏa sáng trên những cánh hoa, dát một lớp hào quang lên những vệt áo đỏ trên sân rộng...
Phía góc trái của khu viện này, sau một khung cửa nhỏ là lối dẫn vào khu vườn, nơi này có khoảng vài mươi vị áo đỏ đang ngồi quay quần tranh biện, những bóng áo đỏ trong khu vườn xanh bóng cây, mặt trời chiếu rạng trở thành một hòa sắc tuyệt đẹp.
Chỗ này có vẻ không hoan nghênh du khách, khi tôi đến gần và đưa máy ảnh lên chụp, các vị khoát khoát tay ra hiệu từ chối, tôi đành rời đi vậy.
Chia tay ngôi đền thiêng để lại trong tôi một hình ảnh đẹp và những xúc cảm lạ lùng!
Tạm biệt Shigatse!
Chuyện cách thức đi đứng và hành trình chi tiết thế nào vào Tibet thì đã có nhiều topic khác chia sẻ, tôi là kiểu đi chơi là khoác áo đi, không quan tâm nhiều đến chuyện đi đâu làm gì nên rất lơ mơ những thứ ăn ngủ nghỉ, giá tiền...( cái sự lơ mơ này cũng báo hại mình không ít lần, nhưng ...ráng chịu).
Topic này tôi kể chuyện theo cách " lâng lâng" vui gì nói nấy, chỉ thuần những xúc cảm lan man của một hành trình tự cho là "lịch sử của chính mình" bởi đã được mơ màng từ thuở lên 5 lên 3 khi bắt đầu biết đọc chữ: hồi đó vớ được một cuốn tạp chí nói về xứ Tây Tạng, thế là ký ức trẻ thơ in đậm một xứ sở huyền bí xa xôi như thể là một thế giới khác, nơi đó có một ông Phật sống sờ sờ, không giống như ông Phật ngồi trên bàn thờ, quá ư là kỳ lạ...
Chuyến đi này là tự thỏa mãn cho những tưởng tượng ngày thơ ấu dưới cặp mắt của một người trưởng thành và có chút ít từng trải nên đôi chỗ cũng khá "lâng lâng", chếnh choáng vì say cả... độ cao vật lý lẫn độ cao tâm lý.
Lúc choáng váng với những cơn đau đầu và những đợt hơi thở đứt quãng trên đất Tạng, tôi đã không dưới chục lần tự xỉ vả chính mình: thật là rỗi hơi và hám thành tích, vác xác lên cái đất này làm gì cho khổ thế này! đi đâu không đi lại đi đến cái chỗ quái gở vầy chứ!...thở còn không được thì ngắm với chả nghía...
Vậy mà bây giờ an nhiên ở nhà tôi lại quay quắt nhớ miền đất đó, lại muốn trở lại nơi ấy một cách thiết tha, thật là kỳ lạ... Miền đất ấy như có một mãnh lực thu hút lạ lùng.
Tôi cũng đã có nhiều dịp đi đây đó, thu vào tầm mắt và ký ức vô vàn những hình ảnh và cảm xúc, nhưng quả thật cảm giác khi ký ức quay về miền đất Tạng là một cảm giác rất huyền diệu. Những vùng đất linh thiêng của xứ Tạng tôi đã đi qua, lúc ở hiện tại thì chỉ có lâng lâng xúc cảm, nhưng khi hồi tưởng lại như một miền ký ức rất quyến rũ, mọi hình ảnh như được phủ lên một màu huyền ảo mà say đắm, một niềm an lạc thôi thúc trở lại, trở lại đi...
Tây Tạng!
Tây Tạng kỳ bí!...
Em cũng có cảm giác giống chị, khi xa miền đất ấy bỗng dưng nhớ quay quắt chỉ mong ngày nào đó được quay trở lại. Cái ngày phải rời xa Tây Tạng lòng buồn rười rượi, cảnh vật bên đường quá đẹp mà không sao vui nổi. Làm sao để quay lại đây???
Suối nước nóng ở lưng chừng trời
Bạn hướng dẫn rủ rê chúng tôi đi tắm suối nước nóng, ( dĩ nhiên là có trả tiền riêng ngoài chương trình). Tôi đã thử suối nước nóng ở Nhật, vô cùng sung sướng, bây giờ được tắm một con suối Tạng, chao thú vị quá! đi ngay nào.
Lúc đó đã sang chiều, trời vẫn sáng choang nhưng bao nhiêu sức lực đã trôi đi hết sau cả ngày đi miệt mài. Tình trạng của tôi lúc ấy thật hết sức thảm thiết, sốc độ cao trầm trọng:đầu ong ong nhức, môi xám ngoẹt như miếng thịt trâu ươn, còn móng tay thì tím ngắt, đi thì chỉ còn đủ sức nhấc từng bước, từng bước một. Mặc dù bụng bảo dạ : không biết mình có đủ sức vào đến nơi không chưa nói là với sức lực thế này khéo lại chết chìm dưới suối chứ mà làm sao mà bơi với chả lội...! haizza...!
Nhưng nói gì nói, cái máu ham chơi và thích hưởng thụ của tôi đâu cho phép tôi bỏ qua một thứ hấp dẫn thế này: tắm suối khoáng ở đất Tạng, nước khoáng ở cái xứ sở kỳ diệu này ắt là đặc biệt lắm chứ, thế nên bước cao bước thấp tôi cũng lê được người vào đến nơi, cách khoảng 200m từ cửa vào thôi, nhưng với tôi lúc đó là một nỗ lực ngất trời.
Nơi tắm suối Tây tạng là đây.
Hay lắm bạn ơi , mình cũng lâng lâng như bạn nhưng không đủ tịnh tâm và trong sáng để có những khoảnh khắc bồng bềnh như bạn . viết tiếp di nhé
Cả tuần bận rộn với chuyện trần gian nhuốm mùi trần tục nên chẳng có tâm trạng để viết về miền an lạc...:((
Suối nước nóng ở đâu?
Một dãy nhà hệt như khu vực hồ bơi của thập niên 80, nghĩa là có một cái hồ bơi vuông vuông, không có hệ thống lọc nước, xung quanh hồ bơi có vài tán dù che mấy bộ bàn ghế nhựa trắng nhàu nhĩ, sàn lát gạch chống trượt, trải thảm nhựa xanh xanh và có một hành lang ướt nước dẫn vào khu vực thay quần áo.
Trời khá lạnh, mức độ run bần bật khi không có quần áo.
Bộ đồ bơi dĩ nhiên là không thể giúp đỡ gì trong việc chống rét.
Chết thì chết, tôi phóng ùm xuống hồ...
Mặc kệ nước hồ bơi đục nhờ nhờ, mặc kệ chả thấy chỗ nào giống suối, kệ luôn cả lớp không khí lạnh... tôi chìm vào làn nước ấm áp trong một cảm giác cực kỳ khoan khoái, mọi thứ mệt mỏi và cơn nhức đầu biến hẳn, tác dụng của làn nước ấm này thật kỳ diệu. Tôi nhẹ nhàng bơi trong hồ, tay chân cử động thoải mái, nhớ lại trạng thái từng bước từng bước lần mới vừa nãy mà kinh hãi.
Tỉnh táo rồi tôi mới có dịp nghĩ đến... suối.
Suối nước nóng à?
Ở gần đây thôi, băng qua khỏi đoạn núi này là thấy ngay. Thiệt là dễ ẹt há! Các bạn Tung quở thiệt là chu đáo, các bạn lo lắng cho các du khách không đủ sức lần bước qua dãy núi nên đã đào vách đục núi dẫn nước suối về tận cái chuôm be bé xinh xinh này để phục vụ đấy, tận tâm vô biên, chỉ xin đâu có hơn trăm rưỡi tệ thì phải. Cảm động, cảm động!
Thôi thì cứ ráng hưởng thụ nước nóng thiên nhiên Tạng cùng với vô số những thứ nhờ nhờ nhờn nhợt lả lướt đầy hồ mà mình tin là không phải khoáng chất thiên nhiên, mà đích thị là sản phẩm nhân tạo sản sinh qua các đợt... kỳ cọ.
Sau khi trạng thái sức khỏe đã khá hẳn, chắc chắn là do nước suối nóng :LL , tôi nghe nói là phía bên kia còn có nhiều hồ tắm khác nữa.
Hy vọng một lần nữa dâng lên, biết đâu ...ở chỗ đấy hay hơn chỗ này. Thế là tôi anh dũng trồi người lên khỏi mặt nước ấm áp, nghiến răng bước khỏi hồ trong gió lạnh ( tôi tự phục mình lắm về cái sự vụ can đảm... đứng lên). Đi thẳng vào khu nhà được chỉ, tôi nhìn thấy một dãy gồm nhiều cái hồ nho nhỏ, thâm thấp trên mặt sàn trải thảm nhựa xanh nhìn y như mấy cái hồ nuôi cá chờ bán ở mấy khu chuyên bán hải sản. Bọn này cho mình làm tiên cá thật rồi!
Trong mỗi hồ lềnh bềnh khá nhiều các loại lá to to nhỏ nhỏ đều có cả, lá không xanh mà có màu như bã trà chín nhừ, được ghi chú cẩn thận bằng những tấm bảng nhỏ gắn trên tường: thảo dược.
Thử up vài tấm ảnh minh họa cho các bạn xem chơi, nhưng chắc cái khoản hình ảnh không hợp với mình nên album chả có ảnh nào add vào được, thôi để hôm nào mình lại có hứng thú cái vụ ảnh ọt này thì sẽ lại cố gắng tìm cách nhét ảnh vào, bây giờ các bạn nên để trí tưởng tượng của mình bay bổng cho nó ... thâm ảo nhé!
* còn nếu cứ nhứt định phải...ảnh cơ thì xem tạm trên fb của lão lão vậy!(NT)
Thiệt là quí hiếm quá, không những tắm nước suối thiên nhiên mà còn được ngâm tẩm ướp bằng thảo dược nữa, hưởng thụ này thật như đức ông!
Cơ mà cái loại ngâm tẩm có tính chất công cộng thế này thật là vượt tầm mơ ước! Một lần nữa tôi lại vận dụng đến dũng khí, can đảm thò chân xuống một cái ao con đục lờ, chứa đầy thứ được gọi rất văn hoa là thảo dược. Nhưng than ôi! nếu chỉ nhúng chân vào thì làm sao chịu nổi cái lạnh hiu hiu vờn trên da thịt... ùm một phát nữa, tôi đành phải làm cá ướp thảo dược hơn là người cóng bên hồ.
Biết nói làm sao về cái thể loại hưởng thụ độc nhất vô nhị này! haizza...!
Kể chuyện hưởng thụ đầy trần tục vầy rồi làm sao trở về cõi thành kính của các chư thiên được nhỉ?!
Thôi để tôi kể thêm một loại trần tục nữa cho nó liền mạch vậy...
Chuyện cái " xỉ xầu chen" (W.C) nơi Tibet
Tôi biết tình trạng những cái W.C của Tung quở thì nó thường hay không được ...như ý, cho dù là ở những khu có hẳn bảng hiệu phong 5 sao cho toilet ( vụ này chắc chỉ có ở Tung quở), nhưng những cái xỉ xầu chen công cộng có thu tiền ở Tibet thì thật là ngoài sức tưởng tượng.
Đầu tiên là ruồi, như một binh đoàn đậu xanh mọc cánh, sẵn sàng chào đón khi bạn bước vào. Kế tiếp là mùi... lâu năm, nguyên thủy, không dọn rửa
... tiếp nữa là hiện trạng toàn vẹn của người đi trước để lại do không có nước dội hay là quên dội nước (!)...
... tôi cũng tự hỏi: sống ở những nơi heo hút như thế này, họ lấy nước từ đâu?
Potala cung
Mục tiêu chính của chuyến đi: vào Potala, cung điện huyền thoại kỳ bí. Potala đầy bí ẩn qua các trang sách kiểu như Mật mã Tây tạng, những mô tả hư hư thật thật về Phật sống, những huyền thoại về dòng sông ngầm thăm thẳm chảy dưới tầng sâu cung điện...
Potala đã sừng sững trước mắt tôi trong vẻ ngoài uy nghi đường bệ trên đỉnh cao.
Cung điện hai màu trắng đỏ tương phản ngời lên trong ánh nắng phô trọn vẻ huy hoàng bất kể thời gian.
Người Tạng chắc thích xây dựng trên đỉnh đồi đỉnh núi, ở cái nơi oxy thì thiếu, sức khỏe thì yếu mà cứ phải trèo lên, trèo lên... những bậc thang kéo dài như bất tận thì quả là một loại thử thách đáng kể.
Lần lượt từng bước, lên một bậc rồi thêm một bậc, ngước nhìn POTALA vẫn cao vòi vọi, đường lên tưởng chừng đến cõi chư thiên.
POTALA CUNG
Tôi đi ba bước ngừng một bước, cũng buộc phải " thành kính" cứ như tam quỳ cửu khấu vậy, nguyên nhân là thở không nổi, quả tim đập như trống ngũ liên ( lúc này chưa tìm được giải pháp chống sốc độ cao nên nó thế), mắt đen môi tím mũi phì phò...
Vừa đi vừa ngẫm... thế quái nào mà cao thế, cao mãi thế này... đi chừng nào tới? rồi lại cũng ngẫm tiếp... cao thế nó mới thể hiện quyền uy xứng tầm Phật sống chứ lị, có phải chỗ dành cho cái thứ phàm trần như mình ở đâu, nay nhờ thay thời đổi đại mới có dịp cho kẻ trần tục như mình vào nghiêng ngó, còn không biết phúc!
Thế là bước nọ lần tiếp bước kia... cuối cùng rồi cũng đến. Bước vào khoảng sân chữ nhật, cuối sân là 2 chiếc cầu thang gỗ đặt song song dẫn lên một khung cửa hẹp, phía ngoài che lấp bới một bức màn dày rủ xuống từ trần cửa.
Cửa vào bên trong cung điện đây rồi!
POTALA CUNG
Từ không gian lồng lộng hút tầm mắt bên ngoài, bước qua bức màn đen dày, không gian thoắt chốc mờ tối, âm u...
Hành lang hẹp với những bức vách đầy tranh tường nhưng lại bị che bằng một lớp lưới thép, ánh sáng nhợt nhạt tỏa từ những bóng đèn vàng vọt yếu ớt. Tôi dí mũi vào lớp lưới thép, căng mắt lên để xem... chân vẫn phải bước đều tới trước theo dòng người.
Từng dãy tượng trôi ngang qua chân bước...
Những màu sắc lấp lóa trong ánh đèn bơ...
Vàng dát nơi nơi...
Năm màu sắc Tạng đua nhau rực lên trong những trang trí...
... Tôi cảm giác như mình đang đi xem một viện bảo tàng cổ kính, đẹp đẽ, quý giá nhưng tuyệt không chút cảm giác linh thiêng. Xót xa cho một nền văn hóa đẫm chất linh thiêng giờ đã mai một trong chính trái tim của cả dân tộc.
POTALA CUNG
Những pho tượng tuyệt đẹp, ánh mắt bình thản nhìn vào cõi vô định, khuôn mặt sống động và trang phục cực kỳ tinh xảo. Tinh xảo trong từng đường tơ dệt óng ánh, từng nét chạm khắc, từng mảnh đá kết thêu... tôi chỉ có thể khâm phục và ngưỡng mộ.
Từng dãy từng dãy tủ đầy những lá kinh, thanka chất chồng.
Những gian phòng bé xíu lại chứa những pho tượng thật to một cách không tương xứng, không hiểu vì sao?, những gian phòng mà cửa phòng lại được ngăn bằng lớp màn thép trùm lên khung cửa... nhìn cứ như chư thiên bị giam cầm, vướng lụy!
Thoắt cái, những hành lang chấm dứt.
POTALA CUNG
Bước ra một vuông sân, nơi nối tiếp để vào một gian điện khác. Trời xanh trong trẻo, nắng chan hòa cảm giác như từ một quá khứ chìm trong u uẩn vụt trở về với hiện tại. Mua vội một quyển Potala trên một quầy tạp phẩm bày trong sân, không ngờ rằng chính trong cuốn sách này tôi mới được nhìn diện mạo thực sự của Potala : huy hoàng lộng lẫy vàng son!
Lối đi dành cho khách tham quan như đuổi giặc, người người liên tục được hướng dẫn lùa đi vội vội vàng vàng sợ trễ lố mất giờ tham quan, có những gian điện tôi muốn dừng lại ngắm nhìn, cảm thụ không gian kỳ bí của Potala nhưng chẳng thể nào, tôi cứ bị giục giã lôi đi đến phát cáu.
Xuyên qua những căn phòng mà chỉ kịp thò đầu vào lướt mắt một phát, bước qua những stupa vàng ảm đạm, áp mặt qua những ô lưới thép nhìn những bảo vật được trưng bày, chưa kịp cảm nhận chút gì tôi đã thấy mình đã bị kết thúc chuyến viếng thăm Potala.
Ngẩn ngơ nhìn lại sau lưng...
CARNIVAL- LỄ HỘI TÂY TẠNG
Trong quá trình sục sạo tìm thông tin chuẩn bị cho chuyến đi tôi dạt dào sung sướng khi nhặt được tin trong thời gian tôi ở Tây tạng thì nơi đó sẽ diễn ra lễ hội hàng năm. Thật là mèo mù mà vớ cá rán, lịch trình có thêm chuyện dự khai mạc lễ hội Tạng, hoành tráng chưa, chả phải ai đi Tây Tạng cũng có dịp xem lễ hội nhé!
Chưa đi nhưng lòng rạo rực chờ mong, chuyến này là tận mắt xem được những màu sắc rực rỡ của lễ hội, được xem những vũ điệu thần bí của nơi này, được nghe âm nhạc tôn giáo Tạng truyền... và dĩ nhiên những báu vật Tạng kỳ lạ cất kỹ trong kho báu ắt cũng được mang ra dùng cho lễ hội... hay may mắn hơn nữa có khi được chứng kiến một thần linh nào đó nhập thế... Ôi chao, bao nhiêu tưởng tượng thu nhặt được về những điều thần bí trên đất Tạng đều diễu qua trong mơ ước!
Bạn hướng dẫn mặt mâm ngũ quả tối đó còn dặn dò kỹ càng: nào là sáng mai là phải thức dậy sớm, đi sớm... nào là lễ hội này quan trọng lắm... nào là cẩn thận bám chặt nhau không được để đi lạc... v.v và v.v...
Rồi ngày đó cũng đến.
Tờ mờ đất chúng tôi đã khăn áo chỉnh tề đi hội.
LỄ HỘI
Sáng tinh mơ, phải lôi nhau thức dậy từ 5g sáng ở cái xứ 9 giờ đêm vẫn còn ánh mặt trời không phải là chuyện dễ dàng gì. Thế nhưng sức hút từ việc đi xem lễ hội thật mãnh liệt, ai nấy mặt mũi lờ đờ bước thấp bước cao lên xe đi lễ hội.
Khi ấy đã là ngày thứ 3 của tôi ở Tây tạng, với chuyện thích nghi với sốc độ cao tôi tự kết luận rằng: mình ổn! có nghĩa là ngoài chuyện buổi tối đầu ong ong, giấc ngủ chập chờn thì các hoạt động ban ngày của tôi vẫn ở trạng thái tốt.
Xe chạy qua các dãy phố vắng, rẽ ngang rẽ dọc, đường càng lúc càng đông...
Dừng xịch ngay một ngã tư, bạn hướng dẫn lùa tất cả xuống xe, nghiêm trọng nhắc nhở: tất cả phải bám chặt vào nhau, người trước níu người sau, cẩn thận không sẽ lạc nhau ngay, còn bây giờ xe phải dừng tại đây vì lý do lễ hội nên không được chạy xe vào nữa.
À...! Đến lễ hội rồi đấy !
Cả bọn tỉnh ngủ hăng hái bước theo chân bạn hướng dẫn trong ánh sáng lờ mờ hắt xuống từ những bóng đèn đường...
LỄ HỘI
Sáng sớm được đi bộ thế này cũng thích, coi như tập thể dục buổi sáng...
Không khí hơi se lạnh, trên con đường cũng có nhiều nhóm người Tạng đi bộ như mình, cũng vui...
Tất cả cùng đi về một hướng: phía trước...
Qua hơn 20 phút đi bộ trong khí thế hừng hực, tôi bắt đầu sốt ruột, con đường phía trước không có vẻ gì sắp kết thúc, chỉ có người đi thì càng lúc càng đông, còn tôi thì càng lúc càng cảm thấy choáng váng, tim càng lúc càng đập mạnh...
Tim đập mạnh không phải vì hồi hộp mà vì bắt đầu sốc độ cao, ở cái vùng đất luôn luôn được dặn dò " đi nhẹ, nói khẽ, cười duyên" mà lại hùng hục " tập thể dục buổi sáng" kiểu này thì quá là ngốc nghếch. Bạn hướng dẫn vẫn băm băm bổ bổ bước, lươn lướt giữa dòng người càng lúc càng đông, đông nghìn nghịt...
Người ta kéo nhau đi trẩy hội, người ở đâu ra mà đông đến thế... dòng người tuôn về phía trước như một cơn thác. Tôi liên tưởng đến thảm kịch kinh hoàng vừa xảy ra ở Campuchia vì dẫm đạp nhau trên chiếc cầu, trước mắt tôi, dòng người này chỉ cần một chút biến loạn thì không dám tưởng tượng điều gì sẽ xảy ra.
Đường đã chuyển sang đường đất, dòng người cuộn theo bụi tung mù mịt.
Mọi người vẫn guồng bước về phía trước, chúng tôi níu chặt nhau len lách tiến tới, tôi bắt đầu kinh hoảng, lúc này không còn đường lui, nếu có mệt ngất thì cũng không có cách nào thoát khỏi biển người này, quá nguy hiểm.
Dòng người bỗng ùn lại.
Phía trước một lực lượng quân đội áo quần rằn ri, vũ trang từ đầu đến chân bằng các phương tiện chống bạo động: súng, khiên chặn, mũ chắn, dùi cui...tất cả dàn hàng ngang chặn phắt cơn thác người đang tuôn tới.
Tất cả dừng lại, thản nhiên đứng... chờ.
Nếu như không nói về quân đội TQ ở Tibet thì thật là ...thiếu sót. Quân đội là một phần không thể thiếu ở Lhasa, khắp nơi là quân đội, súng lăm lăm tuần hành khắp nẻo, đặc biệt là khu vực Bakhor, Đại Chiêu tự.
Khách sạn chúng tôi ở ngay trong khu vực Bakhor nên chúng tôi thường xuyên đụng mặt với các nhóm quân đội tuần hành này, mỗi tốp 5 người, vũ trang tận răng bước đều trên các dãy phố, luồn qua các ngõ nghách. Trên nóc dãy phố lầu dọc theo phố chính Bakhor tôi nhìn thấy lô nhô bóng người rằn ri và nòng súng chĩa thẳng xuống quảng trường như sẵn sàng nhả đạn.
Người Tạng vẫn bước đi, vẫn hành lễ ngũ thể đầu địa trước cổng đền thiêng, coi những người lính những họng súng kia như thể vô hình. Còn tôi, một khách du lại thấy xót lòng đau đáu... ôi! tại sao trên mảnh đất thiêng liêng này mà bình yên cũng đi vắng, vắng theo các chư thiêng sao?
Mọi du khách đều bị cảnh báo: tuyệt đối không được chụp ảnh quân đội, vi phạm thì bạn có thể bị cắt ngay chuyến đi. Tôi nghĩ chắc vì lo cho chuyến đi của mình nên không một khuôn hình nào phản ánh được mức độ quân sự hóa kềm kẹp vùng đất này một cách tàn tệ.
Từng dòng xe quân sự sơn rằn ri, phủ bạt kín mít, chặn ngang các xe cộ dành ưu tiên. Có lúc tôi cắc cớ đếm thử: mỗi dòng hơn 80 chiếc xe tải hầm hầm chạy trên đường. Bác tài của chúng tôi lầm bầm trong suốt lúc dừng xe nhường đường cho đoàn xe quân sự. Tôi nghĩ mọi người Tạng đều nuốt ngược vào lòng những uất ức kiểu như vậy.
Đau lòng thay!
LỄ HỘI
Dòng người bị chặn ngang vẫn kiên nhẫn đứng chờ.
Có nhiều gia đình dắt theo con cái, bồng bế nhau đi hội. Không nhiều lắm những bộ trang phục đậm chất Tạng mà phần lớn họ chỉ khoác những bộ quần áo bình thường, màu sắc khá tối tăm. Họ mang theo đồ ăn thức uống lỉnh kỉnh...
Dãy khiên chắn mở ra, khoảng cách đủ lọt qua khoảng 4-5 người, dòng người ồ lên một tiếng rồi tuôn qua lối mở. Không có chen lấn, không ồn ào, không có bất kỳ thái độ nào...
Theo dòng người chúng tôi cũng tuôn theo qua một cánh cổng xập xệ
Trước mặt chúng tôi là bao la...
Bao la đồi, bao la núi, và mênh mông bầu trời...
Lễ hội đâu?
Chính là đây.
Tôi choáng!
Dòng người tản ra khắp đồi núi, dắt díu nhau trèo lên những vạt đất, băng qua những cụm cỏ gai, hướng về phía thấp thoáng một bức tường treo thanka ở rất xa, rất xa... rồi vui vẻ tụ họp lại từng nhóm, ngồi xệp xuống cỏ, lấy đồ ăn thức uống ra mời nhau quây quần ăn uống, trẻ con chạy tung tăng, họ gom những bó cỏ hương đốt lên từng cụm, khói lan khắp nơi. Như thế này là đi lễ hội đấy. Họ vượt bao đường đất đến đây chỉ để ngồi hướng về bức thanka cùng nhau quây quần, gặp gỡ, ăn uống. Hết!
Còn du khách tôi thì ngớ ngẩn ra!
Ngôi đền có bức tường treo thanka kia cách xa chỗ tôi đứng chắc khoảng 3-5 km, không thấy có đường đi đến mà dường như phải băng theo các lối mòn, vượt qua các cụm đồi nhấp nhô. Chuyện đi được đến đền là chuyện không tưởng.
Tôi thấy quá ư lạ lùng, lễ hội không hề có một nghi thức lễ nghi gì, hay là lễ nghi được diễn ra trong ngôi đền ở tít trên kia? Không biết. Bạn hướng dẫn cứ như bị ngu đột xuất, không chịu hiểu những thắc mắc của tôi, kiên quyết khẳng định lễ hội là ở đây, là như thế đó, và dòng người tuôn như thác rải khắp đồi núi kia cũng cho tôi thấy là ho dự lễ hội kiểu như thế.
Dắt nhau lên núi, đốt cỏ hương, ngồi giữa núi cao trời xanh lồng lộng trên đầu, nắng chiếu chói chang, bày thức ăn, rót trà bơ nhấm nháp, ngắm thanka treo xa...
Quá là tao nhã!
Tôi thì ... choáng ngất. Vượt bao đường đất... leo trèo thật sự ( có đoạn cả nhóm phải đu nhau leo lên bằng cách 2 bạn trên nắm kéo, mốt bạn dưới đẩy bắn lên ), bụi đất quện đầy người, hơi thở leo lét... chỉ để xem thế này thôi á?!!! Trời !!!!
Đoạn đường trở ra đã cướp hết sức lực còn lại của tôi, lại băng theo lối mòn xuống núi, trượt theo những mô dốc,mấy lần tôi tưởng mình đã lộn nhào hay ngã bổ chửng, tôi nào có chuẩn bị đi leo núi (!!!) ở độ cao này mà đi leo núi à, có họa là điên, thế mà tôi bất đắc dĩ đã phải làm chuyện điên rồ này trong ngớ ngẩn. Trên người áo măng-tô dày cộp hút bao nhiêu là bụi, khăn quàng len cũng sặc bụi, may là xỏ đôi ủng cao đế bám nên mới băng qua nổi đoạn đường tuột theo triền núi đi trở ra.
Cũng may là nhóm chúng tôi toàn là trẻ, khá khỏe chứ không thì... chả nhẽ khiêng nhau ra...
Ra được khỏi khu vực núi, chúng tôi phải cuốc bộ ngược ra đoạn đường ban sáng.Tôi lúc này dường như không còn thở nổi, móng tay tím ngắt cộng với nỗi thất vọng đã rút cạn sức lực.
Tôi quay ra cáu với anh hướng dẫn: tại sao bây giờ lại phải đi bộ trong khi người ta vẫn có người ngồi xe đi ra kìa? anh có biết rằng đi như thế này là rất phí sức hay không? làm sao còn sức mà đi tham quan nữa? anh phải chú trọng đến sức khỏe của khách chứ *@#**%& gầm gừ... hắn ta lại mặt mày ngu ngơ bảo rằng đấy là xe gia đình người ta... tôi càng điên tiết hơn: chứ gia đình chục người này không có chiếc xe chết tiệt đang chờ ngoài kia à?
Cáu chán chê vẫn phải đi bộ...
@Ariel: Chia sẻ với đoạn móng tay tím và quên không tả là môi cũng tím , da cũng vàng pha tím .
Đoạn lễ hội này hay nhất trong topic này đấy ,Mây trắng trời xanh và nỗi buồn của một dân tộc mất tự chủ thì mình cảm nhận được , còn đoạn lọ mọ chen chúc đi lễ hội này thì chưa . bonus mấy bức tranh chen chúc đi Phu nhân .
NHỮNG CON MẮT VIỀN ĐEN KHÉP KÍN
Điểm đặc biệt của kiến trúc Tạng là những khuôn cửa sổ: cửa trổ suốt, chạy quanh tường, những dãy cửa đều tăm tắp, khung viền đen như kẻ mắt, phía trên bọc quanh một lớp rèm trắng tựa như khép hờ một làn mi bạc.
Những ô cửa hầu hết đều khép kín, che phủ một điều gì đó, nếu ví đôi mắt là cửa sổ tâm hồn thì dường như người ta chẳng bao giờ nhìn được vào tâm hồn Tạng, luôn luôn cất giữ một bí ẩn gì đó rất thâm sâu mà cũng đầy vẻ cam chịu. Cam chịu như một kiếp người trên mảnh đất kỳ lạ này...
Họ thản nhiên bước đi với chiếc chuyển luân kinh trên tay, da mặt đỏ xạm dưới ánh mặt trời thiêu đốt, còn đôi mắt rất đặc trưng, một vẻ rất Tạng.
Một dãy tường tu viện cũng là một dãy của sổ, rèm trắng phất phơ trong gió, cửa sổ vẫn là những khung đen, vẫn nặng trĩu một nỗi buồn khó tả.
BẤT NGỜ NOBULINKA Cung điện mùa hè
Nghe tên gọi Cung điện Mùa hè trong tôi gợi lên bao hình ảnh nào non xanh soi hồ biếc, cây lá xanh ngời trong ánh nắng, công hạc lơ ngơ thơ thẩn trong vườn...
Cung điện nằm ở trung tâm thành phố, xe len lách qua dòng người đông đúc mãi mới đến được trước cổng. Lúc này tối đã mệt đuối sau trận lễ hội tao nhã, chả còn bao hơi sức. Nhưng đây là cung điện mùa hè cơ mà, chả nhẽ đã thất vọng vì Cung điện mùa đông rồi lại còn bỏ qua Cung điện mùa hè?! dù gì cũng đã tới trước cửa rồi v.v... tự lên giây cót tinh thần của mình bằng đủ các lý lẽ con tim, tôi lê bước xuống xe, tim bắt đầu lại nện thình thịch, chân cơ hồ không nhấc lên nổi.
Cố chút nào, ba bước lê, một nhịp nghỉ, hít vào thở ra...
Tôi đến được khoảng sân mênh mông trước cửa cung điện.
Mắt hoa lên trong cái nắng chói chang của mặt trời chiều, tôi ngạc nhiên về sức thu hút của cung điện này, sao mà đông người đến đây tham quan đến vậy? quanh tôi nườm nượp là người, mà toàn là người Tạng, đông lắm.
À, chỗ này hẳn là rất đặc biệt nên người Tạng mới đến đông như thế, chắc linh thiêng lắm. Mà sao tôi đọc nhiều bài về LHASA không thấy ai nói gì về điểm đặc biệt nào của cung điện này khiến người Tạng kéo nhau đến lũ lượt thế kia nhỉ?
Cung điện được bao quanh bởi một dãy tường thành, nằm ngay trên một con phố lớn, trước mặt là một khoảng sân gạch mênh mông to rộng như quảng trường. Len lách mãi trong hổn hển, tôi bước qua được cánh cửa cung điện.
Một khu vườn mênh mông trải ra trước mắt tôi, kèm với một biển người đang đi đứng nằm ngồi đủ kiểu khắp nơi trong khu vườn. Người người hân hoan hớn hở tới tới lui lui.
Từng nhóm người già trẻ lớn bé có đủ chiếm cứ khắp các bãi cỏ ven lối đi, ăn ăn uống uống.
Tiếng loa quảng cáo hàng hóa, tiếng nhạc từ những gian hàng dựng tạm bày bán linh tinh, loa thì oang oang hết cỡ hét vào không gian.
Một cung điện lem luốc như cái hội chợ ở Tao đàn mấy năm về trước. Cây cỏ bị dẫm đạp không chút tiếc thương, người người chỉ đang quan tâm đến cái sự gặp nhau tay bắt mặt mừng: LỄ HỘI.
Ra là lễ hội cũng có ở đây nữa, người ta lũ lượt đến nơi này. Chúng tôi vất vả trôi theo dòng người, đi vào tham quan các tòa nhà rải rác trong khuôn viên. Quả thật đến giờ ngồi nghĩ mãi tôi cũng không nhớ được là tôi đã xem cái gì trong Cung điện mùa hè. Tôi chỉ nhớ cảm giác mệt đến cùng cực mà cứ phải choáng váng lê đi giữa người và người, giữa tiếng loa ầm ĩ. Những tòa nhà trong đó có gì tôi cũng không nhớ ... những dãy hoa cỏ trông rất vô duyên, vài cái hồ nước chảy quanh quanh...
Nếu như khu vườn này không bận rộn với bao con người nườm nượp qua lại kia thì hẳn sẽ là một nơi u nhã với những bóng cây đại thụ, những vạt cỏ hoa rực rỡ xen giữa những tòa điện cổ kính.
Nhưng than ôi!!! tôi bị đi lễ hội !!! lễ hội kiểu Tạng...!
Topic bị rớt xa quá, vẫn chưa kể lể xong...
Các bạn mà không nhắc nhở là mình quên mất việc kể chuyện đấy!
chuột_cống
31-10-2011, 11:26
Hóng chuyện của chị, e vừa đi Shangri-La về, đã thấy chết mê chết mệt rồi, đang mơ tiếp đến Tibet :)
cafelela
29-11-2011, 00:00
Bạn viết hay quá! Đọc mê mải quên cả ngủ. Sau những cảm xúc tuyệt vời này hy vọng bạn viết 1 chút kinh nghiệm đi Tibet cho mình và mọi người làm vốn liếng nhé.
À, nếu muốn xem lại topic tổ chức chuyến đi này của bạn thì vào đâu nhỉ? Cho mình xin link với. Cảm ơn nhiều!
Kinh nghiệm tổ chức thì mình zero, chỉ biết đặt vé và lên đường, mọi chuyện hễ tới đâu thì giải quyết tới đó nên rất tiếc là kg đúc kết được gì ngoài cảm xúc của bản thân bạn ạ!
Mãi mê chốn hồng trần, lâu quá không về vùng đất "chu thien", trở lại thôi!
Trong forum đã tích hợp đầy đủ máy bạn không đánh chử được vào đây bỏ dấu vẫn bình thường Ariel kiểm tra lai nha!
Phu nhân cho hỏi là lên đó, không khí loãng, nghe nói là năm nào cũng có khách du lịch chết thì thiếu oxy để thở, vậy thì lỡ mình bị khó thở thì phải thế nào?
Vào thẳng trạm y tế, tốn độ 150 tệ, khỏe ngay, không cần cố gắng làm gì cho mệt người!
Hôm nay , một ngày cuối tuần trôi đi trong xa vắng, nắng vàng ươm gợi nhớ chốn trời xanh mây trắng xa ngút ngàn nơi tôi ở... Đã lâu rồi tôi bỏ quên câu chuyện dở dang này, một sự dở dang cố ý... vì ngỡ như nếu đã kể hết rồi thì như sợi dây đứt đoạn, tôi đã xa hẳn chốn ấy mất rồi, còn nếu cứ còn viết thì tôi vẫn như còn lang thang đâu đó giữa mây trời lồng lộng và mặt đất mênh mông...
Powered by vBulletin® Version 4.1.11 Copyright © 2024 vBulletin Solutions, Inc. All rights reserved.